چربی ترانس در دو نوع طبیعی و صنعتی در چرخه غذایی انسان یافت می‌شود. چربی‌های ترانس موجود در طبیعت طی واکنش آنزیمی ایجاد می‌شود و ضرری برای بدن ندارد حتی می‌تواند مفید هم باشد. این در حالیست که چربی ترانسی که توسط عوامل فیزیکی نظیر حرارت یا فشار تولید می‌شوند معمولا مشکلات مختلفی را برای اعضای بدن انسان ایجاد می‌کنند.
چربی ترانس طبیعی
تصور عموم این است که همه چربی‌های ترانس خطرناک هستند و باید به هر نحوی شده از آن‌ها دوری کرد. اما این واقعیت ندارد! همان طور که در بالا هم اشاره کردیم، چربی ترانس طبیعی برای بدن مفید است. حتی برخی از تحقیقات جدید ثابت کرده‌اند که چربی‌های حیوانی می‌توانند ریسک‌فاکتور‌های مربوط به بیماری‌های قلبی، عروق، دیابت و چاقی مفرط را کاهش دهند.
بنابراین لازم نیست این چربی را از چرخه غذایی خود خارج کنید. برای پرهیز از چربی ترانس صنعتی بهتر است از مصرف کوکی، کیک‌های آماده دوری کنید و از انواع خانگی که با مواد ارگانیک ساخته می‌شوند استفاده کنید.
انواع کیک‌ها و شیرینی‌های آماده، حاوی روغن تردکننده هستند که از روغن هیدروژنه گرفته می‌شود. خامه‌های تزیینی کیک‌ها نیز حاوی چربی ترانس هستند. روغن هیدروژنه در واقع فرم فرآوری‌شده چربی ترانس است که در بسیاری از مواد غذایی یافت می‌شود.
چربی ترانس صنعتی
برخی گوشت‌ها و محصولات لبنی حاوی مقدار کمی چربی ترانس به‌صورت طبیعی هستند. اما بیشتر چربی‌های ترانس طی فرآیند‌های صنعتی با اضافه کردن هیدروژن به روغن به‌وجود می‌آیند که باعث جامد شدن روغن در دمای اتاق می‌شود.
این روغن‌های هیدروژنه شده، دیرتر از سایر روغن‌ها فاسد می‌شوند، بنابراین غذا‌هایی که با این روغن‌ها درست می‌شوند نیز دیرتر فاسد می‌شوند. برخی از رستوران‌ها از این روغن در سرخ‌کن‌های خود استفاده می‌کنند، زیرا می‌توانند از آن برای سرخ کردن‌های مکرر و طولانی‌مدت بهره ببرند.
نوع خطرناک و مضر چربی ترانس، نوع صنعتی آن است که در زیر برایتان توضیح داده‌ایم چه خطراتی می‌تواند برای بدن انسان بدنبال داشته باشد.
۱- خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی
مطالعات علمی ثابت کرده‌اند که مصرف چربی ترانس زیاد خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و احتمال سکته را افزایش می‌دهد. برای اثبات این ادعا همین کافیست بگوییم که میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی در خلال سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۵ میلادی تا ۲۳ درصد کاهش یافته بود و دلیل آن چیزی نبود جز کاهش مصرف چربی ترانس در میان مردم؛ یعنی ۴۶۰۰ مرگ از ۲۰ هزار مرگ در هر سال. شاید به نظر عجیب باشد، اما یک ماده غذایی ساده می‌تواند زندگی هزاران نفر را نجات دهد.
ذخیره چربی در رگ‌ها ممکن است باعث پاره شدن یک مویرگ و یا لخته شدن خون شود که جلوی جریان خون را گرفته و باعث حمله قلبی و سکته مغزی می‌شود.
۲- خطر ابتلا به بیماری‌های عروقی و سرطان
وقتی چربی‌های مفید به مدت ۴ هفته با چربی‌های ترانس و غیراشباع جایگزین شود، نتیجه آن چیزی نخواهد بود جز کاهش ۲۱ درصدی کلسترول خوب بدن.
همچنین توانایی سرخرگ‌ها برای گشاد شدن تا ۲۹ درصد کاهش می‌یابد. همچنین گفته می‌شود احتمال شکل‌گیری سرطان نیز افزایش می‌یابد که البته هنوز به طور کاملا علمی ثابت نشده است. بالا بودن میزان LDL (کلسترول بد) و پایین بودن میزان HDL (کلسترول خوب) ترکیبی است که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را به‌شدت افزایش می‌دهد.کلسترول بد در رگ‌های اصلی رسوب می‌کند و موجب گرفتگی و محکم شدن آن‌ها می‌شود.
