سردرد یکی از نشانه های شایع انواع بیماری ها به حساب می آید ؛ از یک سرما خوردگی ساده گرفته تا تومورها و خونریزی های مغزی همگی می توانند سر درد ایجاد کنند.
بعضی سر دردها آنقدر آزاردهنده هستند که زندگی مان را مختل می کنند اما در عین حال بی خطر هم محسوب می شوند. در مقابل ، بعضی سردردها ممکن است خیلی آزاردهنده نباشند اما جان مان را به خطر بیندازند.
اگر کنجکاو شده اید که بدانید سردردهای خطرناک و بی خطر چه علائمی دارند و چگونه برطرف می شوند ، حتما این مقاله را بخوانید.
خوش خیم اما آزار دهنده !
سردردهای خوش خیم و آزار دهنده ممکن است برای سال ها آسایش بیمار را تهدید کنند اما خطرناک نیستند؛ از جمله میگرن که شایع ترین نوع سردرد است و درصد بالایی از خانم ها در سن باروری آن را تجربه می کنند. از دیگر سردردهای غیر خطرناک می توان به سردرد تنشی ، خوشه ای ، نورالژی و جرقه زننده ، سردرد های مزمن روزانه ، سردرد پیوسته در نیمه سر و ... اشاره کرد که همگی به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شوند.
این درد خبر می کند !
یکی از شایع ترین دلایل سردرد ، حملات میگرن است. شیوع میگرن در خانم ها تقریبا سه برابر آقایان است و می توان گفت دو درصد از افراد جامعه به آن مبتلا هستند. به عبارتی از هر 100 نفر دو نفر میگرن دارند. این سردرد معمولا در یک نیمه از سر ایجاد می شود و ضربان دار است. البته ممکن است از یک نیمه سر آغاز شود و بعد تمام سر را درگیر کند. هم چنین ممکن است در ناحیه دور چشم یا خود چشم باعث درد شود طوری که خیلی از بیماران به اشتباه نزد چشم پزشک می روند. گاهی اوقات درد تا جلو یا پشت گردن و گوش هم پیش می رود.
بعضی ها نیز با شروع آن دچار حالت تهوع و استفراغ می شوند. گروهی هم با استفراغ کردن دردشان پایان می یابد. افراد مبتلا به میگرن معمولا از نور ، بوهای تند مثل بوی دود و وایتکس ، صداهای بلند و مکان های شلوغ دوری می کنند. بعضی نیز دچار اسهال یا سبکی سر می شوند. در صورتی که میگرن بیشتر از 15 روز در ماه طی سه ماه متوالی ایجاد شود ، مزمن نامیده می شود اما اگر میزان حملات آن کم تر از این حد باشد و فقط در یک دوره خاصی از سال ، برای مثال یک هفته در ماه یا یک ماه در سال ایجاد شود ، میگرن غیر مزمن نامیده می شود. بسیاری از مبتلایان پیش از شروع درد احساساتی را تجربه می کنند ؛ برای مثال بعضی ها ممکن است جرقه نور در یکی از چشم های شان ببینند و بینایی شان مختل شود.
بعضی ها نیز ممکن است دچار حالت هایی مثل دلشوره زدن و ... شوند. چنین میگرنی کلاسیک نام دارد و خیلی شایع نیست در صورتی که میگرن شایع مستقیما بدون این علائم شروع می شود.
غذاهایی که سردرد می آورند !
میگرن درمان قطعی دارد. در واقع درمان آن بر سه اصل استوار است. یکی از مسائل مهم در این زمینه اجتناب از خوردن خوراکی هایی است که سردرد میگرنی را تشدید می کنند ؛ از جمله مواد غذایی حاوی نیترات ، سوسیس ، کالباس ، گوشت های دودی و نمک سود شده ، کافئین ، قهوه ، نسکافه ، شکلات تیره ، نوشابه کوکا ، غذاهای کنسروی حاوی مواد نگدارنده و گاهی هم مرکبات ، دوغ و مواد تخمیری مثل پنیرهایی که ماه ها در شرایط تخمیری به دست می آیند. البته بعضی بیماران با مصرف یک فنجان قهوه احساس می کنند سردردشان در لحظه کم می شود اما به هر حال مصرف آن توصیه نمی شود.
