گروه اجتماعی- فشار روانی فشار روانی، تنیدگی یا استرس در روان‌شناسی به معنی فشار و نیرو است و هر محرکی که در انسان ایجاد تنش کند، استرس زا یا عامل تنیدگی نامیده میشود. استرس یک فشار روانی و احساسی بیش از حد تحمل فرد است. در واقع استرس زمانی ایجاد میشود که ما نتوانیم با فشارهای کوچک کنار بیاییم. استرس در افراد مختلف متفاوت است، ممکن است عاملی برای فردی ایجاد استرس کند ولی در فرد دیگر، به هیچ عنوان استرس ایجاد نکند.
به گزارش افکارنیوز، استرس وضعیتی است که موجب آغاز پاسخی بیولوژیکی خاص در بدن میشود. زمانی‌که فردی با تهدید یا مشکلی جدی مواجه میشود، مواد شیمیایی و هورمونهای خاصی در سرتاسر بدن او افزایش پیدا میکنند. استرس موجب آغاز پاسخ جنگ یا گریز به‌منظور مبارزه یا فرار از عامل استرس‌زا میشود. به‌طور معمول پس از اینکه پاسخ اتفاق می‌افتد، بدن باید به حالت آرامش برگردد. استرس زیاد و پیوسته میتواند در بلندمدت اثرهای منفی روی سلامتی فرد داشته باشد.
به‌طور کلی استرس بد است؟
استرس وقتی به فرد کمک میکند که از حادثه‌ای فرار کند یا کاری را در مهلت تعیین‌شده انجام دهد. دراین‌صورت، استرس واکنش سالمی است. استرس همیشه واکنش بدی نیست. این واکنش همان چیزی است که به بقای اجداد شکارچی-گردآورنده‌ی ما کمک کرده و در دنیای امروزی نیز نقش مهمی دارد. همه‌ی ما در مواقعی احساس استرس می‌کنیم؛ اما عواملی که برای افراد مختلف استرس‌زا هستند، بسیار متفاوت‌اند. برای مثال، یکی از وضعیت‌های استرس‌زا برای برخی از افراد میتواند صحبت‌کردن در میان جمع باشد. برخی به این کار علاقه دارند؛ ولی برخی در این موقعیت ذهنشان هم ازکار می‌افتد. استرس همیشه چیز بدی نیست، برای مثال استرس روز عروسی ممکن است به‌عنوان یکی از واکنش‌های خوب استرس درنظر گرفته شود.
استرس
استرس باید موقتی باشد. وقتی موقعیت جنگ یا گریز را پشت‌سر گذاشتید، ضربان قلب و تنفس باید آهسته شود و عضلات به‌حالت ریلکس برگردد. طی مدت زمان کوتاهی، بدن باید بدون باقی‌ماندن اثر منفی به‌حالت طبیعی برگردد. بااین‌حال، استرس‌های شدید و مکرر و طولانی می‌توانند تأثیر بدی روی جسم و روان بگذارد و این چیزی است که نسبتا رایج است. ۸۰درصد از آمریکایی‌ها گزارش میکنند در ماه گذشته حداقل یکی از علائم استرس را تجربه کرده‌اند. ۲۰درصد نیز گزارش میکنند در استرس شدیدی بوده‌اند. امکان حذف کامل استرس از زندگی وجود ندارد؛ اما می‌توانیم یاد بگیریم در مواقع ممکن از آن اجتناب و در شرایط ناچاری آن را مدیریت کنیم.
گرچه بسیاری از متخصصین اذعان دارند که سطح مناسبی از استرس برای حیات فرد ضروری است و باعث هوشیاری و تداوم زندگی میشود ولی استرس بیش از حد برای سلامت روح و جسم بسیار مضر و خطرناک است، از طرف دیگر ریلکسیشن ( Relaxation ) یا تیکنیک های آرام بخشی باعث بوجود آمدن یک تعادل در جنبه های مختلف زندگی خواهند شد و سلامت شما را بهبود خواهند بخشید .
۱ – تفکر و تمرکز یا مدیتیشن ( Meditation )
اگر فکر میکنید که مدیتیشن یعنی اینکه بدن خودتون رو درحالت خاصی قرار بدید ، خودتون رو بپیچونید و برای ساعتها در اون حالت باقی بمونید ، باید بگم در مورد نحوه فکر کردنتون باید تجدید نظر کنید! به نقل از Herbert Benson ، پزشک و نویسنده کتاب پاسخ آرامبخش و مدیر موسسه سلامت ذهن و جسم Benson-Henryدر کل هر رفتاری که تکرار شونده باشد منبعی برای مدیتیشن است .
