یک متخصص تغذیه از تأثیر تغذیه در باروری از دوران جنینی خبر داد و گفت: اگر تغذیه در دوران جنینی مناسب باشد، برنامه‌ریزی جنین به‌طور صحیح اتفاق بیفتد و متابولیسم یک جنین به‌طور صحیح برنامه‌ریزی شود، قطعاً روی قدرت باروری‌اش تأثیر می‌گذارد.
دکتر لادن گیاهی، متخصص تغذیه و عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن‌سینا درباره تأثیر تغذیه در قدرت باروری اظهار کرد: درواقع تغذیه از دوران جنینی روی قدرت باروری تأثیر دارد؛ یعنی اگر تغذیه در دوران جنینی مناسب باشد، برنامه‌ریزی جنین به‌طور صحیح اتفاق بیفتد و متابولیسم یک جنین به‌طور صحیح برنامه‌ریزی شود، قطعاً روی قدرت باروری‌اش تأثیر می‌گذارد. هر آن‌چه از عوامل تغذیه‌ای می‌آید و روی قدرت متابولیسم و تنظیم فعالیت‌های سوخت و ساز بدن تأثیر می‌گذارد، ارتباط بسیار مستقیمی با قدرت باروری ما دارد؛ چراکه تمام هورمون‌هایی که سوخت و ساز بدن ما را تأمین می‌کنند، در یک ریتم شبانه‌روزی با هورمون‌های جنسی ما در ارتباط هستند. بنابراین اصول تغذیه‌ای که بتواند متابولیسم بهینه را فراهم کند، از دوران جنینی حرف نخست را می‌زند.
سه اصل مهم تغذیه‌ای
او با اشاره به اصول تغذیه بیان کرد: سه اصل مهم تغذیه‌ای، زمان‌بندی صحیح دریافت مواد غذایی، ترکیب دریافت در زمان‌های مختلف و مقدار دریافت است. یعنی اگر شما فقط تمرکزتان روی ترکیب باشد و زمان‌بندی دریافت را لحاظ نکنید، نمی‌توانید این تأثیر بهینه را روی سوخت و ساز بدن و در نهایت متابولیسم بدن داشته باشید. یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که در زنان در بحث ناباروری وجود دارد، مشکل سندورم تخمدان پلی‌کیستیک است که این مشکل زمینه ژنتیکی دارد. همچنین از تغذیه دوران جنینی و کودکی تا سنین بالاتر تأثیرپذیر است. یعنی اگر می‌خواهید روی قدرت باروری یک زن تأثیر بگذارید، تغذیه او در پنج سال اول زندگی و در دوران بلوغ بسیار مهم است. کودکانی که در دوران بلوغ چاق می‌شوند، معمولاً برای درمان باروری، درمان‌های سخت‌تر و مشکلات وزن و کنترل وزن بیشتری هم خواهند داشت.
تناسب وزنی فرد نشان‌دهنده دریافت غذایی بهینه نیست
عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن‌سینا در مورد تأثیر چاقی و لاغری در ناباروری گفت: بیشترین موردی که در وهله نخست در خصوص ناباروری مورد توجه قرار می‌گیرد، بحث چاقی و لاغری است. درست است که اضافه وزن بسیار مهم است و می‌تواند عامل مهاری زیادی بر قدرت باروری باشد اما اهمیت این موضوع نباید توجه ما را به مسائل تغذیه‌ای کم کند. یعنی اگر فردی از نظر وزنی در شرایط مناسبی بود، نمی‌توانیم خیال‌مان را راحت کنیم که برای یک باروری خوب، دریافت غذایی بهینه دارد. درواقع تعادل، تنوع و کفایت دریافت مواد غذایی برای کیفت تخمک‌گذاری خوب و کیفیت اسپرم خوب ضروری است.
