اقتصاد محرم، در طول سالیان اخیر و بخصوص بعد از سقوط حکومت صدام حسین در عراق و باز شدن محورها و مسیرهای منتهی به کربلا، با تحولات خاصی همراه شده است.
یکی از این تحولات در بزرگ ترین راهپیمایی جهان و خیل عظیم مشتاقان اهل بیت (ع) و شیفتگان آقا ابا عبدا...الحسین(ع) و عزیمت به کربلا متجلی می شود.
حرکت انبوهی از جمعیت زائران شیعه و غیرشیعه و حتی در مواردی گروه ها و افرادی از غیرمسلمانان، به کربلای معلی، موید شوری است که بعد از 14 قرن همچنان در حال بسط و نشر و در برگیری هر چه بیشتر است.
در این جوشش و خروش، ایرانیان و شیفتگان بین الحرمین، نقش پر رنگی ایفاء می‌کنند و عزیمت جمع کثیری از مردم ایرانِ اسلامی از شهرهای متعدد به مرزهای عراق،گواهی است که صحت این ادعا را به اثبات می رساند و البته هر سال بصورتی عیان این حرکت جمعی و خودجوش هویدا می شود، تا جاییکه رسانه های غربی و بین المللی نیز انگشت حیرت بر دهان می‌گیرند.
البته در میانه این شکوه و جلال، برخی از نارسایی ها و سودجویی ها،کام زائران را تلخ می‌کند. سخن از دلالی‌هایی است که بصورت ویژه در حوزه حمل و نقل اربعین بروز پیدا کرده و گویی عده‌ای از این فرصت معنوی،کیسه هایی گشاد برای زائران و مشتاقان اهل بیت (ع) می دوزند و البته در طول سالیان اخیر، شاهد طرح گلایه‌های متعدد از دلال بازیهای شایع در این مقطع بوده ایم.
فارغ از دلالی ها، افزایش نرخ بلیت هواپیما و اتوبوس که بصورت قانونی و رسمی مشغول به خدمات رسانی هستند نیز حدیث مفصلی است که در طول سالیان اخیر به کرات تجربه شده است. در ظاهر مردم پذیرفته اند که به اظهارات برخی از مسوولان ذی‌ربط در ارتباط با ثبات و آرامش در نرخ حمل و نقل اربعین و برخورد با دلالان و برخی از گران فروشی های خدماتی، دل خوش نکنند.
وقتی یک سر خالی بودن اتوبوس، قیمت ها را تصاعدی می‌کند
یکی از دلایل اصلی افزایش نرخ بلیت اتوبوس های اعزامی به مرزهای عراق ناشی از یک سرخالی بودن اتوبوس است. در این ایام و روزهای منتهی به اربعین، تمامی سفرها به عراق بصورت مقصد و مرزها و شهرهای عراق و بخصوص کربلا، به طور معمول میزبان بوده و کمتر سفری در قالب مبداء از این خطه انجام می پذیرد.
همین موضوع باعث می شود تا تمامی وسایل نقلیه و اتوبوس ها یک سر پر و یه سر خالی در مبداء و مقصد حرکتی تردد کنند. درواقع تردد و رفت و برگشت اتوبوس ها در این مسافت طولانی مستلزم تامین هزینه های خاص به خود است، هزینه ای که تامین آن در شرایط موجود، تنها با در نظرگرفتن یک سر خالی بودن مسیر برگشت تا پیش از روز اربعین محقق نخواهد شد.
البته این پدیده در پایان روز اربعین و روزهای بعد از آن که مسافران و زائران در صدد ترک خاک عراق هستند نیز ، ادامه دارد.
سخن از اتوبوس‌هایی است که برای بازگرداندن زائران، ناچار هستند از شهرهای ایران یک سر خالی عزیمت کنند تا در مسیر برگشت متقاضیان دریافت خدمات را به خانه،کاشانه و شهر محل سکونت خود بازگردانند.
انتظار نمی رود فعالان حوزه حمل و نقل در این تردد و رفت و آمدها متضرر شوند و تامین هزینه های تردد و استهلاک خودرو، ضرورتی است که نمی توان آن را نادیده انگاشت، اما در این ترددها، شاهد سوء استفاده های بسیاری هستیم که تعدد و حجم تخلفات، صدای انتقاد بسیاری از زائران را بلند می‌کند.