میگرنی ها باید همیشه دارو بخورند ؟
درمان دارویی میگرن به دو بخش تقسیم می شود ؛ بخش اول درمان دارویی برای کنترل حمله میگرن است که معمولا در موارد شدید میگرن به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می شود. گاهی اوقات داروهای ضد استفراغ هم در فاز حاد بیماری کاربرد دارد و بخش دوم درمان پیش گیرانه است. در واقع بعضی بیماران میگرنی باید داروهایی را مثل ترکیبات ضد افسردگی سه حلقه ای به صورت دائمی مصرف کنند تا از حملات بعدی میگرن پیش گیری کرده باشند. این درمان ها معمولا باید شش تا 9 ماه ادامه پیدا کند. بعد از آن به تدریج دارو قطع می شود.
به طور کلی درمان پیش گیرانه در سه حالت تجویز می شود؛ یکی این که اگر حملات میگرن بیش تر از چهار حمله در ماه یا بیش تر از یک حمله در هفته باشد ، دوم این که تعداد حملات میگرن کم باشد اما در عین حال همان تعداد کم بسیار شدید و آزاردهنده باشد و سوم این که سر درد دیگر به داروهای قبل جواب ندهد یا تغییر شکل و شدت دهد.
ورزش ، سردرد را کامش می دهد !
سومین اصل در درمان میگرن انجام ورزش روزانه ( نیم ساعت در روز) است. ورزش کردن به اثربخشی داروها کمک می کند. یکی دیگر از راه های درمان غیردارویی ، استفاده از طب سوزنی است. این شیوه می تواند تا 96 درصد بهبود ایجاد کند. روش های دیگر مثل بایوفیدبک و نوروفیدبک نیز به رفع میگرن کمک می کند زیرا کسانی که میگرن دارند ممکن است تا حدی دچار بیماری های اعصاب و روان مثل افسردگی یا بیماری اضطرابی هم باشند.
وقتی مغز جرقه می زند ... !
سردرد « نورالژی عصب سه قلو » معمولا به صورت جرقه زدن و شوک الکتریکی ایجاد می شود یعنی این طور نیست که بیمار برای مثال یک ساعت درد داشته باشد بلکه فقط یک جرقه خیلی شدید و دردناک می زند و بعد خوب می شود. تحریک کردن و دست زدن به صورت هم این درد را تشدید می کند ؛ حتی برخورد تیغ و ریش تراش هم می تواند در بعضی ها باعث این جرقه دردناک شود. سردرد نورالژی بیش تر در نیمه پایینی صورت اتفاق می افتد و یک طرفه است ، معمولا هم در دهه پنجم و بالای 40 سالگی آغاز می شود. هم چنین در خانم ها شایع تر است و ممکن است ارثی باشد. این سردرد جزء انواع خوش خیم است.
سرتان در حال منفجر شدن است ؟!
سردرد تنشی یا هیجانی یکی دیگر از انواع سردردهای خوش خیم است که معمولا در دهه سوم و چهارم زندگی و در اثر انقباض عضلات ایجاد می شود. این سردرد معمولا دو طرفه است و پشت سر را در گیر می کند. گاهی اوقات نیز تا عضلات گردن پیش می رود و باعث گرفتگی گردن می شود که این حس معمولا با ماساژ دادن و حمام داغ کم تر می شود. هم چنین باعث می شود فرد احساس فشار یا انفجار در سر داشته باشد ، با این حال گاهی ممکن است ضربان دار نیز باشد اما باعث تهوع و استفراغ نمی شود. هم چنین بیمار را از خواب بیدار نمی کند و باعث ترس از نور ، بو و صدا نمی شود اما معمولا بی اشتهایی ایجاد می کند. سردرد تنشی اغلب کم تر از 12 روز در ماه اتفاق می افتد اما طول مدت آن خیلی زیاد است ، برای مثال ممکن است از نیم ساعت تا یک هفته دائما سردرد وجود داشته باشد. این سردرد به شدت میگرن نیست و خود به انواع مزمن و غیر مزمن تقسیم می شود. نوع مزمن آن بیش تر از 15 روز در ماه طی سه ماه متوالی ایجاد می شود. بهترین درمان برای آن نیز داروهای مسکن است. درمان پیش گیرانه نیز اغلب با ترکیبات ضد افسردگی سه حلقه ای صورت می گیرد. بایوفیدبک و ریلکسیشن هم می تواند به رفع آن کمک کند.
مردان چشم عسلی گوش به زنگ باشند !
