این موضوع درشرایطی رخ می‌دهد که ثروت عظیم پارس‌جنوبی در سال‌های دولت نهم و دهم به دست شریک عرب ایران یعنی قطر افتاد. دولت اصلاحات در آخرین سال فعالیت خود توانست ایران را معادل شریک عربش قطر از گنجینه پارس‌جنوبی بهره‌مند کند اما با تحویل ساختمان پاستور به محمود احمدی‌نژاد این ثروت کلان کم‌کم از دست ایران خارج شد و قطر میزان برداشت خود از بزرگترین میدان گازی جهان را به دوبرابر ایران رساند. این موضوع درحالی رخ داد که تحریم درهای جدیدترین فناوری استخراج نفت و گاز و سرمایه‌گذاری خارجی را روی ایران بست و شریک ایران از این فرصت استفاده کرده و با سرمایه‌گذاری غول‌های نفتی جهان توانست به سرعت ذخایر عظیم این میدان را به نفع خود مصادره کند. حالا اجرای برجام ثروت پارس‌جنوبی را به ایران برگردانده است. با این حال، کارزار انتخابات رسانه‌های منتقد دولت را به واکنش واداشته است و آنها مدعی شده‌اند دولت گذشته فازهای پارس‌جنوبی را با پیشرفت بالایی تحویل دولت روحانی داده است که البته این مسأله ازسوی کارشناسان ارشد نفتی رد می‌شود. نرسی قربان تحلیلگر ارشد انرژی دراین‌باره می‌گوید: این ادعا کاملا غیرکارشناسی است و احمدی‌نژاد وعده داده بود پروژه‌های پارس‌جنوبی را ظرف ٣٥ماه تحویل دهد اما چه شد که تحویل آن پروژهها تا امروز انجام نشد؟! این پرسشی است که خود مردم بهتر قضاوت می‌کنند.
محمود خاقانی دیگر تحلیگر ارشد انرژی هم با رد ادعای رسانه‌های مخالف دولت می‌گوید: چگونه است که دولت گذشته پروژه‌های ناتمام عمرانی را افتتاح کرد اما از پروژه‌های پارس‌جنوبی که به‌زعم ادعاهای غیرکارشناسی، پیشرفت بالایی داشته، غافل بوده و آن را افتتاح نکرده است؟ همین مسأله گواه نادرست‌بودن ادعاهای افرادی است که با اهداف انتخاباتی مسائل غیرکارشناسی عنوان می‌کنند.
صنعت نفت و گاز کشورمان امروز یک جشن ملی خواهد داشت؛ آن هم با افتتاح همزمان ٥ فاز از میدان گازی پارس‌جنوبی. با افتتاح این فازها، برای نخستین‌بار ایران در برداشت گاز از میدان مشترک پارس‌جنوبی از قطر پیشی می‌گیرد. فازهایی که تولید گاز شیرین، میعانات گازی، گازمایع و اتان کشورمان از این میدان مشترک با قطر را ١٥٠میلیون مترمکعب در روز افزایش می‌دهد و حالا بعد از سال‌ها انتظار، ایران در برداشت از این میادین از قطر جلو می‌زند.
درحالی امروز فازهای ١٧، ١٨، ١٩، ٢٠ و ٢١ پارس‌جنوبی با حضور رئیس‌جمهوری و وزیر نفت افتتاح می‌شود که این رویداد را باید افتتاح بزرگترین طرح صنعتی تاریخ کشور دانست. ارزش این پروژهها حدود ٢٠میلیارد دلار برآورد می‌شود.
ایران یک‌بار در سال ٨٤ و پیش از این‌که تحریم‌ها تشدید شود، در زمینه تولید از میدان مشترک پارس‌جنوبی به قطر رسید، البته نتوانست از این کشور پیشی بگیرد و پس از آن دوباره از قطری‌ها عقب افتاد. به‌گونه‌ای که در سال ٩٢ و همزمان با آغاز به کار دولت یازدهم، قطر دوبرابر ایران از این مخزن گاز برداشت می‌کرد.
