رشد حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان ابتدایی

زینب جودی دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد تهران جنوب بهمن 98

معلم حرفه ای به عنوان یکی از عناصر مهم نظام آموزشی در کارآمدی نظام تعلیم و تربیت جامعه نقش تعیین کننده ای دارد. از این رو در جوامع مختلف به گزینش، تربیت و نگهداری معلمان توجه ویژه ای می شود. این تحقیق به منظور بررسی «رشد حرفه ای معلمان بریادگیری دانش آموزان» انجام شد. روش تحقیق توصیفی از نوع زمینه یابی، جامعه آماری کلیه معلمان شاغل به تدریس در مدارس ابتدایی تهران در سال تحصیلی1400 -1399   می باشد. نمونه آماری 297 نفر که به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با استفاده از جدول کرجسی- مورگان تعیین گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بسته پاسخ براساس طرح لیکرت می باشد، روایی آن توسط افراد ذیصلاح این حوزه تأیید و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و نرم افزار Spss تحلیل و ضریب اعتبار(82/0=α) به دست آمد.  نتایج نشان داد که طراحی و اجرای طرح درس روزانه، به کارگیری روشهای تدریس فعال، استفاده از ابزار و وسایل دیداری و شنیداری، اجرای ارزشیابی توصیفی و برقراری ارتباط موثر معلم با فراگیران در فرآیند یاددهی- یادگیری بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی در حد خیلی زیاد موثر است. میزان تأثیر عوامل یاد شده در بین دیدگاه معلمان بر حسب جنسیت و مدرک تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد.

چکیده: رشد حرفه ای، معلمان، بریادگیری، دانش آموزان

مقدمه

     با توجه به اینکه نظام تربیت معلم و مراکز آموزش عالی که جزو دست اندرکاران پرورش معلمان آینده هستند به این نیاز دارند تا بدانند که معلمان کنونی به چه میزان، از مهارتهای مورد نیاز حرفه ای برخوردارند و با توجه به دهکده ی جهانی، چه نیازهایی دارند تا بتوانند نیازهای آتی، برنامه ها و مهارتهای مورد نیاز را برای آنها فراهم آورند. از طرف دیگر یکی از دغدغه های نظام های آموزشی حرکت به سمت تمرکز زدایی است. در این صورت زمینه مشارکت معلمان در فرآیند طراحی، اجرا و ارزشیابی از برنامه های آموزشی و درسی فراهم می شود، لذا در چنین رویکردی معلمان باید دارای شایستگی ها و صلاحیت هایی همچون دانش و آگاهی درباره روان شناسی یادگیری و دانش و آگاهی درباره روشهای ارزشیابی باشند (ایزدی،1399،ص14).

    شوآب¹ (1983) معلم را عضو اصلی گروه های تصمیم گیرنده برنامه درسی به حساب می آورد و می گوید: اولین پاسخ به این سوال که چه کسی عضو اصلی گروه های تصمیم گیرنده درباره برنامه درسی باشد، معلم است مکرراً و با صدای بلندتر باید گفت: معلم. دو دلیل اصلی برای چنین پاسخی وجود دارد، دلیل نخست آن که معلم در بهترین اوقات در کنار دانش آموزان است و دوم اینکه معلم یگانه شخصیتی است که می تواند اطلاعات مناسب را بر حسب نحوه ی یادگیری دانش آموزان ارائه دهد( مهرمحمدی، 1394، ص 79).

    تحلیل از معلم بر مبنای پژوهش در آموزش یا تدریس، آموزش و یادگیری کارشناسانه است. از این رو معلم نیز یک شاگرد یا فراگیرنده است؛ معلمان ماهر شاگردان ماهری نیز هستند. این نوع مفهوم معلم و فرآیند آموزش با نوع نظرات سنتی به طور چشم گیری متفاوت است. برای خلق نیروی آموزشی متعهد و توانا در اجرا و انجام آموزش شناختی، باید به طور اساسی تغییراتی در آموزش قبل از خدمت و ضمن خدمت معلمان و تربیت معلم، نظارت بر کار معلمان و سرانجام احراز صلاحیت و گواهی معلمان ایجاد شود. بر مبنای داده های ناشی از تحقیقات گود و برافی² (1984) که انجام شده است، نقش معلم را همانند نقش مدیر می دانند. در میان سایر موارد، معلم یادگیری دانش آموزان و مشکلات آنها را دنبال می کند و بر انضباط کلاس، روابط بین فردی و اوقات انجام