سردرد خوشه ای نوعی دیگر از سردردهای خوش خیم است که معمولا در دهه شوم زندگی آغاز می شود و شیوع آن در آقایان سه برابر خانم هاست. طول حملات این سردرد معمولا کوتاه تر و در حد 45 دقیقه تا دو ساعت است اما ممکن است طی یک روز یک تا سه بار اتفاق بیفتد. این سردرد به صورت یک خوشه در موقعیت زمانی خاصی از سال ایجاد می شود و بعد خود به خود رفع می شود. برای مثال ممکن است هر سال از اواسط دی ماه تا اواخر فروردین ماه ایجاد شود و بعد برای چند ماه خاموش بماند.
سردرد خوشه ای یک طرفه است و بیش تر اطراف چشم را می گیرد. هم چنین همیشه هم راه با سنگینی پلک ، ترشح اشک از یک چشم و ترشح مخاط بینی در طرف درد است. این سردرد از میگرن شدید تر است و باعث می شود فرد بی قرار باشد ، دائم راه برود و نتواند بخوابد. در نیمی از موارد نیز هم راه با تهوع است اما باعث استفراغ نمی شود. هم چنین با مصرف سیگار و الکل تشدید می شود. این سردرد در کسانی که زخم معده ، روده و اثنی عشر دارند و هم چنین در مردان چشم عسلی بیش تر رخ می دهد.
سردرد بعد از فعالیت جنسی نشانه چیست ؟
گروه دیگری از سردردها فعالیتی هستند ؛ برای مثال ممکن است با سرفه ، ورزش یا رابطه زناشویی ایجاد شوند. این سردرد دو طرفه است و معمولا در پشت سر حس می شود. هم چنین در آقایان شایع تر است و معمولا تا 30 ، 35 سالگی اتفاق می افتد. سردرد فعالیتی باید در اسرع وقت مورد بررسی قرار گیرد چرا که ممکن است نشانه تومور مغزی و بیماری های خطرناک باشد.
سردردی که فقط موقع خواب می آید !
« سردرد خواب» نوعی دیگر از سردرد است که تفراد سالمند را درگیر می کند. سن درگیری آن معمولا 63 سالگی به بالاست. این درد معمولا در یک ساعت خاص از شبانه روز فرد را از خواب بیدار می کند و بین 15 دقیقه تا سه ساعت طول می کشد. سردرد خواب نیز باید حتما توسط پزشک بررسی شود.
سردرد سالمندی را جدی بگیرید !
یکی دیگر از سردردهای مهم و بدخیم در سالمندان و افراد بالای 55 سال اختلال « آرتریت تمپورال» است. این سردرد بر اثر نوعی التهاب عروقی ایجاد می شود و معمولا یک طرفه در پیشانی و شقیقه هاست. از آنجایی که این اختلال می تواند باعث سکته مغزی و کوری شود ، باید حتما جدی گرفته شود. این سردرد باعث می شود عروق گیج گاه حالت التهابی ، مارپیچی و برجسته پیدا کند و ضربان دار شود. هم چنین درد با دست زدن روی عروق ناحیه شقیقه بیش تر می شود. تشخیص دقیق آن نیز خیلی راحت با آزمایش ESR ( آزمایش سرعت رسوب خون ) صورت می گیرد. درمان آن هم استفاده از کورتون است.
*روز به رو بدتر می شوید؟ اگر سردرد به تدریج و روز به روز پیش رونده باشد باید از لحاظ تومور مغزی بررسی شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟!
شاید از خود بپرسید علائم سردردهای خطرناک چیست و در صورت وقوع چه علائمی لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر از خواب بیدارتان می کند
اگر سردرد آن قدر شدید باشد که بیمار را از خواب بیدار کند یا اگر با انجام کارهایی که فشار مغز را بالا می برد مثل دولا شدن ، سرفه کردن ، عطسه کردن یا بار سنگینی از روی زمین برداشتن ، تشدید شود ، حتما باید مورد بررسی قرار گیرد. هم چنین اگر سردرد به تدریج و روز به روز پیش رونده باشد باید از لحاظ تومور مغزی بررسی شود. سردردهایی که هم راه با تهوع ، استفراغ و تاری دید دائم هستند نیز باید جدی گرفته شوند.
