چای یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در جهان است. از محبوب‌ترین انواع چای می‌توان به سبز، سیاه، سفید و اولانگ اشاره کرده که همه آن‌ها از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia Sinensis) تهیه می‌شوند.
اخبار اجتماعی-شاید کمتر چیزی به اندازه نوشیدن یک فنجان چای گرم بتواند احساس آرامش و رضایت را در انسان ایجاد کند، اما فواید این نوشیدنی به همین جا ختم نمی‌شود.
چای به واسطه خواص شفابخشی خود برای قرن‌ها در پزشکی سنتی مورد استفاده قرار گرفته است. افزون بر این، پژوهش‌های مدرن نشان می‌دهند که ترکیبات گیاهی موجود در چای ممکن است در کاهش خطر بیماری‌های مزمن، مانند سرطان، چاقی، دیابت و بیماری قلبی موثر باشند.
اگرچه مصرف چای به میزان متعادل انتخابی بسیار سالم برای بیشتر افراد است، مصرف بیش از حد این نوشیدنی - بیش از سه تا چهار فنجان یا ۷۱۰ تا ۹۵۰ میلی لیتر - در روز می‌تواند با برخی عوارض جانبی منفی همراه باشد که در ادامه با چند نمونه از آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
کاهش جذب آهن
چای حاوی ترکیباتی به نام تانن‌ها است. تانن‌ها می‌توانند با آهن موجود در برخی مواد غذایی پیوند تشکیل داده و از جذب این ماده معدنی در دستگاه گوارش جلوگیری کنند.
کمبود آهن یکی از شایع‌ترین موارد کمبود مواد مغذی در جهان است و اگر دارای سطوح پایین آهن در بدن خود باشید، مصرف بیش از حد چای ممکن است این شرایط را وخیم‌تر سازد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تانن‌های چای احتمال بیشتری دارد در جذب آهن از منابع گیاهی نسبت به منابع حیوانی اختلال ایجاد کنند. از این رو، اگر یک رژیم غذایی گیاهخواری یا وگان محدود کننده را دنبال می‌کنید باید توجه بیشتری به میزان چای مصرفی خود داشته باشید.
میزان تانن موجود در چای می‌تواند با توجه به نوع و چگونگی آماده کردن چای به طور قابل توجهی متغیر باشد. گفته شده است که محدود کردن مصرف چای به سه فنجان در روز یا کمتر احتمالا محدوده امن برای بیشتر افراد است.
اگر با کمبود آهن در بدن خود مواجه هستید، اما از نوشیدن چای نیز لذت می‌برید، مصرف این نوشیدنی بین وعده‌های غذایی و نه بلافاصله پس از خوردن غذا را به عنوان یک اقدام احتیاطی در نظر بگیرید. با انجام این کار احتمال کمتری دارد که در توانایی بدن برای جذب آهن از غذای مصرفی اختلال ایجاد شود.
افزایش اضطراب، استرس و بی قراری
برگ‌های چای به طور طبیعی حاوی کافئین هستند. مصرف بیش از حد کافئین که از چای و منابع دیگر سرچشمه می‌گیرد، ممکن است به احساس اضطراب، استرس و بی قراری منجر شود.
یک فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) چای با توجه به نوع و شیوه دم کردن آن حاوی حدود ۱۱ تا ۶۱ میلی گرم کافئین است.
چای‌های سیاه معمولا حاوی کافئین بیشتری نسبت به انواع سبز و سفید هستند و هرچه زمان دم کشیدن طولانی‌تر باشد، محتوای کافئین چای نیز بیشتر خواهد بود.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دوز‌های کمتر از ۲۰۰ میلی گرم کافئین در روز بعید است که موجب اضطراب چشمگیر در بیشتر افراد شود. با این وجود، برخی افراد نسبت به دیگران حساسیت بیشتری به آثار کافئین دارند و ممکن است نیازمند محدود کردن هرچه بیشتر مصرف این نوشیدنی باشند.
اگر فکر می‌کنید مصرف چای موجب احساس اضطراب و استرس در شما می‌شود، میزان مصرف این نوشیدنی را کاهش داده و این که آیا تغییری در علائم رخ می‌دهد یا خیر را بررسی کنید.
