بیش از چهار سال است که از رکود مسکن می گذرد. دولت یازدهم با طرح افزایش تسهیلات مسکن سعی کرد تا به بازار کساد مسکن رونق دهد اما از این طرح استقبال چندانی نشد و طرح دولتی ها با شکست رو به رو شد. البته تیرماه امسال بود که خرید و فروش مسکن در تهران و برخی از کلان شهرها افزایش پیدا کرد اما چند روزی نگذشت که بازهم بازار مسکن با رکود مواجه شد.
این در حالی است که برطبق آمار منتشر شده از بازار مسکن، خانه‌های نوساز روی دست سازندگان مسکن و مالکان آن مانده و از طرفی خرید و فروش خانه‌های قدیمی‌ساز رشد چشمگیری داشته است.
خرید و فروش آپارتمانهای قدیمی بیشتر شد
رشد ۴۹ درصدی تقاضا برای خرید واحدهای ۱۶ تا ۲۰ سال در تیرماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل که با کاهش ۵.۷ درصدی سهم واحدهای کمتر از پنج سال نسبت به تیرماه سال ۱۳۹۵ همراه بود نشان می‌دهد بازار قدیمی ساز با توجه به ویژگی «مسکن در بضاعت» و تقویت از طریق تسهیلات ۱۶۰ میلیون تومانی سهم قابل توجهی از رشد را در فاز پیش رونق به خود اختصاص داده است.
تیرماه سال جاری تعداد معاملات آپارتمانهای مسکونی شهر تهران نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۶.۲ و ۲.۵ درصد کاهش یافته که نشان از انجماد بازار در ثلث فصل جابه‌جایی است. با این حال ریز نوسانات حاکی از آن است که مقاومت مالکان خانه‌های نوساز برای ارائه‌ی تخفیف باعث شیفت آرام طرف تقاضا از سمت نوسازها به سوی قدیمی سازها بوده است. هم اکنون ۳۶.۶ درصد معاملات مربوط به خانه‌های ۱۱ سال ساخت به بالا است که نسبت به تیرماه سال قبل ۴.۳ درصد رشد نشان می دهد. همچنین فروش واحدهای بیش از ۲۰ سال در ماه چهارم سال جاری نسبت به زمان مشابه سال ۱۳۹۵ معادل ۲۰ درصد بالاتر بوده است.
چرا بازار مسکن دچار رکود شده است؟
تیرماه امسال، تعداد معاملات آپارتمانهای مسکونی شهرتهران به ۱۳.۶ هزار واحد رسید که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۱۳ و ۲ درصد کاهش نشان می دهد. این در حالی است که متوسط قیمت مسکن شهر تهران نیز ۴.۵ میلیون تومان در هر متر مربع بود که نسبت به ماه قبل تغییری نداشته است.
بررسی ها از دلایل رکود بازار مسکن نشان می دهد عوامل موثر از جمله قیمت نفت، مازاد تقاضای مسکن، نرخ سپرده و نیز تسهیلات بانکی، مسیر خروج از رکود این بازار را باریک کرده است. با این حال دو عامل افزایش نسبی صادرات نفت از اواسط سال ۱۳۹۴ و افزایش هشت برابری تسهیلات بانکی و رسیدن به سقف ۱۶۰ میلیون تومان به دلیل مهیا نبودن سایر شرایط در اقتصاد کلان، قدرت تاثیرگذاری خود را بر روی بازار مسکن از دست داده و به همین دلیل بازارهای رقیب از جمله سپرده بانکی، سکه و ارز در جذب نقدینگی، موفق تر از بخش مسکن عمل کرده اند.
حسام عقبایی، رییس اتحادیه مشاوران املاک، افزایش یکباره قیمت مسکن را بعید می‌داند و درباره پیش بینی از آینده بازار مسکن به ایسنا می‌گوید: خوشبختانه از نیمه دوم سال قبل شاهد افزایش ساخت و سازهای مسکونی در شهر تهران بودیم که می تواند باعث ایجاد تعادل قیمت شود. البته پیش بینی می کنم افزایش قیمتی در نیمه دوم سال جاری نداشته باشیم. اگر به سمت رونق هم برویم رشد قیمت مسکن بیش از تورم نخواهد بود.
سونامی قیمت نخواهیم داشت
به گفته بسیاری از سازندگان مسکن نه تنها بازار مسکن با رکود مواجه است بلکه ساخت و ساز نیز دچار رکود شده و این کاهش ناگهانی آمار خانه های ساخته شده، در آینده به دلیل بالا بودن تقاضای مسکن به جهش قیمتی منجر خواهد شد. این در حالی است که در طول چهار سال گذشته بارها این هشدار داده شده بود اما دیدیم که چهار سال از رکود مسکن می‌گذرد و هیچ سونامی قیمتی اتفاق نیفتاد.
محمد شجاعی، کارشناس ارشد مدیریت ساخت و ساز در این رابطه به «مهر» می گوید: اگر منظور هشداردهندگان این است که به دوره اوج ساخت و ساز برگردیم، باید گفت که آن دوره دیگر تکرار نمی شود؛ اصلا همان موقع هم این حجم ساخت و ساز اشتباه بود و سبب شد چند سال فرآیند مسکن سازی متوقف شود چون در حالی که تقاضایی برای خرید مسکن به صورت واقعی وجود نداشت و دلالان بودند که بازار مسکن را به صورت غیر واقعی، داغ نشان می دادند، سازندگان روز به روز بر حجم ساخت و ساز خود می افزودند؛ در حالی که تعداد خانواده هایی که برای سکونت و استفاده واقعی اقدام به خرید کرده باشند، بسیار کمتر بود و عده ای به امید افزایش قیمت این واحدها در ماه های بعد، اقدام به خرید انبوه مسکن می کردند. بنابران نه زمانی که کل کشور به صورت یک کارگاه عمرانی بزرگ درآمده بود عرضه و تقاضا با هم همخوانی داشتند و نه حالا که به دلیل کاهش ساخت و سازها، برخی مدام هشدار می دهند که جهش قیمتی در پیش رو داریم، نگاه صحیحی به الگوی عرضه و تقاضا وجود ندارد.
بنابراین باید اجازه داد تا جریان عرضه و تقاضا خود دوره زمانی اصلاح بازار مسکن را تعیین کنند. اصلاح بازار مسکن به معنی تمایل مردم به خرید واحد مسکونی مورد نیاز خود در هر زمان است؛ اتفاقی که در همه دنیا رخ داده و جریان ساخت و ساز مسکن و فروش واحدهای مسکونی ساخته شده با یک روند کاملا باثبات در جریان است.
