خاکشیر گیاهی است علفی یک‌ساله یا دو ساله که ارتفاع ساقه آن تا یک متر نیز می‌رسد، قسمت پایین گیاه کرک‌دار و بالای آن بدون کرک است. تخم این گیاه که همان خاکشیر است، ریز و کمی دراز و معمولا به دو رنگ وجود دارد: قرمز که دارای طعم کمی تلخ است و دیگری قرمز تیره. دانه‌های خاک شیر حاوی مقادیر زیاد و متنوعی از اسیدهای چرب مفید برای بدن و همچنین منبع غنی از پتاسیم، آهن، سدیم و کلسیم می‌باشند.
به نقل از روابط عمومی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی، دکتر حسن فلاح حسینی متخصص فارماکولوژی و عضو هیات علمی این پژوهشکده در خصوص این گیاه دارویی عنوان کرد: خاکشیر از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد و در رفع تشنگی و جلوگیری از گرمازدگی در فصل تابستان به‌ویژه در ماه مبارک رمضان موثر است.
وی اظهار کرد: در طب سنتی خاکشیر به‌عنوان ملین، اشتهاآور، تب بر و مقوی معده استفاده‌شده و با تاثیر بر میزان تیروکسین دمای بدن را کاهش می‌دهد. بهترین زمان مصرف خاکشیر چه به‌صورت منفرد و چه در ترکیب با داروهای دیگر صبح ناشتا است که بهترین اثر را در تقویت کبد و معده و پاک‌سازی سموم دارد و در طول روز زمانی که معده خالی است بهتر است مصرف شود. دانه آن می‌تواند مقدار زیادی آب درون خود نگه‌داشته در نتیجه نیاز بدن نسبت به کمبود آب در این ماه مبارک تامین می‌شود.
فلاح حسینی با بیان این‌که خاکشیر خاصیت ضدعفونی‌کنندگی داشته و به تنظیم دستگاه گوارش کمک می‌کند، افزود: این گیاه التهاب ناشی از اسهال را از بین می‌برد و مانع بازگشت اسید معده می‌شود و اگر به‌جای شکر، از عسل برای شیرین کردن شربت خاکشیر استفاده کنید، بعد از افطار کمتر دچار دل ضعفه می‌شوید.
عضو هیات علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی با بیان این‌که یکی از مهم‌ترین عملکردهای شربت خاکشیر در ماه رمضان، ادرارآور بودن آن است، گفت: در ماه مبارک رمضان، کلیه‌ها به علّت کم‌آبی بدن دچار اختلال می‌گردند. شربت خاکشیر کلیه‌ها را تقویت می‌کند، ادرار را افزایش می‌دهد و سموم را از بدن خارج می‌کند. این کار به خنک شدن بدن نیز کمک می‌کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: بعضی از افراد بعد از مصرف خاکشیر ممکن است سردرد بگیرند این‌گونه اشخاص باید خاکشیر را با کتیرا میل کنند.
