حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای رهبر حکیم انقلاب اسلامی در دیدار فضلا، طلاب و مبلغان حوزه‌های علمیه ، تبلیغ دین و اهداف دینی را مهم‌ترین وظیفه حوزه‌ها خواندند و به نکات مبنایی و ارزنده‌ای در حوزه تبلیغ و تبیین اشاره فرمودند. معظم له بر لزوم استفاده از لوازم تبلیغ موثر و به‌روز یعنی شناخت مخاطب، شناخت آرایش حقیقی صحنه تبلیغات جهانی برای داشتن موضع تهاجمی و برخورداری از روحیه جهادی تاکید فرمودند. همچنین ایشان با اشاره به شاخصه‌هایی مستند در تاریخ معاصر، جبهه معاند و مقابل نظام اسلامی که خود را لیبرال-دموکراسی می‌نامد، تهی از دموکراسی و آزادی واقعی دانستند.
درباره فرمایشات رهبر حکیم انقلاب نکاتی وجود دارد که لازم است نسبت به آنها توجه داشته باشیم.
نخست اینکه در عرصه جهاد تبیین، نمی‌توان نقش مجاری و ابزارهای انتقال پیام، همچنین مخاطب‌شناسی صحیح و موثر را نادیده انگاشت. در صورتی که یک پیام صحیح بدون در نظر گرفتن اقتضائات مبتنی بر «مخاطب» و «ابزار» منتقل شود، قطعا چرخه تبیین به‌درستی طی نخواهد شد و روند تبلیغ ابتر خواهد ماند. در علم مخاطب‌شناسی، قلمرو ارتباط کلامی و غیرکلامی باید مشخص شود و مبلغ، نسبت به آنها اشراف داشته باشد. شناخت ویژگی‌های شخصیتی، رفتاری و شناختی مخاطبان و در کنار آن، درک نیازها، رغبت‌ها، انگیزه‌ها و آرمان‌ها و ثوابت ذهنی آنها، شروط لازم شکل‌گیری یک تبیین موثر قلمداد می‌شود. رویکرد تهاجمی (به معنای رویکرد کنش‌گرانه و غیرانفعالی بر اساس موقعیت‌شناسی مخاطب) و روحیه جهادی مبلغان سبب خواهد شد مخاطب در بهترین موقعیت و با بهترین ابزار ممکن، پیام مبلغ را دریافت کند و آن را با عمق جان و نگاه خویش عجین سازد، بنابراین در امر تبلیغ «آگاهی» شرط لازم هست ولی کافی نیست.
نکته دوم، مربوط به شناخت نقاط شرارت و ضعف دشمنان در عرصه تبلیغ و جهاد تبیین است. یکی از اصلی‌ترین تکنیک‌های رسانه‌ای و روانی غرب، خلق تصاویر مجازی و القای آنها تحت عنوان واقعیات به مخاطبان گوناگون است. در این ترکیب پیچیده، «مصادیق کاذب» در خدمت «مفاهیم واقعی» درآمده و این دو به گونه‌ای در یکدیگر خلط می‌شوند که ذهن مخاطب را به خطا وامی‌دارد. در همین ساختار مسموم، قتل عامدانه یک نوجوان آفریقایی‌تبار توسط پلیس فرانسه و سرکوب شدید اعتراضات پس از آن تبدیل به امری مباح و طبیعی برای حفظ امنیت و آرامش شده و در مقابل، دفاع از حریم امنیت عمومی شهروندان توسط پلیس ایران مصداق سرکوب و ظلم شمرده می‌شود! درست در همین ساختار، پارلمان اروپا به سادگی چشمان خود را روی کشته شدن روزانه زنان اروپایی به دلیل خشونت‌های پلیس یا منازعات اجتماعی می‌بندد و در مقابل، شعار زن، زندگی، آزادی را در قبال کشور ما سر می‌دهد. تهی بودن ساختار لیبرالیستی و نئولیبرالیستی در غرب نیز در چنین فضایی بر هیچ‌کس پوشیده نیست. حتی افرادی مانند فرانسیس فوکویاما (نظریه‌پرداز پایان تاریخ) در شرایط امروزی نتوانسته‌اند نگرانی خود را بابت اضمحلال مفهومی، ساختاری و مصداقی لیبرال - دموکراسی کتمان سازند. نظام حکمرانی غرب، اکنون توسط کسانی که مبدع و مقوم آن بوده‌اند به چالش کشیده شده است اما آیا این حقیقت در معرض دید مخاطبان و افکار عمومی دنیا قرار می‌گیرد؟!
نکته سوم، مربوط به امر تبلیغ در «محیط بین‌الملل» است. قطعا زمانی که عرصه تبلیغ و تبیین، قید بین‌المللی و محیطی پیدا می‌کند، محاسبات ما به مراتب ظریف‌تر و حساس‌تر خواهد شد. یکی از کارویژه‌ها و مسؤولیت‌های بزرگ نهادهایی نظیر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، ایجاد فضای مناسب برای آشنایی نهادها و فضلای حوزوی با نیازها و اقتضائات محیط بین‌الملل و محاسبه، جایابی و ادغام صحیح عوامل بین‌المللی و محیطی در امر تبلیغ و تبیین است. در اینجا باید متوجه جایگاه بسیار تعیین‌کننده «رصد و شناخت محیط بین‌المللی تبلیغ» باشیم. حتی اگر بهترین پیام‌ها، ابزارها و مجاری انتقال پیام بدون در نظر گرفتن ظرافت‌های محیطی در اختیار مخاطبان بین‌المللی قرار گیرد، روند تبلیغ دچار خلل خواهد شد. بدون شک در نظام حکمرانی فرهنگی و تبیینی جمهوری اسلامی ایران، باید این مسؤولیت و نقش‌آفرینی را در نظر داشت. اتصال، هم‌پوشانی و هم‌افزایی همه نهادهای دخیل در عرصه برون‌مرزی جهاد تبیین، قطعا مولد بهترین نتیجه برای ما در عرصه جهانی تبیین و تبلیغ خواهد بود. استفاده از ظرفیت ایرانیان و مسلمانان خارج از کشور در تکمیل این منظومه فراگیر، یک ضرورت محسوب می‌شود.
و کلام آخر اینکه اولویت دادن به امر «تبلیغ» در کنار «فراگیری علوم دینی» از سوی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مدظله العالی، به معنای ضرورت اقدام عملی و حضور در صحنه و عدم سکون در شرایط حساس کنونی است.
دکتر محمدمهدی ایمانی‌پور