 تکالیف نظارت می کند. برلینز¹(الف 1984/ ب1984) که معلم ماهر را به عنوان یک مجری می نگرد که در مورد محتوا و گزینش فرآیندهای شناختی جهت تدریس خوب و نیز تصمیم گیری درباره ی سطوح دانش و اطلاعات قبلی و سرعت کار تصمیم گیری می کند. مطمئناً این نقش های معلم حیاتی هستند(مارزینو و همکاران، احقر، 1390، ص275). 

اعتلای کیفیت و ثمر بخشی خدمات مدیران و معلّمان برای بهبود یادگیری شاگردان در گرو حرفه ای شدن آنان است. مدیر و معلّم حرفه ای، کسی است که با آشنایی علمی به کار خود به شناخت علمی و مهارتهای عملی اقدامات مناسب برای رشد و شکوفایی استعدادهای فطری دانش آموزان مجهز است و یادگیری را یاد می دهد (جویس، 1394، ص12).

برونر² (1977) در مقدمه کتاب مشهور خود با عنوان «فرآیند تعلیم و تربیت» بر اهمیت معلم به عنوان عنصر کلیدی در اجرای برنامه های درسی تآکید می کند و چنین اظهار می دارد: یک برنامه درسی، پیش از آن که برای دانش آموزان طراحی شود باید برای معلمان طراحی شده باشد. اگر یک برنامه درسی نتواند معلمان را تغییر دهد، تعادل آنها را بر هم بزند، به آگاهی آنها بیفزاید و آنها را به حرکت درآورد، قهراً هیچ گونه تأثیری بر کسانی که توسط آنها تعلیم داده می شوند، نخواهند داشت(مهرمحمدی، 1391، ص 373).

     برای پیشرفت و ترقی جامعه در همه ابعاد علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... باید به معلم و کارش توجه کرد، چرا که معلمان اثربخش ترین نیرو در جان و روان دانش آموزان و نسل جوان جامعه محسوب   می شوند. درک حساسیت این نقش و ارزش نهادن به آن ، خصوصاً در زمینه آموزش و پرورش با توجه به پویایی مدارس، تغییرات علمی و بهره گیری از منابع مختلف یادگیری باید از سوی معلم مد نظر قرار گرفته و از قالب های کلیشه ای تدریس خارج شده تا باعث رشد و ترقی در همه ابعاد گردد.

مبانی نظری

اهمیت تعلیم و تربیت به عوامل آن قابل تعمیم است و در میان عوامل تعلیم و تربیت «معلم» مهم ترین عامل تلقی می شود. معلم سکان دار تعلیم و تربیت است، به جهت نقش و جایگاهی که دارد به نسبت گروه های دیگر جامعه با دیدی متفاوت به او نگریسته می شود، پس باید از دانش، مهارت، صلاحیت و تعهد حرفه ای برخوردار باشد تا از عهده رسالت و مأموریت مهم و خطیر برآید. در کنفرانس های جهانی آموزش و پرورش، به ویژه در سال های اخیر، آموزش کلید عبور قرن بیست و یکم قلمداد شده است. راهبردهای مهمی که در سطح بین المللی برای بازنگری و اصلاح ساختار آموزش مورد توجه برنامه ریزان آموزشی قرار گرفت در بردارنده همه ابعاد آموزش و پرورش است. در تمام سطوح آموزشی به سه بخش کلیدی و وابسته به هم که سنگ بنای فرآیند آموزشی را می سازد تاکید شده است: برنامه درسی، کیفیت تدریس و تأثیر تعلیم و تربیت و روشهای کاری(دلور،1390، ص40).

    آموزش و تدریس کاری بسیار ظریف و حساس است؛ بنابراین شخص مشتاق شغل معلمی باید با ویژگیهای معلمان خوب و پرورشکاران نمونه آشنایی حاصل کند و بداند که معلمان کامیاب از چه صفات و مزایایی برخوردارند و چه پیشرفت های علمی و آموزشی در بالا بردن سطح کارآیی و رشد آنان موثرند( پارسا، 1394، ص284).