این رفتار شامل پیاده روی ، قدم زدن ، شنا کردن ، نقاشی کشیدن ، اسب سواری و … است که به شما کمک میکند در لحظه ، خونسردی خود را حفظ کرده و آرام شوید .
متخصصین عقیده دارند در زمانی که با استرس مواجه میشوید میتوانید برای مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه به رفتارهای تکرار شونده بپردازید . اینکار سطح استرس شما را به طور چشمگیری کاهش خواهد داد .
۲ – خود را در حالت آرامش تصور کنید
آیا شما ذهنی پر مشغله دارید و زیاد به مسائل فکر میکنید ؟ سعی کنید یک تصویر آرام و رویایی برای خود ایجاد کنید . برای شروع میتوانید در ذهن خود هر چیزی را که شما را آرام میکند تصور کنید ، به عنوان مثال تصور یک تعطیلات در جایی که آرزوی آن را دارید ، در یک جزیره ، یک خانه ویلایی و یا هرچیزی که شما را آرام میکند و ذهن شما را برای مدتی از مساله تنش زا دور میکند . هرچه تصویر ذهنی ساخته شده توسط شما واقعی تر و قویتر باشد ، شما بیشتر از حالت استرس زا دور میشوید .
۳ – تنفس عمیق
مایکل لی ، موسس یوگا درمانی فوئنیکس در بریستول و نویسنده ” استرس را به خوشی تبدیل کن ” چنین نظری دارد :
احساس استرس باعث افزایش فشارها و سخت شدن شرایط میشود ، در حالت استرس شما نفسهای سریع و کم عمقی دارید درحالی که حین آرامش بیشتر نفسهای عمیق میکشید .
بنابراین برای تغییر حالت و رهایی از استرس ، میتوانید از تنفس عمیق کمک بگیرید . دکتر ژوان بوریسنکو ( Ph.D ) مدیر برنامه های کلینیک روح و جسم دانشگاه هاروارد چنین روشی را پیشنهاد میدهد :
چشمان خود را ببندید ، تاجای ممکن که میتوانید هوا را به ریه خود وارد کنید و سپس به آرامی نفس خود را بیرون بدهید . به نفس کشیدن خود دقت کنید و بر روی آن تمرکز کنید و سعی کنید در وجود خود آن را تصویر سازی کنید . برای ۱۰ بار این عمل را انجام دهید و هربار بیشتر از دفعه قبل احساس آرامش خواهید کرد .
۴ – به اطراف خود توجه کنید
دکتر کلر میشلز ، پزشک متخصص و نویسنده کتاب ” ۱۰ راه حل ساده برای استرس” میگوید :
آگاهی و توجه دیدگاهی نو به زندگی روزانه با تکیه بر شعار « همین جا ، همین الان » دارد که زندگی را غنی تر و معنی دار تر میسازد . این دیدگاه مانند دیدگاه کودکان به زندگی است یعنی زندگی کردن بدون اینکه در مورد اتفاقات و رخدادهای اطراف قضاوت کنیم . آگاهی و توجه یعنی در آن واحد تنها بر روی یک چیز تمرکز داشته باشیم و از فکر کردن همزمان به چند چیز پرهیز کنیم . اینکار باعث کاهش استرس و عصبانیت در افراد خواهد شد .
اینکار را تمرین کنید و به محیط اطراف توجه کنید ، اگر بیرون از منزل هستید از شکل و رنگ گلها ، برگ درختان ، صدای پرندگان و یا از هرچیز طبیعی موجود لذت ببرید . اگر در محیط دیگری قرار دارید به شکل یک لباس توجه کنید ، به جواهرات و اینکه چطور ساخته شده اند ، به ظاهر و دکور منزل و جزئیات و شکل بندی آنها را مورد توجه قرار دهید . مادامی که ذهن خود را بر روی چیزی که در حال حاضر اطراف شما است متمرکز کنید از استرس دور خواهید شد .
۵ – چای بنوشید
اگر شما قهوه یا نوشابه های گازدار زیاد مصرف میکنید ، بهتر است بجای آنها از چای استفاده کنید . دکتر نیکولاس پریکن معتقد است قهوه باعث افزایش سطح هورمونهای استرس زا ، کورتیزول ، در بدن میشود در حالی که چای و بخصوص چای سبز ، سلامتی و زیبایی را برای شما به ارمغان خواهد داشت .