این موضوعی است که چند هفته پیش وزیر نفت هم درحاشیه بازدید از فازهای پارس‌جنوبی درعسلویه مطرح و عنوان کرد که امسال، سال خوبی برای ایران خواهد بود و می‌توانیم در زمینه تولید از میدان مشترک پارس‌جنوبی از قطر پیش بیفتیم.
بیژن نامدار زنگنه عنوان کرده بود که ما یک‌بار در سال ٨٤ به قطر رسیدیم اما پس از آن عقب افتادیم و آنها ٢برابر ما تولید کردند اما امسال امیدواریم که بتوانیم از قطر جلو بزنیم. وزیر نفت سال ٩٦ را سال استثنایی عنوان و تأکید کرده بود که امسال طرح‌هایی در پارس‌جنوبی افتتاح می‌شود که ارزش آنها نزدیک به ٢٠میلیارد دلار است.
ارزش ١٩میلیارد دلاری محصولات تولیدی
ارزش محصولات تولیدی ٥ فاز ١٧، ١٨، ١٩، ٢٠ و ٢١ پارس‌جنوبی معادل ١٩میلیارد دلار در سال است.
سال ٩٢ یعنی زمانی که دولت یازدهم سکان صنعت نفت کشور را در دست گرفت و تحت‌تأثیر تحریم‌ها قرار داشت، از این میدان روزانه ٢٨٠میلیون مترمکعب گاز غنی برداشت می‌شد، اما با مدیریتی که دراین زمینه اعمال شد و با تحقق برجام، حالا شاهد جبران عقب‌ماندگی کشورمان از قطر هستیم. از این پس، ایران می‌تواند بیش از ٥٧٠میلیون مترمکعب در روز از این میدان مشترک گاز طبیعی برداشت کند. این درحالی است که افتتاح و راه‌اندازی یک فاز پارس‌جنوبی، ١,٥ تا ٢درصد در تولید ناخالص ملی اثر می‌گذارد.
با افتتاح فازهای جدید چه تحولاتی رخ می‌دهد؟
به گفته محمد چلیپا، مجری طرح توسعه فازهای ۱۷ و ۱۸ پارس‌جنوبی دراین فازها از ۵۰میلیون مترمکعب گاز، ۴۵میلیون صادر خواهد شد. همچنین علیرضا عبادی، مجری طرح توسعه فاز ۲۰ و ۲۱ پارس‌جنوبی نیز پیش از گفته بود که با افتتاح کامل این فازها روزانه ۲۷۵۰ تن اتان به‌عنوان خوراک پتروشیمی‌های منطقه تأمین خواهد شد.
درهمین حال به گفته علی کاردر، معاون وزیر نفت توسعه کامل پارس‌جنوبی گام مهمی درتکمیل زنجیره ارزش محصولات هیدروکربوری، تقویت صنایع پایین‌دستی، تولید منابع اولیه مورد نیاز درصنایع کشور، صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا در بازارهای بین‌المللی و ایجاد ظرفیت‌های جدید شغلی گوناگون در سطح کشور است.
اما درحالی امروز درعسلویه بزرگترین طرح صنعتی تاریخ ایران مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد که برخی از رسانه‌ها و منتقدان دولت شائبه انتخاباتی‌بودن افتتاح پنج فاز پارس‌جنوبی را مطرح کرده‌اند. درهمین رابطه، برخی رسانه‌ها و منتقدان دولت این‌گونه عنوان کردند که حسن روحانی پروژه‌هایی را افتتاح می‌کند که بخش اعظم سرمایه‌گذاری آنها در دولت قبل انجام شده است و افتتاح این پروژهها یک شائبه انتخاباتی تلقی شد.
وعده احمدی‌نژاد محقق نشد
نرسی قربان کارشناس انرژی درپاسخ به اظهارات مطرح‌شده، می‌گوید: آقای احمدی‌نژاد در دولت دهم وعده کرده بود که پروژه‌های پارس‌جنوبی را در مدت ٣٥ماه به اتمام می‌رساند، اما این وعده محقق نشد و کار به دولت یازدهم موکول شد. امروز شاهد این هستیم که این پروژهها بعد از ٧سال به افتتاح می‌رسد.