۳- خطر ابتلا به دیابت
یکی دیگر از فرضیه‌های علمی این است که مصرف بیش از اندازه چربی ترانس صنعتی می‌تواند خطر ابتلابه دیابت را افزایش دهد. البته این ادعا نیز هنوز اثبات صددرصدی نشده است، اما تحلیل‌های گسترده‌ای در این رابطه صورت گرفته که واقعی بودنش را تایید می‌کند. بدنبال یک تحقیق علمی که بر روی ۸۰ هزار زن صورت گرفت، مشخص شد آن‌هایی که چربی ترانس صنعتی بیشتری مصرف می‌کنند، ۴۰ درصد بیشتر از بقیه در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند.
۴- خطر ابتلابه التهاب
یکی دیگر از مشکلاتی که می‌تواند ناشی از مصرف چوبی ترانس مضر پدیدار شود، التهاب است. التهاب تاثیر مهمی بر سلامت و کیفیت زندگی ما می‌گذارد.
۵- خطر افزایش وزن
چربی‌های ترانس مضر اغلب منجر به افزایش وزن می‌شوند. حتی اگر میزان مصرف کالری خود را کنترل کنید و غذا‌های سالمی بخورید هم ممکن است وزن زیادی پیدا کنید. به همین خاطر بسیار مهم است که علاوه بر کالری، میزان چربی ترانس موجود در رژیم غذایی خود را نیز تحت نظر داشته باشید. این روند شاید به تناسب اندام شما کمکی نکند، اما بدون شکل از ورود کلسترول منفی به بدن پیشگیری خواهد کرد.
زمانی که برچسب اطلاعات مواد غذایی را بررسی می‌کنید، علاوه بر چربی ترانس، میزان روغن هیدروژنه آن را نیز بررسی کنید، زیرا این همان چربی ترانس مخفی است که مصرف‌کنندگان از آن اطلاع ندارند، حتی اگر کمتر از نیم‌گرم باشد، برای شما مضر است.
۶- خطر ابتلا به رفلاکس معده
چربی ترانس مضر همچنین باعث به وجود آمدن رفلاکس معده هم می‌شود. اگر این مشکل را داشته باشید، حتما آن را بدتر خواهد کرد. به همین خاطر بسیار مهم است که مصرف چربی‌های مفید همانند آووکادو، گردو و روغن زیتون را بیشتر کنید. با این کار از معده خود محافظت خواهید کرد.
چگونه از مصرف چربی ترانس صنعتی و مضر پیشگیری کنیم؟
بسیار مهم است که از مصرف چربی مضر دوری کنید، اما سبک زندگی مدرن به گونه‌ای است که نمی‌توان به طور کلی این چربی خطرناک را از رژیم غذایی خود حذف کرد. با توجه به این موضوع، ما راهکار‌هایی برایتان ارائه داده‌ایم که دست کم می‌توانید میزان مصرف چربی ترانس صنعتی را به حداقل برسانید.
۱- از خوردن برخی موادغذایی خاص خودداری کنید
از مصرف مواد خوراکی همانند غذا‌های نیمه منجمد، پیتزا‌های آماده فریزشده، غذا‌های سرخ شده، کره بادام زمینی، مارگارین، دونات، پیراشکی، همبرگر، مایونز و کراکر‌ها خودداری کنید. غذا‌هایی که در روغن زیاد سرخ می‌شوند، مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده، دونات و مرغ سوخاری حاوی چربی ترانس بالایی هستند.
همچنین بهتر است غذا‌های کنسروی نیز خریداری نکنید. وقتی امکان خرید کره وجود دارد سراغ مارگارین نروید. مارگارین‌های موجود در بازار دارای مقادیر زیادی چربی ترانس هستند. خامه و قهوه‌های آماده بدون شیر و مارگارین حاوی مقداری روغن هیدروژنه هستند.
چیپس‌های سیب‌زمینی، ذرت و تورتیلا حاوی چربی ترانس هستند، درحالی که ذرت بوداده، اسنک سالم‌تری نسبت به آن‌ها محسوب می‌شود. البته ذرت‌های بوداده آماده یا آن دسته که در ماکروفر آماده می‌شوند با نوع خانگی آن متفاوت است.
۲- برچسب روی محصولات را بخوانید
برای بسیاری از کمپانی استفاده از چربی ترانس بسیار به‌صرفه است به این خاطر که ماده غذایی را برای مدت طولانی‌تری سالم نگه می‌دارد. به همین خاطر بسیار مهم است که پیش از خرید برچسب پشت محصولات را حتما مورد بررسی قرار دهید و مواد تشکیل دهنده آن را ببینید.