موفقیت هر نظام آموزشی در حدی تعیین کننده به دانش و مهارتهای حرفه ای معلم بستگی دارد. در نظر  ژاپنی ها، شایستگی هر نظام به اندازه ی شایستگی معلمان آن است. از این رو می توان گفت معلم مهمترین عنصر نظام آموزشی در فرآیند یاددهی- یادگیری و معمار اصلی نظام آموزشی است(دلور، 1396، ص39).

  آموزش فعالیتی است که هدف آن کمک به یادگیری دانش آموزان می باشد. این فعالیت یک کار عمدی و جدی است و مانند هر کار جدی دیگر نیاز به طراحی و پیش اندیشی دارد. هر معلم یا آموزشگری که از دانش اصول طراحی آموزشی برخوردار باشد از بینش وسیع تری برای کمک به یادگیرندگان در یادگیری بهره مند است طراحی آموزشی¹ یا طراحی آموزش را می توان به عنوان انتخاب، تولید و برنامه ریزی فعالیتهایی که به یادگیرندگان در یادگیری کمک می کند تعریف کرد. گروهی از صاحب نظران به جای طراحی آموزشی از اصطلاح برنامه ریزی آموزشی¹ استفاده می کنند و آنها را کم و بیش،  به عنوان معلم برای درس های روزانه²، واحدهای درسی³ (چند درس بر روی هم ) و برنامه های آموزشی⁴برای دانش آموزان خود برنامه ریزی⁵ می کند و درگیر فرآیند طراحی آموزشی می شود(سیف، 1397،ص416).            

        یادگیری رویدادی اکتشافی تلقی می شود که از طریق مشارکت فعال معلم و دانش آموز صورت می گیرد. ضرورت شناخت روابط فعال بین عوامل تدریس اهمیت بسیار دارد. یادگیری بایستی در همه ابعاد (رشدذهنی، فیزیکی و طرز تفکر) اتفاق بیفتد. برای نیل به این اهداف و رویکردها، مربیان باید ویژگیها و خصوصیات روشهای تدریس فعال را بدانند و برای دستیابی به آنها اهتمام ورزند(فضلی خانی،1390،ص64).

       معلم در ارتقاء فرهنگ و تربیت دانش آموزان جامعه، جایگاهی ویژه دارد. بنابراین باید از دانش، مهارت، صلاحیت و تجربیات لازم و کافی در حرفه خویش، در همه ابعاد برخوردار باشد تا باعث رشد و پیشرفت     دانش آموزان گردد. هنر معلم، صلاحیتها و مهارتهای او را می توان به مواردی چون آشنایی با فناوری اطلاعات و قدرت به کارگیری آن در جریان آموزش، آشنایی با فنون پژوهش و بهره گیری از نتایج آن، توجه به آموزش و پرورش خلاق و پرورش خلاقیت فراگیران، آشنایی با مهارتهای کلاس داری، شیوه های تدریس نوین، ارزشیابی توصیفی و در یک کلام طراحی آموزشی نسبت داد. برای اثربخشی در جایگاه معلمی لازم است معلمان با این عوامل آشنا باشند

پیشینه

ولی پور (1399) در تحقیقی نقش مهارت های ارتباطی معلم و ایجاد خلاقیت در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را مورد بررسی قرار داده اند. تحقیق حاضر با روش - اسنادی و با هدف بررسی نقش معلم اثربخش در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد که سهم معلم در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پررنگ است بنابراین یک راه حل باید اثربخش بود تا بتواند این هدف نظام آموزشی را محقق کند در پایان استدلال شده که چون معلم و پیشرفت تحصیلی دانش آموز بسیار موثر است از طرفی تمام افراد متصدی این حرفه واجد شرایط اثربخشی نمی باشند باید آن ها این مولفه ها را آموزش داد. بنابراین پیشنهاد می شود در انتخاب این افراد دقت کافی مبذول داشته شود و در کنار آن ها متخصصان علوم تربیتی به کار گرفته شود و یا نظام آموزش و پرورش ما می تواند برای تضمین پیشرفت همه جانبه دانش آموزان از این متخصصان و از آموزش هایی از جمله نحوه مدیریت کلاس به حرفه معلمی و یا مجریان آموزشی استفاده نماید. خلاقیت جنبه های متعدد ی دارد که هر کدام از آنها باید در جای خود بررسی شوند. یک جنبه بسیار مهم خلاقیت ، وجود شرایط لازم برای بروز این استعداد همگانی است.