به گزارش محققین دانشگاه لندن ، چای بابونه نیز یک چای سنتی برای کاهش استرس و آرام بخشی فکر است ، چای معمولی نیز در مقابل استرس شما را مقاومتر خواهد کرد .
تحقیقات ثابت کرده است سطح هورمونهای استرس زا در بدن ، کورتیزول ، در افرادی که به طور معمول از چای استفاده میکنند بسیار کمتر است . این گزارش نتیجه تحقیق بر روی افرادی است که ۶ هفته در شرایط استرس زا نگهداری شده بودند ، دسته ای از افراد که چای مصرف میکردند نسبت به آنان که از سایر نوشیدنی ها استفاده میکردند ، در مقابل استرس مقاومتر بودند .
۶ – عشق بورزید
دبورا رزمن ( Ph.D ، روانشناس و نویسنده کتاب پشت سر گذاشتن استرس ) برای کاهش میزان استرس در فرد این روش رو پیشنهاد میکنه :
شما میتوانید در وجود خود با تحریک پاسخ های آرامبخش استرس را کنترل کنید ، برای مثال حیوان خانگی خود را نوازش کنید ، دوست و یا یکی از اعضای خانواده را در آغوش بگیرید ، زمانی را صرف بودن با همسر خود کنید و یا با یک دوست در مورد چیزهای خوب و خاطرات زیبای گذشته صحبت کنید .
چرا ؟ متخصصین میگویند روابط اجتماعی به مغز کمک میکند تا بهتر فکر کند ، به شما کمک میکند تا راه حل های جدید را در شرایطی که برای اولین بار است که در آن قرار گرفته اید بهتر و درست تر بیابید . همچنین مطالعات نشان میدهند که تماس های بدنی ، مثل نوازش کردن حیوان خانگی ، باعث کاهش فشار خون و کاهش هورمونهای استرس زا در بدن شما خواهد شد .
۷ – خود را ماساژ دهید
گاهی اوقات شدت استرس به حدی است که باعث گرفتگی ماهیچه ها در فرد میشود . در این شرایط میتوانید از تکنیک ساده ماساژ خود که توسط Darrin Zeer ( نویسنده کتاب ماساژ عاشقان و یوگا ) پیشنهاد شده استفاده کنید :
هر دو دست را بر روی شانه ها و گردن قرار دهید
با کف دست و انگشتان ، خود را ماساژ دهید
فشار دادن محکم با دست باعث آزاد شدن و رفع خستگی شانه ها میشود
با یک دست ، آرنج و بازوی دست مخالف را بگیرید و خوب ماساژ دهید
این کار را از بازو شروع کنید و تا انگشتان پایین بروید و ادامه دهید
حرکت را برای دست دیگر نیز انجام دهید .
۸ – وقت استراحت بگیرید !
شما قطعا در حین کار به استراحت نیاز دارید ، Jeff Brantley ( پزشک ، نویسنده کتاب ۵ دقیقه خوب در عصر ) میگوید :
هنگامی که فشار کاری زیادی احساس میکنید ، مکان آرامی را پیدا کنید و بنشینید یا دراز بکشید و خود را برای دقایقی از شرایط استرس دور کنید . چند نفس عمیق بکشید و بر نفس کشیدن خود تمرکز کنید تا ضربان قلبتان آرام شود . ذهنتان را آزاد کنید و به خاطر داشته باشید : زمان همیشه با شماست ، استرس میتواند صبر کند!!
۹ – به موسیقی گوش دهید
متخصصان میگویند ، موسیقی باعث آرام شدن ضربان قلب و تسکین روح است . پس در شرایط سخت و نگران کننده میتوانید با گوش دادن به آهنگی که ریتم ملایمی دارد خود را آرام کنید . جالب است بدانید که نتایج تحقیق دانشمندان ثابت کرده است که گوش دادن به موسیقی آرام و کلاسیک به مدت ۳۰ دقیقه اثر آرامبخشی معادل دریافت ۱۰ میلیگیرم والیوم ( دیازپام ) دارد .