اگر بالای 50 سال دارید
سردردهایی که بالای 50 سالگی آغاز می شوند ، سردردهایی که همراه با حملات تشنج هستند یا هم زمان با آن ها دست یا پا هم حس فلجی پیدا می کند ، سردردهایی که هم راه با کاهش سطح هوشیاری هستند و باعث می شوند فرد بی هوش شود. سردردهایی که به طور ناگهانی آغاز می شوند و لحظه شروع تا به اوج رسیدن شان خیلی کوتاه است ( چند ثانیه تا چند دقیقه ) و سردردهایی که هم راه با تب ، کاهش وزن و سفتی گردن هستند ، باید حتما بررسی شوند.
اگر سرتان ضرب دیده است
بیمارانی که سابقه بدخیمی دارند ، برای مثال کسانی که قبلا تومور مغزی داشته اند و عمل کرده اند اما حالا سردرد گرفته اند ، حتما باید به پزشک مراجعه کنند. افرادی که سابقه نقص ایمنی دارند مثل بیماران مبتلا به ایدز یا کسانی که پیوند کلیه یا اعضا داشته اند نیز باید در صورت وقوع سردرد تحت نظر قرار بگیرند. کسانی که سابقه ضربه به سر داشته اند به خصوص سالمندان هم باید در صورت وقوع سردرد بررسی شوند.
سردردهای ثانویه را بشناسید
تمامی سردردهای آزار دهنده غیر تهدید کننده حیات از نوع سردردهای اولیه هستند و دلیل خاصی پشت سر آن ها وجود ندارد اما بعضی سردردها به صورت ثانویه و بر اثر عوامل خاصی ایجاد می شوند ؛ برای مثال سردردهای ناشی از تومور مغزی یا پاره شدن کلاف عروقی ، سینوزیت ، مشکلات گوش ، بالا رفتن فشار خون ، اختلالات کلیوی و ... همگی از نوع ثانویه به شمار می آیند. سردرد ناشی از سینوزیت معمولا در فصل بهار ، پاییز یا زمستان و در کسانی که حساسیت فصلی دارند ، ایجاد می شود. هم چنین با سرماخوردگی تشدید می شود و معمولا هم راه با سنگینی سر ، ترشحات پشت حلق ، بینی ، درد در گونه ها و ناحیه پشانی است. این نوع سردرد با درمان های تخلیه ای و آندوسکوپی توسط متخصصان گوش و حلق و بینی و هم چنین درمان های آنتی بیوتیک کاهش پیدا می کند.
فشار خون هم سردرد می آورد ؟!
برخلاف تصور عموم ، فشار خون معمولا باعث سردرد های شدید نمی شود. بعضی سردرد ها هم در اصل سردرد نیستند ؛ برای مثال فرد ممکن است درد حاصل از اختلالات مفصل فک پایینی و بالایی و اختلالات دندانی و دهانی را با سردرد اشتباه بگیرد زیرا اعصاب این نواحی معمولا با هم مشترک هستند.
شاید مقصر ادکلن تان باشد !
در طب سنتی 27 نوع سردرد به عنوان بیماری شناخته می شود. البته سایر بیماری ها نیز می توانند به عنوان یک عارضه ، سردرد ایجاد کنند. دکتر علی رضا عباسیان ، متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه اشاره می کند که یکی از شایع ترین انواع سردردها آن هایی است که بر اثر بوییدن ایجاد می شود ؛ برای مثال بعضی افراد بر اثر بوهای گرم مثل بوی مشک ، ادکلن های شیرین یا تند یا بوی شکلات دچار سردرد می شوند. درمان این نوع سردرد بوییدن بوهای سرد است. بعضی ها نیز بر اثر بوهای سرد ، سردرد می گیرند. این افراد نیز باید ادکلن خود را تغییر دهند و از بوهای گرم استفاده کنند. یک گروه از افراد هم با بوی های بد مثل بوی زباله دچار سردرد می شوند ، درمان آن ها نیز بوییدن سرکه است.
چه بخوریم سردردمان کم می شود ؟!