همچنین، شما می‌توانید مصرف چای‌های گیاهان دارویی بدون کافئین را مد نظر قرار دهید. چای‌های گیاهان دارویی یک چای واقعی در نظر گرفته نمی‌شوند، زیرا از گیاه کاملیا سیننسیس در تهیه آن‌ها استفاده نمی‌شود. در عوض، آن‌ها از انواع مختلفی از مواد بدون کافئین، مانند گل ها، گیاهان دارویی، و میوه‌ها درست می‌شوند.
خواب بی کیفیت
از آنجایی که چای به طور طبیعی حاوی کافئین است، مصرف بیش از حد آن ممکن است در چرخه خواب انسان اختلال ایجاد کند.
ملاتونین هورمونی است که سیگنال فرا رسیدن زمان خواب را به مغز ارسال می‌کند. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کافئین ممکن است تولید ملاتونین را مهار کرده که به خوابی با کیفیت پایین منجر می‌شود.
خواب ناکافی با برخی مشکلات روانی، از جمله خستگی ، اختلال در حافظه، و کاهش دامنه توجه پیوند خورده است. افزون بر این، کمبود خواب مزمن با افزایش خطر چاقی و کنترل ضعیف بر قند خون مرتبط است.
کافئین در بدن افراد مختلف با سرعت‌های متفاوتی متابولیز می‌شود و پیش بینی دقیق چگونگی تاثیر آن بر الگو‌های خواب در همه دشوار است.
برخی مطالعات نشان داده اند که حتی مصرف ۲۰۰ میلی گرم کافئین شش ساعت یا بیشتر پیش از زمان خواب می‌تواند اثر منفی بر کیفیت خواب داشته باشد، در شرایطی که برخی مطالعات دیگر هیچ اثر چشمگیری را نشان نداده اند.
اگر علائم مرتبط با خواب بی کیفیت را تجربه می‌کنید و به طور منظم چای کافئین‌دار مصرف می‌کنید، شاید بهتر باشد میزان مصرف چای خود را کاهش دهید، به ویژه اگر نوشیدنی‌ها یا مکمل‌های دیگری که حاوی کافئین هستند را مصرف می‌کنید.
حالت تهوع
برخی ترکیبات موجود در چای ممکن است موجب حالت تهوع شوند، به ویژه زمانی که به مقدار زیاد یا با معده خالی مصرف می‌شوند.
تانن‌های موجود در برگ‌های چای مسئول طعم تلخ و گس چای هستند. ماهیت قابض تانن‌ها می‌تواند بافت گوارشی را نیز تحریک کند و به طور بالقوه به بروز علائمی ناخوشایند مانند حالت تهوع و معده درد منجر شود.
میزان چای مصرفی برای ایجاد چنین اثری از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد.
افرادی با حساسیت بیشتر ممکن است این علائم را پس از نوشیدن یک یا دو فنجان (۲۴۰ تا ۴۸۰ میلی لیتر) چای تجربه کنند، در شرایطی که دیگران ممکن است بدون ایجاد هیچ علامتی پنج فنجان (۱.۲ لیتر) چای را نیز مصرف کنند.
اگر پس از نوشیدن چای با هر یک از این علائم مواجه می‌شوید، شاید بهتر باشد میزان مصرف کلی چای در هر وعده را کاهش دهید.
همچنین، شما می‌توانید افزودن اندکی شیر به چای یا مصرف مقداری غذا با چای را مد نظر قرار دهید. تانن‌ها می‌توانند با پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها در غذا پیوند تشکیل دهند که می‌تواند احتمال تحریک گوارشی را به حداقل برساند.
سوزش سردل
کافئین موجود در چای ممکن است موجب سوزش سردل یا تشدید علائم بازگشت اسید شود.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کافئین می‌تواند موجب شل شدن اسفنکتری شود که مری را از معده جدا کرده و در نتیجه، اجازه می‌دهد محتوای اسیدی معده راحت‌تر به سمت مری بازگردد.
همچنین، کافئین ممکن است به افزایش تولید اسید معده منجر شود.
البته نوشیدن چای ممکن است لزوما موجب سوزش سردل نشود. افراد در مواجهه با غذا‌های مشابه واکنش‌های بسیار متفاوتی دارند.
اگر به میزان زیاد چای مصرف می‌کنید و به طور مرتب سوزش سردل را تجربه می‌کنید، کاهش مصرف چای و بررسی این که آیا علائم بهبود می‌یابند یا خیر می‌تواند اقدام مفیدی باشد.