تأثیر مواد غذایی روی باروری
دکتر گیاهی به توصیه‌های تغذیه‌ای پرداخت و افزود: تمام آن‌چه مردم شنیده‌اند که می‌تواند باعث ایجاد خطر بیماری‌های قلبی و دیابتی شود، همان رفتارها و عادات غذایی هم به شدت در ایجاد ناباروری مؤثر است؛ مثلاً مصرف روغن‌های هیدروژنه و جامد، مصرف روغن‌های حیوانی، مصرف چربی‌های اشباع به‌ویژه در مردان بسیار مشکل‌ساز است. از طرفی مصرف قندهای ساده و نان‌های سفید می‌تواند مشکل‌ساز باشد. همچنین دریافت کالری و انرژی زیاد می تواند با خطر ناباروری مرتبط باشد. اما خداوند در طبیعت ماده غذایی یا گیاهی قرار نداده که آن ماده بتواند اثر فوق‌العاده‌ای روی باروری داشته باشد. بنابراین آن‌چه برای ما مشکل ایجاد می‌کند، غذاهای فراوری‌شده و نوع روغن دریافتی است. یک‌سری کمبودها هم اثرگذار است؛ مثلاً کمبود اسیدفولیک، کمبود ید و کمبود ویتامین B12 مواردی است که می‌تواند اثرات نامطلوب را در همان اوایل دوران شکل‌گیری جنین و تقسیم سلولی داشته باشد.
لزوم هماهنگی زمان‌بندی دریافت مواد غذایی با ریتم ترشح هورمون‌ها
این متخصص تغذیه به مشکلات بیماران اشاره کرد و ادامه داد: یکی از موارد بسیار شایعی که هر روزه در کلینیک مخصوصاً در مورد کسانی که چاقی‌های مفرط دارند، می‌بینیم، این است که معمولاً تا ساعت 3 و 4 بعد از ظهر چیزی نمی‌خورند و اتفاقاً اگر مجموع انرژی دریافتی‌شان را حساب کنیم، خیلی زیاد نیست. اما به جهت این‌که زمان شروع دریافت‌شان خیلی دیر است و درواقع زمان‌بندی دریافت‌شان با ریتم ترشح هورمون‌ها سازگار نیست، منجر به نوسانات زیاد در سطح انسولین در این افراد شده و مواد غذایی بیشتر به‌صورت چربی در آن‌ها ذخیره می‌شود. از طرفی از سمت مغز پیام‌های مهاری برای تولیدمثل صادر می‌شود. یعنی اگر با حالت گرسنگی روزمان را تا اواسط روز بگذرانیم و این رفتار تکرار شود، هم روی وضعیت تخمک‌گذاری و هم روی کیفیت اسپرم اثر مهاری می‌گذارد.
حذف مطلق مواد غذایی ممنوع است
او درباره پیشنهادات طب سنتی برای بهبود باروری گفت: در طب سنتی نکات خوبی در این زمینه مطرح می‌شود اما خطری که امروز جامعه را تهدید می‌کند این است که بسیاری از مسائل با یک پسوند یا پیشوند سنتی و اسلامی به مردم داده می‌شود، بدون این‌که به آن دقت شود. مواد غذایی طبعی دارند و ما می‌پذیریم که طب سنتی مطرح می‌کند یک ماده غذایی طبع سرد و دیگری طبع گرم دارد و بدن انسان‌ها هم مزاج خاصی دارد. بنابراین مهم این است که مزاج فرد با آن ترکیب مواد غذایی که می‌خورد به اعتدال برسد. در علم تغذیه به هیچ عنوان حذف مطلق نداریم. تغذیه علم تعادل است. اگر ماده غذایی سردی وجود دارد، با استفاده از مواد غذایی که طبع گرمی دارند، می‌توانید آن را به حالت اعتدال برگردانید.
علم، طب سنتی و طب اسلامی تأکید بر اعتدال دارند
عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن‌سینا با اشاره به تأثیر کلسیم در باروری بیان کرد: متأسفانه شاهد حذف کامل لبنیات هستیم تحت عنوان این‌که لبنیات طبع سرد دارد؛ در حالی‌که به‌طور عادی دریافت کلسیم جزو جدی‌ترین کمبودهای تغذیه‌ای است و دریافت منابع لبنیات‌مان به شدت پایین است. بنابراین چنین توصیه‌ای کمکی نمی‌کند. دریافت کلسیم کافی و اسیدهای چرب خوب موجود در لبنیات را برای حمایت از سیستم ایمنی و حمایت بدن برای حفظ باروری نیاز داریم. شروع بارداری با کمبود منابع کلسیم به هیچ عنوان صلاح نیست. افراد بسیاری به خاطر همین توصیه، چند سال است که لبنیات را حذف کرده‌اند؛ در حالی‌که اگر لبنیات را که طبع سرد دارد به همراه مواد غذایی با طبع گرم استفاده کنید و به اعتدال برسید، قطعاً هیچ مشکلی نخواهد بود. درواقع هر توصیه‌ای که می‌شود و خارج از اعتدال است، به هیچ عنوان پایه و اساس علمی و طب سنتی و طب اسلامی ندارد. هر سه این موارد تأکید بر اعتدال دارند.
