سازمان برنامه و بودجه کشور در پاسخ به اظهارنظراتی مبنی بر پول‌پاشی خواندن برنامه اشتغال دولت، به تشریح اجمالی برنامه اشتغال دولت پرداخت که گفته شده، حاصل بیش از یک سال تلاش کارشناسی بدنه دولت است.
ارائه برنامه اشتغال دولت در قالب تبصره 18 لایحه بودجه سال 1397، بیانگر آن است که دولت به خوبی به بحران‌های بیکاری و نیز احتمال وخیم‌تر شدن، واقف است. تصویر اجمالی پیشنهاد اولیه برنامه اشتغال دولت ذیل تبصره 18 با فرض در اختیار داشتن 17,4 هزار میلیارد تومان از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، در کنار حدود 6 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی مانده منابع قانون توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری در ترکیب با منابع تجهیز شده از محل تسهیلات نظام بانکی و تسهیلات صندوق توسعه ملی به شرح جدول زیر است.
علاوه بر این جدول ذیل بند ج تبصره 16، برنامه اشتغال حمایتی دولت پیشنهاد شده که پیش‌بینی می‌شود اشتغال حدود 80 هزار نفر را در پی داشته باشد.
برنامه توسعه اشتغال در بخش مسکن شامل موارد زیر است:
کمک به احیاء بافت‌های فرسوده (شامل 100 هزار واحد مسکونی در سال 1397 و 400 واحد مسکونی تا پایان سال 1400)
کمک به تأمین مسکن روستایی و اجتماعی (شامل 50 هزار واحد مسکونی شهری و 50 هزار واحد مسکونی روستایی در سال 1397 که تا پایان سال 1400 جمعاً به 400 واحد مسکونی خواهد رسید).
برنامه توسعه حمل و نقل درون شهری شامل جایگزینی و نوسازی حدود 94هزار دستگاه ناوگان از انواع مختلف در شبکه حمل و نقل درون شهری است. برنامه توسعه حمل و نقل برون شهری شامل جایگزینی و نوسازی 12300 دستگاه ناوگان از انواع مختلف در شبکه حمل و نقل برون شهری است. اشتغال این برنامه‌ها به واسطه افزایش تقاضا برای کارخانه های تولید‌کننده وسایط نقلیه تأمین خواهد شد.
برنامه اشتغالزایی دولت در قالب سیاست‌های فعال بازار کار، شامل موارد زیر است:
طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی (آموزش عملی و مهارتی برای 100 هزار نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار در واحدهای پذیرنده به مدت 4 تا 6 ماه).
معافیت حق بیمه سهم کارفرما برای استخدام جوانان دانش‌آموخته دانشگاهی (پرداخت حق بیمه سهم کارفرما به تامین اجتماعی بابت جذب فارغ‌التحصیلانی که دوره کارورزی را گذرانده و یا به عنوان شغل اولی مستقیماً جذب بنگاه می‌شوند).
پرداخت یارانه دستمزد برای استخدام جوانان در مناطق کمتر برخوردار (پرداخت 30 درصد از حداقل دستمزد توسط دولت به کارفرمایانی که جوانان بیکار را حداقل به مدت یک سال در مناطق کمتر برخوردار جذب نمایند).
کمک به ایجاد نهادهای خصوصی در راستای تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صادرات (تهیه طرح مداخله در فعالیت‌های اقتصادی منتخب به منظور تکمیل زنجیره تولید و صادرات).
طرح ملی توسعه کسب و کارهای نوآورانه و شتاب‌دهنده‌ها (راه‌اندازی 800 کسب و کار نوآورانه و حمایت از تشکل‌های غیردولتی فعال در زمینه توسعه کارآفرینی و نظارت بر کانون‌های کارآفرینی).
برنامه اشتغال طرحهای خرد و اشتغال حمایتی (موضوع بند ج تبصره 16) شامل موارد زیر است:
طرح اشتغال حمایتی (این طرح شامل آموزش، کاریابی، کارورزی، هدایت شغلی و کمک به تامین سرمایه کار سرانه برای اشتغال افراد بازمانده از تحصیل، معلولان مستعد تحت پوشش، معتادان بهبود یافته، زنان سرپرست خانوار، فرزندان خانواده‌‌های تحت پوشش نهادهای حمایتی، فرزندان بی‌سرپرست ترخیص شده و مددجویان مستعد تحت پوشش نهادهای حمایتی است).