عبدالله متقی، یکی از زائرانی که هر ساله تلاش می‌کند در مراسم اربعین و پیاده روی باشکوه آن حضور به هم رساند در گفت و گو با خبرنگار راه و شهرسازی، در ارتباط با کیفیت و نحوه ارائه خدمات حمل و نقل گفت: متاسفانه در سال های گذشته شاهد سودجویی‌های بسیاری در این خصوص (ارائه خدمات حمل و نقل) بوده ایم که البته برای زائرانی که با وجود تهدیدات تروریستی داعش، بدون هیچگونه هراسی در عراق حضور پیدا می‌کردند، افزایش نرخ حمل و نقل مانعی ایجاد نمی‌کند، اما این دلیل نمی شود تا در مواجهه با برخی نارسایی ها، ضعف های نظارتی و کاستی ها سکوت کنیم.
وی افزود: خوشبختانه امسال، تهدیدات تروریستی در کشور عراق به میزان قابل توجهی کاهش یافته و خطر جدی در این خصوص احساس نمی‌شود، اما انتظار می‌رود از ابتدا با نظارت هوشمندانه و دقیق از بروز سوء استفاده ها و گران فروشی های فراتر از معمول پیشگیری شود.
امکان احتکار بلیت اتوبوس وجود ندارد
در سنوات گذشته ،برخی این‌چنین عنوان می‌کردند که عده ای با خرید بلیت‌های اتوبوس و احتکار آن، بلیت ها را با قیمت های مضاعف به زائران می فروشند.
چندی پیش، احمدرضا عامری، رییس اتحادیه تعاونی های حمل و نقل مسافری اظهار کرد: با نظرات های تعریف و طراحی شده، امکان احتکار بلیت اتوبوس وجود ندارد.
این مقام مسوول، برنامه ریزی دقیق را از نمونه راهکارهایی تلقی می‌کند که به سهم خود می تواند از بروز سوء استفاده ها و دلال بازی های احتمالی جلوگیری کند.
وی در این خصوص می گوید: تصمیمات اتخاذ شده زائران در آخرین لحظات برای اعزام به عراق، می‌تواند زمینه واسطه گری‌ها را فراهم سازد و در صورت پیش بینی های لازم و برنامه ریزی دقیق، ازدحام و افزایش تقاضا در روزهای پایانی به نحو مطلوب تری کنترل می شود.
مردم فریب تبلیغات سایت های فروش بلیت را نخورند
یکی از نارسایی هایی که در این ایام مشاهده می شود به تبلیغات کاذب برخی دلالان در فضای مجازی معطوف می شود که مدعی ارائه خدمات حمل و نقل در دو بخش زمینی و هوایی و عزیمت و بازگشت در زمان معین و مشخص هستند، اما کم نبوده مواردی که در سالیان گذشته، خدمات ارائه شده، فاصله ای جدی با وعده های آنها داشته، به طوریکه هنگام برگشت، زائران سرگردان بوده و وعده های مطروحه پیش از خرید بلیت، توسط برخی از دفاتر در مقام عمل محقق نشده است.
به واقع کانون این خُلف وعده ها را می توان در سایت های فروش بلیت و خدمات حمل و نقل غیرمجاز مشاهده کرد که تا حدی دلال بازی ها در آن موج می زند.
ناصر پیرهادی،کارشناس حوزه حمل و نقل، توجه و هوشیاری هر چه بیشتر زائران (در تهیه بلیط و برنامه ریزی دقیق) را در این زمان، ضروری می‌داند.
نرخ بلیت چارترها ،تکلیفی است
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی با اعلام تکلیفی بودن نرخ بلیت چارترها و برگزاری جلسات مربوطه با دستگاه های نظارتی، سازمان هواپیمایی کشوری و سازمان حمایت، با هدف تشدید نظارت ها و اتخاذ تدابیر مقتضی برای اعمال کنترل لازم،گفت: به دست اندرکاران سایت های فروش اینترنت تاکید شده از درج نرخ بلیت در سایت خود (در بازه زمانی تعیین شده برای آنها) اجتناب کنند، زیرا این اقدام می تواند در پرواز های اربعین ایجاد تشنج کند.
وی همچنین بر لزوم فروش بلیت، از سوی ایرلاین ها تنها از طریق سایت و دفاتر شرکت هواپیمایی تاکید می ورزد.
به هر ترتیب در روزهای آتی، مشخص خواهد شد که تدابیر اتخاذ شده تا چه میزانی از بروز نابسامانی و سوء استفاده های احتمالی جلوگیری خواهد کرد.
امید آن می رود در اربعین پیش رو، دلالی های شایع در سنوات گذشته به حداقل ممکن کاهش یابد که تنها تحقق این امر با تشدید نظارت ها، افزایش ضریب عرضه خدمات حمل و نقل و البته دقت نظر و هوشمندی زائران قابل حصول خواهد بود.
