یبوست یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی است، به طوری که اغلب افراد دست کم یک بار آن را تجربه کرده اند و ابتلا به آن در هر سنی ممکن است. در این حالت، مواد دفعی در روده ی بزرگ سفت می شوند و دفع آن ها با درد و سختی همراه می شود. اما هیچ مشکلی در بدن بی علت رخ نمی دهد.
۱- نشستن طولانی مدت
نشستن طولانی مدت نه تنها موجب افزایش وزن بلکه باعث پیچ خوردن روده ی بزرگ می شود، مدفوع را حرکت باز می دارد و منجر به یبوست می شود. گهگاه از جای خود بلند شوید و بدن تان را حرکت دهید. به ویژه، راه رفتن و چمباتمه نشستن دو حرکتی هستند که تأثیر زیادی در اجابت مزاج دارند.
۲- مصرف زیاد پنیر
اگرچه همه ی محصولات لبنی می توانند باعث یبوست شوند، اما پنیر بیشترین مشکل را برای گوارش ایجاد می کند، نه به دلیل آنکه بالقوه یبوست آور است، بلکه به خاطر آنکه بسیاری از مردم آن را جایگزین غذاهای فیبردار سالم تری مثل غلات و سبزیجات می کنند. معده ی خود را با غذاهای دیگر کامل پر نکنید و همیشه جایی هم برای غذاهای فیبردار بگذارید. چه بهتر که آن ها را اول بخورید. به علاوه، تحقیقات نشان می دهد غذاهای فیبردار حاوی مولکول های ضد اشتهایی هستند که شما را از پرخوری باز می دارند.
۳- افسردگی
افسردگی سوخت و ساز کلی بدن را کند می کند به همین دلیل است که در هنگام افسردگی دچار افزایش وزن یا یبوست می شویم. علاوه بر این، داروهایی که معمولا برای درمان افسردگی تجویز می شوند هم یبوست آور هستند. شیوه های درمانی بدون داروی زیادی برای افسردگی وجود دارد که تحقیقات نشان داده به اندازه ی شیوه های دارویی مؤثر هستند، مثل رفتار درمانی شناختی، ورزش و مدیتیشن.
۴- مصرف کم کربوهیدرات ها
یبوست در میان افرادی که غذاهایی با کربوهیدرات کم یا پروتئین بالا مصرف می کنند بسیار شایع است. وقتی فقط گوشت، تخم مرغ و چربی مصرف می کنید، جای کمی برای دریافت فیبر گیاهی باقی می ماند. بسیاری از مردم آگاهانه از خوردن مواد غذایی فیبردار مثل غلات، میوه ها و سبزیجات خودداری می کنند چون کربوهیدرات بالایی دارند. اما همه ی کربوهیدرات ها یکسان نیستند و می توانید تنها کربوهیدرات های ساده ای مثل شیرینی ها و نان سفید را از رژیم غذایی تان حذف کنید. برای حفظ سلامت روده ها و جلوگیری از یبوست، روزانه حداقل ۵ وعده میوه و سبزی بخورید (به استثنای موز که یبوست آور است).
۵- مصرف بیش از اندازه ی فیبر
مصرف بیش از اندازه ی مواد غذایی فیبردار باعث کم شدن حساسیت دیواره ی معده شده و در نتیجه واکنش آن نسبت به سیگنال هایی که برای تخلیه ی خود دریافت می کند کمتر می شود. به ویژه این اتفاق زمانی می افتد که به جای آنکه فیبر مورد نیاز بدن را از طریق مواد غذایی طبیعی دریافت کنید، با مصرف مکمل هایی مثل قرص ها و پودرها دوزهای بسیار بالایی از فیبر را وارد بدن تان می کنید. از مصرف قرص های فیبردار پرهیز کنید چون نه تنها شواهد علمی نشان می دهد که ضرر آن ها بیشتر از منفعت شان است، بلکه منجر به یبوست هم می شوند.
۶- کاکائو
کاکائو هم باعث یبوست می شود، اگرچه اثر آن در هر شخصی متفاوت است. در تحقیق جدیدی مشاهده شد در ۷۰ درصد کسانی که به طور مکرر دچار یبوست می شدند، مصرف کاکائو عامل اصلی مشکل آن ها بود. اگر کاکائو عامل یبوست شما باشد باید برای مدتی مصرف آن را به طور کامل قطع کنید. این کار را با ۲ هفته شروع کنید و اگر یبوست تان بهبود یافت مصرف کاکائو را در مجموع محدود کنید.