طرح اشتغال عمومی کاربر در مناطق محروم (این طرح شامل شناسایی و اجرای پروژه‌های کاربر زیربنایی در سطح خرد و کوچک با همکاری و مشارکت جوامع محلی در اجرای پروژه‌هاست، به نحوی افراد که شاغل در حین اجرا پروژه شاغل شده و پس از اتمام پروژه از طریق فرصت‌های شغلی ناشی از اجرای طرح، امکان اشتغال پایدار خواهند داشت).
ساماندهی و توسعه مشاغل خانگی برای جوانان و زنان خانه‌دار (این طرح شامل ارتقاء توانمندی متقاضیان مشاغل خانگی، توسعه فعالیت‌های پشتیبانی و شبکه‌ای، توسعه بازار عرضه و فروش محصولات مشاغل خانگی، فعالیت‌های اعتمادسازی برای افزایش تجارت الکترونیکی است).
تامین مالی خرد با رویکرد بانکداری پیوندی (این طرح شامل شناسایی روستاهای هدف طرح توسط تسهیل‌گر یا عامل اجرا و فراهم نمودن زمینه‌های ایجاد گروه‌های خودیار و آموزش و ظرفیت‌سازی گروه و رسیدن به مرحله بانک‌پذیری و دریافت تسهیلات از بانک کشاورزی است).
برنامه‌های توسعه اشتغال در بخش کشاورزی شامل 3 طرح به شرح زیر است:
طرح توسعه گلخانه (این طرح شامل توسعه 3 هزار هکتار فضای گلخانه‌ای برای تولید انواع محصولات کشاورزی است که نیازمند تأمین تجهیزات و فن‌آوری جدید به منظور افزایش راندمان تولید است. این طرح در سال 1397 به اعتباری معادل 45 هزار میلیارد ریال نیاز خواهد داشت که در صورت اجرا پیش‌بینی می‌شود 33 هزار فرصت شغلی جدید ایجاد شود. متوسط هزینه ایجاد هر فرصت شغلی حدود 136 میلیون تومان برآورد می‌شود.
پرورش ماهی در قفس (بر اساس مطالعات مقدماتی شرکت نروژی "رفا" ظرفیت پرورش ماهی در قفس در سه استان شمالی و 4 استان ساحلی جنوب کشور بالغ بر 910 هزار تن برآورد گردید. در سال 1397 سرمایه‌گذاری به منظور تولید 100 هزار تن ماهی در قفس به میزان بالغ 18 هزار میلیارد ریال در نظر گرفته شده است که از این میزان مبلغ 1800 میلیارد ریال سهم آورده و مبلغ 4860 میلیارد ریال یارانه سود کارمزد از سوی دولت برای تجهیز مبلغ 16200 میلیارد ریال منابع بانکی است. که در این صورت پیش‌بینی می‌شود 14هزار فرصت شغلی جدید با متوسط هزینه 116 میلیون تومان برای ایجاد هر فرصت شغلی، ایجاد شود).
صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی (با توجه به ظرفیت تولید سالانه بالغ بر 100 میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور نیاز مبرم به پیش‌بینی و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش احساس می‌گردد. با تامین منابع مالی مورد نیاز در قالب تسهیلات بانکی می‌توان در طی سال 1397، نسبت به سرمایه‌گذاری به میزان 26,6 هزار میلیارد ریال جهت ایجاد ظرفیت فرآوری و نگهداری تولیدات کشاورزی و بازسازی و نوسازی واحدهای کارگاهی موجود اقدام نمود که ضمن حفظ و تداوم ظرفیت‌های موجود بالغ بر 3.6 میلیون تن افزایش فرآوری محصولات کشاورزی، ایجاد و تثبیت اشتغال به میزان 20 هزار نفر نیز حاصل خواهد شد. بر این اساس، متوسط هزینه ایجاد هر فرصت شغلی جدید حدود 133 میلیون تومان برآورد می‌گردد. علاوه بر اهدف کمی فوق، اجرای برنامه صنایع تبدیلی و غذایی، تأثیر مستقیم در کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، افزایش صادرات و ارزش افزوده بخش کشاورزی، افزایش درآمد کشاورزان، افزایش ماندگاری محصول و مدیریت تنظیم بازار محصولات کشاورزی در راستای تأمین امنیت غذایی جامعه خواهد داشت).