شیرعلی و همکاران (1399) در تحقیقی به بررسی شایستگی و مهارت های معلم کلاس های چندپایه و نقش آنان در تربیت اجتماعی دانش آموزان پرداخته اند. درمقاله ی پیش رو سعی برآن شده که مهارت وشایستگی های لازم معلم به ویژه معلم کلاس های چندپایه ونقش او در تربیت اجتماعی دانش اموزان مورد بررسی قرار گیرد. روش پژوهش روش توصیفی(کتابخانه ای) و مراجعه به کتاب ها، نشریات و منابع اینترنتی بوده است. ملاک های مختلفی برای بررسی شایستگی معلمی معرفی شده که در این مقاله مهم ترین ملاکی که برای بررسی شایستگی معلمی انتخاب شده شیوه الگویی رفتار مناسب معلم با شاگردان به منظور ایجاد تغییرات مطلوب درشاگردان است. نتایج بررسی های به عمل آمده نشان داد که : با وجود امکان تربیت فرد در دوره های مختلف زندگی اما ارزش و اهمیت ان در دوران کودکی با دوره های دیگر زندگی قابل مقایسه نیست. با توجه به وجود ابعاد وجلوه های مختلف تربیت، تربیت اجتماعی از جایگاه خاصی برخوردار می باشد.زیرا طبیعت خلفت انسان به گونه ای است که به زندگی با دیگران گرایش دارد وتکامل شخصیت وی بسته به حضور و نقش آفرینی او دراجتماع است. درادامه روش های متنوعی از منظر نهج البلاغه ارائه می شود که راهگشای معلمان درراستای تربیت اجتماعی دانش آموزان می باشد.

حامدی و همکاران (1399) در تحقیقی نقش مهارت های ارتباطی معلم در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را مورد بررسی قرار داده اند. پیشرفت تحصیلی یکی از دغدغه های اصلی نظامهای اموزشی است. این که چه عواملی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران تاثیر می گذارد. همواره از حیطه های مورد علاقه تعلیم و تربیت و روانشناسی تربیتی بوده است مطمئنا مجموعه ای از عوامل فردی، محیطی یا عوامل شناختی و غیر شناختی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران تاثیر می گذارد متغیر پیشرفت تحصیلی متغیری چند بعدی است و از عوامل متعدد و بی شماری تاثیر می پردازد یکی از این عوامل که ممکن است بر چگونگی دستیابی به اهداف آموزشی تاثیر بگذارد، مهارتهای ارتباطی معلم می باشد مهارتهای ارتباطی به منزله ی آن دسته از مهارتهای هستند که افرا د در طی آن اطلاعاتف افکار و احساسهای خود رااز راه مبادله ی کلامی و غیر کلامی با یکدیگر در میان می گذارند نتایج این پژوهش نشان داد که مهارتهای ارتباطی معلم نقش موثری در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد معلمان با ارتباط مطلوب خود با دانش آموزان از استرس و فشارهای ناشی از کلاس درس می کاهندو این باعث می شود که دانش آموزان اعماد به نفس پیدا می کنند و در کلاس با خیال راحت درباره مشکلات خود با معلم صحبت کنند و این باعث پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می شود مطابق یافته ای پژوهش و با توجه به اه8میت مهارتهای ارتباطی معلم، پیشنهاد می شود کارگاه های آموزشی برای شناخت معلما با نحوه برقرای ارتباطی مثب و موثر با دانش آموزان برگزار شود تا گامی مثبت در جهت ارتقای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان برداشته شود.

 فرضیه های تحقیق

1- استفاده از طرح درس روزانه توسط معلمان ابتدایی، بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی موثر است.

2- اجرای روشهای تدریس فعال توسط معلمان ابتدایی، بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی موثر است.

3- استفاده از ابزار یا وسایل دیداری و شنیداری مناسب توسط معلمان ابتدایی، بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی موثر است.

4- اجرای صحیح ارزشیابی توصیفی توسط معلمان ابتدایی، در فرآیند آموزش بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی موثر است.