بعضی سردرد ها مشارکتی هستند ؛ یعنی به دنبال یک مشکل خاص در اعضای بدن ایجاد می شوند. مهم ترین آن ها سردرد با مشارکت معده است ؛ برای مثال کسانی که مشکلات نفخ ، ترش کردن ، درد معده ، آروغ زدن و ... دارند ممکن است دچار سردرد شوند. درمان آن نیز رفع مشکل اولیه معده است. یک نوع دیگر سردرد با رحم مشارکت دارد که معمولا در خانم ها قبل یا طی قاعدگی رخ می دهد زیرا در این دوران مسیر خون و خروج مواد به سمت پایین بدن می رود و خون رسانی به مغز ضعیف می شود. جهت پیش گیری از این سردرد باید یک هفته مانده به قاعدگی شروع به تقویت بنیه و مغز کنید ؛ برای مثال می توانید از میوه ها و غذاهای مقوی مثل سیب زرد و انواع آجیل به خصوص بادام ، پسته و فندوق استفاده کنید. البته این آجیل ها باید خام ، بدون نمک و پوست گرفته باشند. هم چنین می توانید شیر بادام تهیه کنید و صبح ها ناشتا از آن میل کنید ، برای این منظور باید 10 عدد بادام پوست گرفته شده را با دو قاشق عسل و یک لیوان آب سرد داخل مخلوط کن بریزید یا بادام ها را بکوبید و با عسل و آب سرد مخلوط کنید. بادکش ناحیه بین دو کتف بدون حجامت نیز سه تا چهار روز مانده به قاعدگی تا یکی ، دو روز بعد از قاعدگی می تواند به رفع سردرد کمک کند. البته نباید خیلی زیاد این کار را انجام داد و فقط یک یا دو بار در روز کفایت می کند. هم چنین کسانی که عادت ماهیانه خفیف و لکه بینی دارند نباید از این روش استفاده کنند.
شاید مزاج سر عوض شده باشد !
سردرد به انواع مزاجی نیز تقسیم می شود. گرم شدن ، رطوبت و خشکی مزاج سر همگی می تواند باعث سردرد شود. البته وقتی مزاج به سمت رطوبت زیاد می رود کم تر سردرد ایجاد می کند و بیش تر باعث سنگینی سر می شود. گرم شدن مزاج سر نیز معمولا باعث دردهای تیر کشنده و برافروخته شدن صورت می شود. این افراد معمولا ناحیه پیشانی و سرشان داغ است. از طرف دیگر ، کسانی که مزاج سرشان خشک می شود معمولا دچار سردرد ، خشکی پوست صورت ، مخاط ، بینی ، دهان و چشم می شوند. بعضی ها هم ممکن است خشکی و ریزش مو و شوره سر پیدا کنند. البته همه این علائم ممکن است با هم حضور نداشته باشند.
این روغن ها با سردرد مبارزه می کند !
اگر سردرد به دلیل گرم شدن مزاج سر باشد فرد باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب برای بازه های زمانی طولانی خودداری کند. استفاده از روغن هایی که مزاج سر و صورت را سرد می کنند مثل روغن بنفشه نیز می تواند به این افراد کمک کند. البته در طب سنتی درمان های دارویی ترکیبی نیز برای رفع سردرد وجود دارد. علاوه بر این ها فرد باید از مصرف غذاهایی که مزاج را گرم می کنند خودداری کند از جمله زنجبیل ، دارچین و خرما. در مقابل کسانی که دچار رطوبت مزاج سر شده اند باید خواب روزشان را کم کرده و در غذاهای خود از ادویه جات گرم مثل فلفل سیاه و سفید ، زنجبیل و دارچین استفاده کنند. روغن های گرم مثل روغن دارچین یا بابونه نیز به این افراد کمک می کند. کسانی که در ناحیه سر مزاج خشک دارند باید کل بدن و به خصوص ناحیه سرشان را یک ساعت قبل از حمام روغن مالی کنند. در حمام نیز بهتر است از شوینده های ملایم استفاده کنند و خیلی طولانی زیر آب نمانند. شامپوها و شوینده های حاوی روغن بادام برای این افراد مناسب است ، در مقابل شامپوی سیر و فلفل برای آن ها توصیه نمی شود.
*یک نوع از سردرد با رحم مشارکت دارد که معمولا در خانم ها قبل یا طی قاعدگی رخ می دهد زیرا در این دوران مسیر خون و خروج مواد به سمت پایین بدن می رود و خون رسانی به مغز ضعیف می شود. جهت پیش گیری از این سردرد باید یک هفته مانده قاعدگی شروع به تقویت بنیه و مغز کنید ؛ برای مثال می توانید از میوه ها و غذاهای مقوی مثل سیب زرد و انواع آجیل به خصوص بادام ، پسته و فندق استفاده کنید.