برنامه‌های توسعه اشتغال در حوزه صنعت شامل 2 طرح به شرح زیر است:
برنامه اشتغال در حوزه صنایع کوچک و خوشه‌های صنعتی اشتغال‌زا. اجرای این برنامه منتهی به ایجاد 74,5 هزار فرصت شغلی جدید تا پایان سال 1397 خواهد شد.
برنامه تکمیل طرحهای نیمه تمام صنعتی خاتمه 97 بخش خصوصی در 5 رشته فعالیت اشتغال زا. طرحهای مشمول این برنامه شامل 1971 طرح در 31 استان کشور است که اجرای آن در سال 1397 حدود 51,5 هزار فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد کرد.
برنامه‌های اشتغالزایی دولت در حوزه گردشگری شامل موارد زیر است:
برنامه‌های جذب گردشگر (هدف از این برنامه افزایش تعداد گردشگران در سال 1397 به 90500 نفر است. طرحهای اصلی ذیل این برنامه عبارتند از: کمک به ایجــاد اقامتگاههای بوم‌گردی، مطالعات و آموزش گردشگری، الکترونیکی و مجازی‌کردن خدمات گردشگری، فعالیت‌های بازاریابی و تبلیغات گردشگری و کمک به ایجاد دفاترخدمات مسافرتی)
سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری (این برنامه معطوف به کمک به پروژه‌های زیرساخت‌های گردشگری در 717 پروژه ایست که بالای 50 درصد پیشرفت فیزیکی دارند. عمده این پروژه‌ها عبارتند از 20 هتل 5 ستاره ، 26 هتل 4 ستاره، 150 هتل 3 ستاره، 27 هتل 2 ستاره، 92 هتل 1 ستاره، 92 هتل آپارتمان و 62 مجتمع گردشگری)
صنایع دستی (حوزه تولید) (این برنامه ارتقاء سطح کمی و کیفی تولید کارگاهی و انفرادی صنایع دستی را هدفگذاری نموده است که انتظار می رود با اجرای طرح های آن 35 هزار فرصت شغلی جدید ایجاد شود.
صنایع دستی (بازرگانی) (اهم طرحهای ذیل این برنامه عبارتند از راه‌اندازی 59 بازارچه دائمی، راه‌اندازی و توسعه 105 فروشگاهای سنتی، ایجاد و توسعه 34 فروشگاه الکترونیکی و حمایت از ایجاد 20 مرکز عرضه و فروش صنایع دستی در خارج از کشور)
برنامه مشارکت در طرحهای میراث فرهنگی (این برنامه 2000 پروژه را در سطح 31 استان با مشارکت بخش خصوصی هدفگذاری نموده است که بخش اعظم آن ایجاد فعالیت‌های اقتصادی در قالب حفظ و احیای میراث فرهنگی ملی است. با اجرایی شدن این طرح‌ها پیش‌بینی می‌شود در سال 1397 حدود 8560 نفر فرصت شغلی جدید ایجاد شود).
طرحهای اداره کل موزه‌ها (این برنامه شامل تکمیل 90 پروژه در سطح 31 استان است که احیاء بناهای تاریخی با کاربری موزه را در دستور کار دارد. پیش‌بینی می‌شود در سال 1397 با تکمیل این پروژه‌ها 900 فرصت شغلی جدید ایجاد شود.
بررسی اجمالی برنامه‌های اشتغالزایی دولت اشتغال نشان می‌دهد که دولت در کنار هدف ایجاد اشتغال، اهداف دیگری از جمله رونق تولید، بهبود نظام حمل و نقل و ساماندهی بافت‌های فرسوده را نیز مدنظر داشته است. البته مشخص نیست که با توجه به بحران بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی، از این میزان اشتغال چه میزان برای جذب این گروه از بیکاران هدف گذاری شده است.