۱۰ – تغییر نگرش دهید
Rozman میگوید ، ۳۰ ثانیه زمان کافی برای تغییر ریتم قلب از حالت استرس به حالت آرام و ریلکس است . برای این کار قلب و ذهن خود را معطوف افکار مثبت کنید . هرچیزی که به شما احساس خوبی دهد شامل این گزینه است ، نگاه کردن فرزندانتان یا نگاه محبت آمیز به همسر ، دیدن عکس حیوان خانگی ، فکر کردن به قطعه جواهری که دوست دارید آنرا بخرید ، تصور مکانی که دوست دارید در تعطیلات آنجا سفر کنید و هرچیز دیگری که خودتان فکر میکنید ، لبخند بزنید و اجازه دهید ماهیچه های شما آزاد شوند .
امیدواریم با انجام دادن این نکات در شرایط سخت استرس زا ، در محیط کار ، امتحان ، زندگی و … بتونید بر این احساس غلبه کنید و با تمرکز بیشتر و آرامش کافی کارها رو پیش ببرید . کارهایی که در آرامش انجام میشوند نتایج بهتری دارند و روند زندگی رو به سمت موفقیت بیشتر تغییر میدهند .
غذاهایی برای کاهش استرس
مدیریت استرس میتواند یک عامل مهم برای سلامتی باشد. استرس زیاد، فقط عاملی برای خراب کردن روزما نیست بلکه در واقع افرادی که تحت فشار استرس قرار دارند با گرفتن یک بیماری از سرماخوردگی گرفته تا فشار خون بالا و ناراحتی قلبی، بیشتر از دیگران آسیب پذیرند. اگرچه راه‌های زیادی برای مقابله با استرس وجود دارد، یکی از روش‌ها میتواند خوردن غذاهایی باشد که بر استرس غلبه میکنند.
غذاهای از بین برنده استرس چگونه تأثیرگذارند؟
غذاهای کاهنده استرس، برای این کار چند روش دارند. بعضی از آنها، مانند یک کاسه غلات صبحانه، سطح سروتونین بدن (یک ماده آرامش بخش برای مغز) را افزایش میدهند. بعضی دیگر می‌توانند سطح کورتیزول و آدرنالین بدن را کاهش دهند، هورمونهای استرس زایی که در طول زمان عوارض بدی را بر بدن می‌گذارند. در نهایت یک رژیم غذایی مغذی میتواند، به وسیلهٔ تقویت سیستم ایمنی بدن و پایین آوردن فشار خون اثر استرس را خنثی نماید.
کربوهیدرات‌های پیچیده:
همهٔ کربوهیدرات‌ها مغز را وادار به تولید بیشتر سروتونین میکنند. برای تولید این ماده شیمیایی خوب، بهتر است که مواد غذایی حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده را بخورید، که بسیار آهسته هضم میشوند. بهترین انتخاب‌ها شامل غلات صبحانه، نان‌ها و پاستا و بیسکویت‌های تولید شده از آرد کامل گندم یا جو است که در عین حال قند خونتان را نیز متعادل نگه می‌دارند.
کربوهیدرات‌های ساده:
متخصصان تغذیه معمولاً از بین کربوهیدرات‌های ساده، شیرینی‌ها و نوشابه را به عنوان خوراکی‌های کاهنده استرس می‌شناسند. این خوراکی‌ها می‌توانند با افزایش سروتینین به صورت کوتاه مدت، استرس را تسکین دهند. قندهای ساده به سرعت قابل هضم هستند، اما بخاطر داشته باشید که مصرف آنها را به دلیل کالری بالا باید محدود کرد.
پرتقال:
پرتقال هم به خاطر سرشار بودن از ویتامین C میتواند در این لیست قرار بگیرد. تحقیقات نشان میدهد این ویتامین در حین تقویت سیستم ایمنی بدن میتواند سطح هورمون استرس را کاهش دهد. در یکی از تحقیقات انجام شده، تعدادی از افراد با فشار خون بالا را بعد از دریافت ویتامین C، در شرایط پراسترس قرار دادند و مشاهده کردند که سطح فشار خون و کورتیزول (یک هورمون استرس زا) آنها بسیار سریع به حد نرمال رسید.
اسفناج:
ملوان زبل هرگز اجازه نمی‌داد تا استرس بر او غلبه کند. شاید همهٔ چیزی که در ارتباط با کاهش استرس در اسفناج باشد، منیزیم است. مقدار کمی از منیزم میتواند خستگی و سردرد را رفع کند. یک فنجان اسفناج ذخیره منیزم بدن را تأمین میکند. اگر شما اسفناج خور نیستید، خب مشکلی نیست، سعی کنید که سویای پخته شده یا فیله ماهی آزاد بخورید.