او با بیان این‌که افتتاح پروژه‌های نفتی به‌طور میانگین ٣ساله زمان نیاز دارد اما این مدت در ایران ٤ الی ٥سال است، گفت: این ادعای برخی از منتقدان دولت که عملیات اجرایی این پروژهها در دولت دهم انجام شده، کاملا غیرکارشناسی است؛ چه بسا تعدادی از فازهای پارس‌جنوبی که افتتاح آن به نام دولت دهم به ثبت رسیده، در دولت اصلاحات آغاز شده بود.
کار را که کرد؟
«کار را که کرد آن‌که تمام کرد» این بخشی از اظهارات محمود خاقانی کارشناس انرژی است که در ادامه آن گفت: دولت دهم در سال پایانی فعالیت خود بسیاری ازپروژه‌های عمرانی را با وجود نیمه‌تمام‌بودنشان به افتتاح رساند تا این طرح‌ها را به نام خود به ثبت برساند، اما سوال اینجاست که چرا این کار را برای فازهای پارس‌جنوبی انجام نداد؟ پاسخش بسیار ساده است؛ چراکه میزان ناچیز پیشروی این پروژهها، امکان طرح چنین ادعایی ناممکن ساخته بود.
او در ادامه گفت: در دولت قبل شعاری تحت عنوان خودکفایی در تولید بر سرزبان‌ها جاری شد و میلیاردها دلار صرف دستیابی به این شعار شد. کار به جایی رسید که برخی از مدیران پروژهها استانداردهای تعریف‌شده در تجهیزات نفتی را زیر پا گذاشتند و دست به تولید و خرید وسایلی کردند که استاندارد لازم برخوردار نبودند یا طول عمرشان بسیار پایین بود.
این کارشناس مسائل انرژی با بیان این‌که دولت یازدهم به ناچار تجهیزات جدیدی را جایگزین بسیاری از تجهیزات نصب‌شده در دولت قبل کرد، گفت: این مسأله درشرایطی هزینه افتتاح پروژهها را بشدت افزایش می‌داد که به دلیل تحریم‌ها، درآمدهای نفتی ایران بشدت کاهش پیدا کرده و تأمین منابع ارزی برای دولت سخت شده بود.
او افزود: نمی‌توان انکار کرد که در دولت نهم نهالی که در دولت اصلاحات کاشته شده بود، میوه داد اما در این دولت نهال دیگری جایگزین آن نشد و اثرات این خشکسالی در سال‌های پایانی دولت دهم نمایان شد و در دولت یازدهم به اوج خود رسید. خاقانی با بیان این‌که هنوز درحال دادن هزینه‌های فرو ریختن اقتصاد در دو دولت گذشته هستیم، ادامه داد: وضع تولید نفتی و صادرات آن نشان می‌دهد که ما درمسیر درستی قرار گرفته‌ایم، ولی بازیافت وضع اقتصادی ما به کندی صورت می‌گیرد. افزایش هزینه‌های جاری دولت از دیگر نکات مورد انتقاد این کارشناس انرژی بود که در رابطه با آن، گفت: در دولت دهم تعداد پرسنل وزارت نفت از ٧٠هزار نفر به ٢٣٠هزار نفر افزایش پیدا کرد و کسانی بر سر کار آمدند که هیچ تخحصی دراین رابطه نداشتند. افزایش بی‌ضابطه کارمندان دولت و پرداخت یارانه نقدی امکان پرداختن به پروژه‌های عمرانی را از دولت یازدهم سلب کرد. همین مسأله مدت زمان افتتاح پروژه‌های نفتی ازجمله فازهای پارس‌جنوبی را بشدت افزایش داد. وزیر نفت در آغاز به کار دولت یازدهم قول داده بود که تا پایان این دولت، تولید گاز ایران در پارس‌جنوبی از قطر پیشی بگیرد و حالا پارس‌جنوبی آینه‌ای تمام‌نما از تحقق وعده‌های دولت یازدهم است.