۷- ملین ها
برخلاف تصور رایج، وقتی دچار یبوست هستید استفاده از داورهای ملین وضعیت را فقط بدتر می کند. داروهای ملین تنها برای مدت کوتاهی (حداکثر یک هفته) قابل استفاده هستند. استفاده ی طولانی مدت از این داروها باعث می شود اجابت مزاج شما وابسته به آن ها باشد و این مسأله موجب شکل گیری یک چرخه ی معیوب یبوست و اسهال می شود. قبل از استفاده از این داروها با بررسی سبک زندگی، عادت های غذایی، ورزش و داروهای مصرفی تان، علت اصلی یبوست خود را شناسایی و آن را رفع کنید.
۸- داروها
همه ی داروها عوارض جانبی ای دارند و بسیاری از آن ها یبوست آور هستند. داروهای ضدافسردگی (به ویژه داروهای مهار بازجذب سروتونین مثل پروزاک)، داروهای ضد اضطراب، داروهای مخصوص سوزش معده و قرص های کنترل فشار خون، عمده ترین داروهای یبوست آور هستند. بنابراین مشکل خود را صادقانه با پزشک تان در میان بگذارید تا جایگزین دیگری برای داروهایتان پیدا کند. برای مثال، کلسیم موجود در بسیاری از داروهای مخصوص سوزش معده باعث یبوست می شود بنابراین می توانید به جای آن ها از داروهایی استفاده کنید که حاوی منیزیم باشند. به خاطر داشته باشید که هر تغییری در خصوص داروها باید زیر نظر پزشک اعمال شود.
۹- بعضی مولتی ویتامین ها
ویتامین هایی که حاوی کلسیم و آهن زیادی هستند می توانند به شدت یبوست آور باشند. اما بسیاری از مردم از این موضوع بی اطلاعند و هر روز این ویتامین ها را مصرف می کنند. بعضی مواد معدنی به ویژه در مقداری بیش از دوز توصیه شده برای استفاده ی روزانه، می توانند باعث کند شدن گوارش در روده ی بزرگ شوند. اگر تجویز پزشک تان نیست، لزومی ندارد هر روز از مولتی ویتامین استفاده کنید.
۱۰- مسکن ها
مسکن های قوی ای که بعد از عمل های جراحی استفاده می شوند، مسکن های بدون نسخه مثل استامینوفن و ایبوپروفن و همینطور مسکن های تجویزی مثل هیدروکودون و اکسی کانتین باعث یبوست می شوند. این داروها به بعضی گیرنده های موجود در معده می چسبند و علاوه بر کم کردن درد، دستگاه گوارش را کند می کنند. مسکن ها را در صورت امکان نباید بیشتر از ۳۰ روز استفاده کرد. در این مدت باید سعی کنید عامل اصلی درد را برطرف کرده یا جایگزین دیگری برای رفع درد پیدا کنید. به علاوه می توانید به همراه داروهای مسکن از داروهای ضد یبوست استفاده کنید.
۱۱- تغییرات هورمونی
یبوست در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی مسأله ی بسیار شایعی است. بالا بودن میزان هورمون های استروژن و پروژسترون یا پایین بودن هورمون تستوسترون می تواند منجر به یبوست شود. یبوست دوران بارداری بعد از زایمان برطرف خواهد شد اما در خصوص دیگر تغییرات هورمونی باید دلیل اصلی را شناسایی و درمان کرد. با بالا رفتن سن، نوسانات هورمونی تبدیل به امری اجتناب ناپذیر نمی شود بنابراین اگر دچار این مسأله هستید، با پزشک خود درباره ی درمان های احتمالی و ایجاد تغییر در سبک زندگی خود مشورت کنید.
۱۲- بیماری هایی که تشخیص داده نشده اند
بسیاری از بیماری ها باعث یبوست می شوند. شایع ترین آن ها به ویژه در میان جوانان، بیماری کم کاری تیروئید است. غده ی تیروئید سوخت و ساز بدن را کنترل می کند بنابراین وقتی این غده عملکرد درستی نداشته باشد، همه چیز در بدن از جمله عمکرد روده ها کند می شود. بیماری های دیگری که یبوست از علائم اصلی آن ها است عبارتند از: دیابت، اِم اِس، التهاب روده، سلیاک، بیماری های خود ایمنی و برخی از انواع سرطان. مهم ترین مسأله شناسایی علت اصلی یبوست و درمان آن است. از آنجایی که یبوست مشکل شایعی است بسیاری از مردم آن را جدی نمی گیرند. اگرچه اغلب اوقات مسأله ی مهمی در میان نیست اما گاهی هم یبوست نشانه ی مشکل بزرگ تری است. اگر یبوست شما با علائم دیگری همراه است، تغییرات قابل توجهی داشته، یا اگر بیشتر از ۳ ماه طول کشیده، حتما برای انجام معاینه به پزشک مراجعه کنید.
