اولین پرسش این است که این فرد آیا کسی است که بتواند ترک کند؟ تصمیم به انجام چنین کاری دارد و به اصطلاح مرد این کار است یا فقط حرفش را می‌زند؟ خانواده و زن و بچه‌اش برایش مهم هستند؟ یا خانواده چندان برایشان مهم نیست و تلاش چندانی برای ترک مواد نمیکند؟ مدت زمان مصرفش چقدر است؟ چه نوع موادی مصرف می‌کند؟ تزریقی است؟
در دادگاه های خانواده کم نیستند زنان و مردانی که به دلیل اعتیاد همسرشان به مواد مخدر عطای زندگی مشترک را به لقای آن بخشیده و حاضر به جدایی شده اند. زندگی با همسر معتاد شرایط آسانی نیست و نیاز به رعایت یکسری اصول خاص دارد تا بتوان همسر معتاد را به سمت ترک اعتیاد موفق رهنمون کرد.
اعتیاد به مواد مخدر بنیان خانواده را سست می کند و متاسفانه با ورود مواد مخدر جدید به کشور حتی اعتیاد به برخی از مواد و در نهایت زندگی با چنین افرادی می تواند خطرات جبران ناپذیر را در پی داشته باشد اما با وجود این برخی از افراد بین دوراهی می مانند که زندگی با فرد معتاد را ادامه دهند یا در نهایت طلاق را انتخاب کنند؟
باید بدانیم که برخورد اولیه خانواده با بیمار از اهمیت ویژه ای برخوردار است داشتن برنامه و کنترل خشم و عصبانیت خانواده یکی از اصول اولیه می باشد . افرادی که اعتیاد را جرم می انگارند اغلب با زندانی کردن بیمار در منزل ، تحقیر ، سرزنش و رفتارهای خشونت آمیز قصد اصلاح او را دارند. این روش نتیجه ای بدنبال ندارد و تنها باعث می شود بیمار نسبت به خانواده بدبین شود و کدورت و دشمنی بجای روابطه دوستانه که یکی از اجزای لازم برای موفقیت در درمان است را بگیردپس چه باید کرد ؟
قدم صفرم: وقتی می فهمیم معتاد داریم
مهم ترین نکته در مرحله بعد از تشخیص اعتیاد، عکس العمل ماست. خانواده اول شوکه می شود و نمی خواهد که باور کند، بعد سعی می کند با معتادش مقابله کند والبته دست آخر با ماجرا کنار می آید و تلاش می کند حمایت اش کند.
قدم اول: وقتی قرار است با او زندگی کنیم
از واقعیت زندگی نمی شود فرار کرد. به هر حال ما حالا یک معتاد به عنوان یکی از اعضای اصلی خانه مان داریم و غیر از تلاش برای مجاب کردن او برای ترک کردن، مجبوریم با او زندگی کنیم.
بایدهای ضروری
رفتارتان با او باید محترمانه و صادقانه باشد. طوری که اعتماد او را از دست ندهید. شوخی کنید و صریح حرف بزنید. اما هر بار فقط در مورد یک موضوع مشخص حرف بزنید.
سعی کنید اعتماد به نفس و شخصیت اش را بالا ببرید. او را در کارهای معمولی و کوتاه مدت شریک کنید و کارهای مثبت اش را یادآوری کنید. کاری کنید که روی حرف شما حساب کند.
خودتان را هم فراموش نکنید. با مشاور متخصص در تماس باشید، یک دوره اعتیاد شناسی بگذارنید. یک چیزی مثل همین سبک زندگی خودمان را بخوانید و یادتان باشد تنها نیستید.
درهنگام بحثها و مشاجرات، چه باید کرد؟
یکی از بزر گترین آفات درمان اعتیاد، مشاجرات و بحثهای موجود در خانواده است که موجب افزایش استرس و لجبازی در معتاد شده و در نهایت به عود او منجر می گردد. خانواده بیماران وابسته به مواد باید رفتارهایی را که در ارتباط خانوادگی می توانند باعث استرس شوند، شناسایی کنند. برای مثال باید مشخص شود که:
1 - بیشترین بحثها و تعارضات درون خانواده در چه زمانهایی اتفاق می افتد؟ زمان بیدارشدن از خواب، وقت به خواب رفتن، بعد از کار، بعد از میهمانی، هنگام غروب و تاریکی، روزهای تعطیل، ...