5- برقراری ارتباط موثر معلمان ابتدایی با فراگیران، بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی موثر است.

 متغیر های تحقیق

متغیر مستقل

    در این طرح تحقیق متغیر مستقل، رشدحرفه ای معلمان ابتدایی می باشد.

متغیر وابسته

   در این طرح تحقیق متغیر وابسته، یادگیری دانش آموزان دوره ی ابتدایی می باشد.

تعاریف نظری

   رشدحرفه ای: رشدحرفه ای معلم شامل آن دسته از نگرشها، مهارتها و رفتارهایی است که معلم با کسب آنها در فرآیند تعلیم و تربیت رشد جسمی، عقلی، عاطفی و اجتماعی فراگیران را تسهیل  می کند(صافی، 1396، ص18).

    یادگیری: سنجش عملکرد یادگیرندگان و مقایسه نتایج حاصل و هدفهای آموزشی از پیش تعیین شده و به منظور تصمیم گیری در این باره که فعالیتهای آموزشی معلم و کوشش های یادگیری دانش آموزان تا چه اندازه به هدفهای مطلوب منتهی شده است(سیف، 1382، ص 126).

  طرح درس روزانه: عبارت است از برنامه ریزی و سازمان دادن به مجموعه فعالیتهایی که معلم در ارتباط با هدفهای آموزشی، محتوای درس و توانایی های دانش آموزان برای مدت زمان مشخص انجام می دهد(خورشیدی، 1387، ص 36).

روشهای تدریس فعال: عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد بر اساس طرح منظم و هدف دار معلم به منظور تغییر مطلوب در رفتار شاگرد(معتمدی و احمدی، 1384، ص 17 به نقل از شعبانی).

ابزار و وسایل دیداری و شنیداری: این وسایل کلیه ادوات و اشیایی هستند که در کنار رسانه آموزشی برای تفهیم بهتر و بیشتر موضوع آموزش به فراگیران به کار می روند(فردانش، 1387، ص185).

ارزشیابی توصیفی: انتخاب توصیف به سبب نوع مقیاس در این الگوی ارزشیابی است و مقیاس رتبه ای از نوع نگاره های توصیفی است  که تأکید بر ارائه بازخوردهای توصیفی فرآیندی و پایانی است که جایگزین بازخوردهای کمی(نمره) شده است(حسنی، 1387، ص30).

تعاریف عملیاتی

      رشدحرفه ای شامل؛ تهیه طرح درس روزانه، به کارگیری روشهای تدریس فعال، استفاده از ابزار و وسایل دیداری و شنیداری، اجرای ارزشیابی توصیفی و برقراری ارتباط موثر می باشد.

   یادگیری؛ ارتقای سطح نمرات درسی و معدل دانش آموزان می باشد.

    طرح درس روزانه؛ نمره ای که پاسخ دهندگان به سوالات ( 5 – 1 ) پرسشنامه مربوط به مولفه عوامل اجرای طرح درس روزانه داده اند.

   روش های تدریس فعال؛ نمره ای که پاسخ دهندگان به سوالات ( 10 – 6 ) پرسشنامه مربوط به مولفه عوامل به کارگیری روشهای تدریس فعال داده اند.

   ابزار و وسایل دیداری و شنیداری؛ نمره ای که پاسخ دهندگان به سوالات ( 15 – 11 ) پرسشنامه مربوط به مولفه به کارگیری رسانه های دیداری و شنیداری داده اند..

  ارزشیابی توصیفی؛ نمره ای که پاسخ دهندگان به سوالات ( 20 – 16 ) پرسشنامه مربوط به مولفه عوامل اجرای ارزشیابی توصیفی داده اند.

مدل مفهومی

روش های گردآوری اطلاعات

   الف) اسنادی: از منابع و متون علمی و رجوع به فصلنامه ها، ماهنامه ها و تحقیقات انجام شده در این حوزه    استفاده گردید.

  ب) میدانی: در روش میدانی، از پرسشنامه ی نگرش سنج محقق ساخته پنج طیفی بر اساس طرح لیکرت در خصوص سنجش مهارتهای حرفه ای معلمان مورد استفاده قرار گرفته است.

