چرت بعد از ظهر یا همان خواب قیلوله برای بعضی‌ها از خواب شب هم واجب‌تر است و به محض اینکه ناهارشان را می‌خورند، چند دقیقه بعد پلک‌هایشان سنگین می‌شود و خیلی طول نمیکشد که به خواب بروند.
اصلاً جزو برنامه روزانه این دسته از آدم‌هاست که بخوابند؛ یکی از کسانی که به چرت بعدازظهر عادت دارد می‌گوید: «خدا نکنه عادت کنی بعد از ظهرها بخوابی! اونوقت یه روز نخواب ببین چی می‌شه.» وقتی نمی‌خوابند گیج و منگ و کلافه‌اند، انگار که چیزی گم کرده‌اند و حوصله هیچکس را ندارند، آنها فکر می‌کنند چرت بعد از ظهر به سرحال شدن‌شان کمک می‌کند اما برخی هم با خواب بعد از ظهر مخالفند و آن را مخل خواب شبانه و در کل مضر برای سلامت بدن می دانند اما بالاخره چرت بعد از ظهر خوب است یا بد؟ آیا همه باید بعد از ظهرها بخوابند؟ اصلاً میزان خواب نیمروزی چقدر باشد؟ هر چقدر خواستیم می توانیم بخوابیم یا محدوده زمانی خاصی دارد؟ همین سؤال را از دو متخصص طب سنتی پرسیده‌ایم.
سالمندان و خانم‌ها بهتر است خواب نیمروزی نداشته باشند
حسین رضایی زاده؛ متخصص طب سنتی: چرت بعد از ظهر یا قیلوله، خوابی است که عمیق، طولانی و پس از غذا نباشد، این خواب در بعضی خوب است و در برخی دیگر بد. به کسانی که مزاج گرم و خشک دارند مثل بچه‌ها و برخی جوانان و کسانی که در طول روز فعالیت زیادی دارند، توصیه می‌کنیم که چرت بعدازظهر را داشته باشند تا انرژی از دست رفته شان برگردد.
سالمندان و خانم‌ها بهتر است خواب نیمروزی نداشته باشند چون با افزایش رطوبت‌های زاید، مشکلات مفصلی‌شان تشدید و درگیر ناراحتی‌های گوارشی، کسالت و افزایش وزن می‌شوند؛ اگر خانمی چاق بوده و مشکلات مفصلی و گوارشی هم داشته باشد، یکی از دستورات ما به او، پرهیز از خواب صبحگاهی و بعدازظهر است خصوصاً اینکه ناهار هم خورده باشد یا فصل سرما باشد اما اگر به چرت بعدازظهر عادت داشته و برایش هم مضر باشد، به تدریج او را ترک عادت می‌دهیم.
اگر مراجعه‌کننده یک جوان 30 ساله بوده و به خاطر کارش درگیر استرس باشد، به او می‌گوییم برای رفع استرس خواب بعدازظهرش را داشته باشد مخصوصاً اگر در فصل گرما باشد یا لازم است کارش را از صبح زود شروع کند؛ در تحقیقات علمی جدید و نظرات حکمای طب ایرانی اگرچه اختلاف نظرهایی وجود دارد چرت بعدازظهر باید کمتر از یک ساعت باشد؛ تحقیقات جدید تاثیر مثبت خواب میان روز را در کاهش استرس، کمک به کنترل فشار خون و ایجاد حس آرامش نشان می‌دهد.
خواب نیمروز برای افراد بلغمی مضر است
قدیر محمدی؛ متخصص طب سنتی: در طب سنتی ما با مزاج افراد سروکار داریم؛ مزاج در لغت یعنی درهم آمیختن یعنی کیفیت یکسان و جدیدی که از آمیخته شدن عناصر چهارگانه با یکدیگر به وجود می‌آید.
چرت بعدازظهر هم رابطه مستقیمی با مزاج افراد دارد و طبق آنچه که طب سنتی می‌گوید، خواب نیمروزی برای همه افراد و مزاج‌ها خوب نیست؛ در یکسری از مردم خوب جواب می‌دهد، در عده‌ای دیگر نه این طور نیست و حال‌شان را بدتر می‌کند؛ به همین دلیل نمی‌توان گفت خواب بعدازظهر برای همه خوب است و سرحال می‌شوند.
از روی نشانه‌های افراد با مزاجهای مختلف می‌توانید بفهمید خواب بعدازظهر برایشان منفعتی دارد یا نه مثلاً خواب نیمروز برای افراد بلغمی مضر است و بهتر است نخوابند؛ پوست بلغمی‌ها سرد و مرطوب و سفید و کمرنگ است (گلگون نیستند)، چربی‌های شل و آویزان دارند، صورت‌شان پف‌آلود و گرد است، بی‌خیال هستند، وزن زیادی دارند و در نهایت رطوبت‌شان هم زیاد است.