به مطالعاتی نیاز داریم که الگوهای غذایی مرتبط با بحث‌های ناباروری را بررسی کنند
دکتر گیاهی با بیان این‌که متأسفانه مطالعه جامعی که نشان دهد اختلالات تغذیه‌ای خاصی مستقیماً باعث ناباروری شده، وجود ندارد افزود: اما در مورد شرایطی که می‌تواند منجر به ناباروری شود مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک مطالعاتی انجام شده است که نشان می‌دهد چطور تغذیه و سبک زندگی می‌تواند باعث بدتر شدن تخمدان پلی‌کیستیک و به دنبال آن بدتر شدن وضعیت باروری شود. همچنین در مورد باروری مردان، کمبود برخی ریزمغذی‌ها می‌تواند تأثیر داشته باشد. مشکل چنین مطالعاتی این است که در این مطالعات عمدتاً از یک یا دو ریزمغذی و ویتامین استفاده می‌کنند تا ببینند قدرت باروری بهبود یافت یا خیر؛ در نتیجه مطالعات خوبی نیستند. زیرا ما با یک تک ویتامین یا تک ماده معذی در ارتباط نیستیم. ما به مطالعاتی احتیاج داریم که الگوهای غذایی مرتبط با بحث‌های ناباروری را بررسی کنند. همان‌طور که مطالعات قند و لیپید در کشور داریم که الگوی غذایی بیماری دیابت و بیماری قلبی را بررسی کرده است، چنین مطالعاتی در سطح بزرگ در مورد باروری و ناباروری انجام نشده است. اما در مورد مقاومت به انسولین، تخمدان پلی‌کیستیک و پایین بودن سطح آنتی‌اکسیدان‌ها مطالعه بسیار زیاد است که این‌ها هم قطعاً با ناباروری مرتبط هستند.
تغذیه را با مصرف یک یا دو ویتامین اشتباه نگیریم
این متخصص تغذیه در مورد تغذیه مناسب برای بهبود وضعیت باروری اظهار کرد: به‌طور خلاصه در مورد این‌که چه‌کار کنیم تا قدرت باروری‌مان خوب باشد، باید گفت تمام توصیه‌هایی که سال‌ها راجع به بیماری دیابت، فشار خون و بیماری‌های قلبی شنیده‌اید، به بحث‌های باروری و ناباروری مرتبط است. زیرا اگر متابولیسم بدن، وضعیت چربی، وضعیت پاسخ به انسولین و سطح قند خون مناسب نباشد، روی مسیرهای هورمونی که روی باروری تأثیر دارند، اثر می‌گذارد. درواقع تغذیه را با مصرف یک یا دو ویتامین اشتباه نگیریم. یکی از اشکالاتی که وجود دارد این است آندرولوژیست‌ها مردان را به مشاوره تغذیه ارجاع نمی‌دهند. در حالی‌که مسأله بسیار مهمی است.
بهترین زمان برای دریافت مشاوره تغذیه دو تا سه ماه قبل از اقدام به بارداری است
او ادامه داد: اگر پایه دریافت مواد غذایی درست نباشد، نوع روغن مصرفی اصلاح نشود، زمان‌بندی دریافت اصلاح نشود، مصرف یک یا دو مکمل که ممکن است در مطالعاتی هم نشان داده شده باشد که اثر خوبی دارد، نمی‌تواند اثر بهینه داشته باشد. بنابراین در مورد زوجین نابارور، انجام مشاوره تغذیه در بدو ورودشان به یک مرکز درمان ناباروری بسیار ضروری است. همین‌طور در مورد زوجینی که قصد بارداری دارند، بهترین زمان برای دریافت مشاوره تغذیه دو تا سه ماه قبل از اقدام به بارداری است.