2- مشخص شود در چه موقعیتهایی، تعارضات با احتمال بیشتری روی میدهند. (در خانه با خانواده (پدر، همسر، فرزند)، در خانه با آشنایان، در منزل دوستان، در پارتی و میهمانیها، در زمان مسافرت، در محل کار، یا ... ).
3- کسانی که بیمار با آنها بیشتر دچار اختلاف و تعارض می شود مشخص گردند ( پدر، برادر، دوست، همکار، همسایه، یا ... ). یک کار بسیار مؤثر، جذب این اشخاص و متقاعد کردن آنها برای مراجعه و درگیرشدن آنان در برنامه های درمانی بیمار معتاد است.
4- شما معمولاً چه نقشی را در تعارضات و اختلالات بر عهده می گیرید؟ (تحریک کننده تعارض، قربانی، میانجی و حل کننده، رهایی بخش، مدافع، یا ...)
واضح است که شیوة نادرست برخورد خانواده با مشکلات، می تواند موجب تشدید مشکلات گردد و آسیبهای زیادی به بیمار و فرایند درمان وارد کند. برای آن که بتوان نقش مؤثر و مثبتی در جهت حل جر و بحثها برداشت اقدام زیر کمک کننده خواهد بود:
•ابتدا مشکلی که باید حل شود را مشخص نمایید. در این مرحله مهم است که اول به نحوه برقراری یک ارتباط صحیح و مناسب فکر کنید و بعد به نگرانی های طرف مقابل با حوصله و توجه زیاد گوش داده و اجازه دهید معتاد شما و یا سایر اعضای خانواده به راحتی در مورد مشکل خود صحبت کنند.
در نهایت سعی کنید که سریع به دنبال جوابی برای ارائه نگردید. ترجیحاً کمتر قضاوت نمایید، توهین نکنید و یا انگ (برچسب) نزنید مثلاً از گفتن عبارات توهین آمیز مانند : دزد،بی مسئولیت ، تنبل ، بیکاره ، سربار و... اکیداً پرهیز کنید. بزر گترین اشتباه این است که سعی شود در اوج بحران، شخص بیمار با رفتارهای غلط خود روبرو شود . نباید وقت خود را به سرزنش خانواده، گذشته، ارتباط و شرایط گذشته و حال حاضر تلف نمایید. در ضمن سعی نمایید تا حد امکان طرفین را نصیحت نکنید.
بالاخره با همسر معتاد زندگی کنیم یا خیر؟
زندگی با همسر معتاد، چه زن چه مرد، مشکلات خاص خودش را دارد. با این حال و با طرح چند پرسش می‌توان به این نتیجه رسید که آیا می‌توان به ادامه زندگی با زن یا مرد معتاد امیدوار بود یا خیر؟ اولین پرسش این است که این فرد آیا کسی است که بتواند ترک کند؟ تصمیم به انجام چنین کاری دارد و به اصطلاح مرد این کار است یا فقط حرفش را می‌زند؟ خانواده و زن و بچه‌اش برایش مهم هستند؟ یا خانواده چندان برایشان مهم نیست و تلاش چندانی برای ترک مواد نمیکند؟ مدت زمان مصرفش چقدر است؟ چه نوع موادی مصرف می‌کند؟ تزریقی است؟
برای امیدوار بودن به یک فرد معتاد باید به چند عامل توجه کرد. اگر زن یا مرد معتاد شخصیتی خانواده‌مدار داشت و زن و بچه‌اش برایش مهم بود، ویژگی خلقی آرام‌تری داشت، دست بزن نداشت، میزان موادی که مصرف می‌کند کم است، نوع مواد مخدر مصرفی‌اش از جنس شیشه، کراک و هروئین نیست و حاضر است به کمپ برود و مواد را ترک کند، می‌توان امیدوار بود به یک زندگی سالم و به آغوش گرم خانواده بازگردد، اما اگر فرد معتاد مدت زمان زیادی است که موادمخدر مصرف می‌کند، از موادمخدر صنعتی همچون شیشه و کراک استفاده می‌کند، میزان مصرفش زیاد است، از نظر شخصیتی ضعیف است، ادامه زندگی با او همراه با تنش و مشکلات است، به کرات تصمیم گرفته به کمپ برود و ترک کند، اما موفق به ترک نشده یا حاضر نیست برای ترک به کمپ برود.
با نشانه‌های گفته شده روی این فرد نمی‌توان به عنوان شریک زندگی حساب کرد و به اعتقاد من بهتر است از او جدا شد، زیرا ادامه زندگی با تنش همراه خواهد بود.