ماهی:
اگر می‌خواهید بر استرس غلبه کنید، حتماً از خوردن ماهی‌هایی که حاوی امگا ۳ هستند دریغ نکنید. اسیدهای چرب امگا ۳ در ماهی‌هایی مثل ماهی سالمون و تن هستند که می‌توانند از ترشح هورمونهای استرس جلوگیری کنند و در مقابل بیماری‌های قلبی، افسردگی و سندرم قبل از قاعدگی، شما را محافظت کنند.
چای سیاه:
تحقیقات نشان میدهد چای سیاه میتواند شما را بسیار سریع در مقابل استرس آرام کند. در یک مطالعه به یک گروه از افراد به مدت ۶ هفته روزانه ۴ فنجان چای سیاه دادند و گروه دوم فقط گاهی برای تفنن چای می‌نوشیدند، افراد گروه اول در شرایط پراسترس، سطح کورتیزول بسیار پایین‌تری داشتند. جالب است که، بر عکس چای، وقتی که استرس بوجود می‌آید کافئین قهوه میتواند هورمونهای استرس و افزایش فشار خون را تقویت نماید.
پسته:
پسته نیز مانند دیگر آجیل‌ها و غلات دیگر، یک منبع خوبی از اسیدهای چرب امگا ۳ را دارا می‌باشد. خوردن یک مشت پسته، گردو یا بادام به صورت هر روزه میتواند شما را در مقابل کلسترول، التهاب در شریان‌های قلب، خطر دیابت و همچنین استرس محافظت کند.
آووکادو:
یکی ازبهترین راه‌ها برای کاهش فشار خون دریافت میزان کافی پتاسیم است و نصف یک آووکادو بیشتر از یک موز، پتاسیم دارد. پس در کنار غذاها از چاشنی مخصوص مکزیکی‌ها، یعنی گواکاموله استفاده کنید.
بادام:
بادام سرشار از ویتامین‌های مفید است. به‌طور مثال، ویتامین E که سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند، همچنین طیف وسیعی از ویتامین گروه B، که بدن را در برابر افسردگی محافظت میکند. برای دریافت مزایای بادام، هر روز یک چهارم فنجان از آن میل نمایید.
سبزیجات خام:
سبزیجات ترد خام می‌توانند در مقابل استرس یک راه خوب باشند. خوردن کرفس یا هویج در سالاد، کمک میکند استرس روزانه کاهش یابد.
اسنک قبل از خواب:
خوردن مقداری هیدرات کربن در زمان خواب میتواند به انتشار هورمون سروتونین و در نتیجه خوابیدن بهتر شما کمک کند. از آنجا که غذاهای سنگین قبل از خواب میتواند سوزش معده بوجود آورد، پس قبل از خواب یک اسنک سبک بخورید مانند کمی مربا روی یک تکه نان جو تست شده.
شیر:
یکی دیگر از راه‌های مقابله با استرس قبل از خواب، خوردن یک لیوان شیر گرم است. محققان کشف کرده‌اند که کلسیم، برطرف‌کننده اضطراب، بی خوابی و سندرم پیش از قاعدگی است. البته که متخصصان تغذیه، شیر کم چرب را پیشنهاد میکنند.
مکمل‌های گیاهی:
بسیاری از مکمل‌های گیاهی وجود دارد که در مقابله با استرس مفید هستند. یکی از بهترین موارد تحقیق شده آنها گیاه St. John's wort است این گیاه در ایران به نام‌های گل راعی، علف چای، هوفاریقون معروف است به هر حال این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتری دارد اما معمولاً به نظر می‌رسند که گیاهان نشانه‌های اضطراب و سندرم پیش از قاعدگی را کاهش میدهند.
کاهش استرس با ورزش:
در کنار اینکه رژیم خود را تغییر می‌دهید، یکی از بهترین راه‌هایی که با استرس مقابله کنید، این است که شروع به ورزش‌های هوازی مانند ایروبیک نمایید که چرخه اکسیژن بدن را افزایش میدهد و آندروفین تولید می‌نماید، همان ماده شیمیایی که شما را خوشحال میکند. برای دریافت حداکثر بهره‌مندی، ورزش‌های هوازی را سه تا چهار بار در هفته انجام دهید.