عوارض بارداری
قرار گرفتن در معرض سطوح بالای کافئین از نوشیدنی‌هایی مانند چای طی دوران بارداری ممکن است خطر عوارضی مانند سقط جنین و وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش دهد.
داده‌ها درباره خطرات مصرف کافئین طی بارداری مختلط هستند و همچنان به طور دقیق مشخص نیست که چه میزان کافئین بی خطر است. با این وجود، بیشتر پژوهش‌ها نشان می‌دهند که خطر عوارض اگر میزان مصرف روزانه کافئین کمتر از ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرم باشد، نسبتا پایین است.
محتوای کافئین چای می‌تواند بسیار متغیر باشد، اما معمولا بین ۲۰ تا ۶۰ میلی گرم در هر فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) است. از این رو، برای حفظ جانب احتیاط بهتر است میزان مصرف چای روزانه بیشتر از حدود سه فنجان (۷۱۰ میلی لیتر) نباشد.
برخی افراد مصرف چای‌های گیاهان دارویی بدون کافئین به جای چای عادی را برای پرهیز از مصرف کافئین طی دوران بارداری ترجیح می‌دهند. با این وجود، تمام چای‌های گیاهان دارویی نیز برای استفاده طی دوران بارداری بی خطر نیستند.
به عنوان مثال، چای‌های گیاهی حاوی کوهوش سیاه یا شیرین بیان ممکن است موجب زایمان زودرس شوند و باید از آن‌ها پرهیز کرد.
اگر باردار و نگران میزان مصرف کافئین هستید با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.
سردرد
مصرف متناوب کافئین ممکن است به تسکین برخی انواع سردرد کمک کند. با این وجود، زمانی که کافئین به طور مزمن استفاده می‌شود، ممکن است اثری متضاد را ایجاد کند.
دریافت منظم کافئین از چای ممکن است به بروز سردرد‌های عودکننده منجر شود.
برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که حتی ۱۰۰ میلی گرم کافئین در روز نیز می‌تواند به سردرد عودکننده روزانه منجر شود، اما میزان مورد نیاز برای تحریک سردرد می‌تواند بر اساس تحمل هر فرد متفاوت باشد.
چای نسبت به انواع دیگر نوشیدنی‌های کافئین‌دار محبوب، مانند نوشابه یا قهوه، معمولا کافئین کمتری دارد، اما برخی انواع چای می‌توانند همچنان تا ۶۰ میلی گرم کافئین در هر فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) داشته باشند.
اگر با سردرد‌های عودکننده مواجه هستید و فکر می‌کنید این شرایط با مصرف چای مرتبط است، کاهش یا قطع مصرف این نوشیدنی را برای مدتی مد نظر قرار داده و نتایج را بررسی کنید.
سرگیجه
اگرچه احساس سبکی سر یا سرگیجه یک عارضه جانبی کمتر شایع است، اما می‌تواند به واسطه دریافت بیش از حد کافئین از چای رخ دهد.
این علامت معمولا با دوز‌های زیاد کافئین، معمولا بیش از ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی گرم یا تقریبا ۶ تا ۱۲ فنجان (۱.۴ تا ۲.۸ لیتر) چای مرتبط است. با این وجود، سرگیجه می‌تواند در افرادی که نسبت به این ماده حساسیت بیشتری دارند با دوز‌های کمتر نیز رخ دهد.
به طور کلی، مصرف بیش از حد چای در یک وعده توصیه نمی‌شود. اگر با احساس سرگیجه پس از نوشیدن چای مواجه هستید، انواع با کافئین کمتر را انتخاب کرده یا با پزشک خود مشورت کنید.
وابستگی به کافئین
کافئین یک ماده محرک است و دریافت منظم آن از چای یا هر منبع دیگری می‌تواند به شکل‌گیری وابستگی منجر شود.
علائم ترک کافئین ممکن است شامل سردرد، تحریک پذیری، افزایش ضربان قلب و خستگی باشند.
سطح قرار گرفتن در معرض کافئین برای شکل گیری وابستگی می‌تواند به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که وابستگی به کافئین می‌تواند تنها پس از سه روز مصرف متوالی شکل گرفته و با گذشت زمان شدت آن افزایش یابد.