دقیقاً چون رطوبت‌شان زیاد است، اگر خواب بعدازظهر داشته باشند، رطوبت‌شان بیشتر می‌شود و با زیاد شدن رطوبت، بلغم آنها افزایش می‌یابد؛ حالا اگر یک فرد بلغمی بخوابد چه اتفاقی می‌افتد؟ ذهنش کند و حافظه‌اش ضعیف می‌شود، حتی موقع خواب ممکن است آب دهانش بریزد، نفسش بدبو شود، دچار کندی حرکات روده شده و درگیر یبوست شود.
دسته دیگری که خواب نیمروز برایشان مضر است، دموی‌ها هستند و اینگونه افراد با این مشخصات شناخته می‌شوند.
پوست نرم، مرطوب و گرمی دارند، رنگ پوست گندمگون یا گلگون است، رنگ سفیدی چشم شان کمی به قرمزی می زند. موهای زیادی دارند، دهان‌شان رطوبت کمی دارد و کم تشنه می‌شوند، اشتهای زیاد و خوراک خوبی دارند، توان هضم غذای آنها بسیار بالاست، نفخ معده و یبوست ندارند، از گرما گریزان هستند و سرما را دوست دارند، آب دهان‌شان گاهی کش می‌آید، دهان‌شان بدبو نیست؛ اینها چون بدن گرمی دارند و بدن‌شان هم رطوبت دارند، اگر بعد از ظهر بخوابند، بدن‌شان رطوبت‌زایی می‌کند. با زیاد شدن رطوبت همان اتفاقاتی که برای بلغمی‌ها می‌افتد، برای اینها هم می‌افتد.
خواب نیمروز برای سوداویها و صفراویها خوب است
پس بهتر است نخوابند اما خواب نیمروز برای سوداویها خوب است؛ مزاج اینها سرد و خشک است، لاغرند، افراد دلسوز و مهربانی هستند؛ دهان بدبویی دارند و مضطرب هستند، پوست‌شان کاملاً خشک و چروکیده است. یبوست و عطش دارند و عصبی هستند، دوست دارند همه کارها را خودشان انجام دهند، زود دچار افسردگی می‌شوند، ادرارشان گاهی همراه با سوزش است و به صورت قطره قطره خارج می‌شود، اغلب خسته و کوفته هستند، سوزش معده دارند.
اینها چون مزاج‌شان خشک است و از طرف دیگر چون خواب رطوبت‌زاست بنابراین خواب نیمروزی برایشان مفید است.
چرت بعد از ظهر برای افراد با مزاج صفراوی هم خوب است؛ صفراویها لاغر اندامند و زبر و زرنگ؛ از گرما فراری هستند و سرما دوستند، کم‌اشتها هستند، رنگ پوست‌شان متمایل به رنگ زرد و قرمزی است، گاهی اوقات احساس تلخی در دهان‌شان می‌کنند، ممکن است احساس کرختی و سستی در پاهایشان کنند و حالت سوزن‌سوزن شدن به آنها دست بدهد؛ گرایش به ترشی دارند، دهان‌شان بدبو نیست اما خشک است. چون صفراویها بدن خشکی دارند و خواب هم رطوبت‌زا است بنابراین خواب بعدازظهر برایشان خوب است.
خواب بعد از ظهر طولانی باعث افزایش رطوبت در مغز، سستی، کسالت، افسردگی
خواب بعدازظهر هم محدوده خاص خودش را دارد و این طور نیست که فرد هر چقدر دلش خواست بخوابد و مشکلی پیش نیاید؛ اگر چرت میان روز کوتاه مدت و زیر 20 دقیقه باشد، برای فرد خوب است و باعث می‌شود انرژی از دست رفته‌اش را بیابد، به هضم غذا در دستگاه گوارشش کمک می‌کند و باعث می‌شود تا سوخت‌و‌ساز و متابولیسم خوبی داشته باشد.
حالا اگر چرت بعدازظهر، بشود 30 دقیقه یا یک ساعت، باعث افزایش رطوبت در مغز می‌شود؛ این رطوبت سبب سستی، کسالت، افسردگی و تنبلی می‌شود و علاوه بر اینها حرکات بدن فرد را هم کند می‌کند.
پوست هم از مضرات خواب زیاد بعدازظهر در امان نیست و آن را تخریب می‌کند؛ تخریب پوست هم به هضم غذا بر می‌گردد یعنی با زیاد شدن خواب، به جای اینکه هضم بهتر انجام شود، به شکل نادرست انجام شده و نتیجه آن پوست را تحت تاثیر خودش قرار می‌دهد و ظاهر آن ناخوشایند می‌شود.