جامعه آماری

 جامعه آماری این تحقیق کلیه معلمان ابتدایی شاغل در آموزش و پرورش تهران در سال تحصیلی 1400-1399می‌باشد 

نمونه آماری در این تحقیق برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی- مورگان استفاده خواهد شد.

ابزار گردآوری اطلاعات

  در این تحقیق جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته براساس طرح پنج طیفی لیکرت استفاده شده است. سوالات پرسشنامه از نوع سوالات بسته پاسخ با مقیاس درجه بندی های خیلی زیاد، زیاد، تا حدودی، کم و خیلی کم تهیه و تنظیم گردید.

 جهت تجزیه و تحلیل داده‌های این تحقیق در بخش آمار توصیفی از شاخص هایی چون جداول توزیع فراوانی و درصد آن، نمودار ستونی برای متغیرهای جنسیت، میزان تحصیلات، سابقه کار و رشته تحصیلی در قسمت اول پرسشنامه استفاده شد.

 در بخش آمار استنباطی از آزمون « خی دو» جهت تعیین تأثیر یا عدم تأثیر عوامل موثر در فرضیه های تحقیق و برای جنسیت و رشته از آزمون «یومن ویتنی» و برای مدرک تحصیلی و سابقه از «آزمون کروسکال والیس» جهت مقایسه نظرات معلمان در خصوص عوامل مؤثر در فرضیه های تحقیق استفاده گردید.

تجزیه و تحلیل اطلاعات

آمار توصیفی

     الف) تحلیل توصیفی مربوط به مشخصات فردی پاسخ‌دهندگان

در این قسمت به ترسیم جداول توزیع فراوانی و نمودار ستونی بر حسب مشخصات فردی پاسخ ‌دهندگان شامل جنسیت، سابقه کار، میزان تحصیلات و رشته تحصیلی پرداخته شده است.

مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت

جدول شماره (1) توزیع فراوانی آزمودنی‌ها برحسب متغیر جنسیت

      داده‌های جدول شماره (1نشان می‌دهد از 297 نفر 189 نفر معادل 6/63 درصد ازپاسخ‌ دهندگان را زنان و 108 نفر معادل 4/36 درصد را مردان تشکیل می‌دهند.

  مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر رشته تحصیلی

  جدول و نمودار زیر و توضیحات متعاقب آن توصیف کننده وضعیت رشته تحصیلی نمونه های آماری مورد مطالعه        می باشد:

                      جدول شماره (2) توزیع فراوانی آزمودنی‌ها برحسب متغیر رشته تحصیلی

        همان طوری که داده های جدول شماره (2) فوق نشان می دهد از 297 نفر نمونه های این تحقیق 169 نفر یعنی 9/56 درصد معلمان در رشته آموزش ابتدایی و 128 نفر یعنی1/43  درصد معلمان در سایر رشته ها تحصیل نموده اند.

    مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان تحصیلات

      جدول و نمودار زیر و توضیحات متعاقب آن توصیف کننده وضعیت متغیر میزان تحصیلات در نمونه های آماری مورد مطالعه می­باشد:

جدول شماره (3) توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه ها به تفکیک میزان تحصیلات

      همان طوری که داده های جدول شماره (3) فوق نشان می دهد نمونه های این تحقیق را 14 نفر یعنی 7/4 درصد را دیپلم، 74 نفر یعنی 25 درصد را فوق دیپلم،192 نفر یعنی 6/64 درصد را لیسانس و 17 نفر یعنی 7/5 درصد را فوق لیسانس ها تشکیل  دادند.

مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سابقه کاری

جدول و نمودار زیر و توضیحات متعاقب آن توصیف کننده وضعیت متغیر تجربه کاری نمونه های آماری مورد مطالعه می­باشد:

جدول شماره (4) توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه ها به تفکیک سابقه استخدام

          همان طوری که داده های جدول شماره (4) فوق نشان می دهد از مجموع نمونه های این تحقیق 64 نفر یعنی 5/21 درصد دارای سابقه کاری زیر ده سال، 154 نفر یعنی 9/51 درصد 11 تا 20 سال و 79 نفر یعنی 6/26 درصد هم دارای  سابقه 21 تا 30 سال  می باشند .

ب : آمار استنباطی: تحلیل آماری داده های جمع آوری شده به تفکیک فرضیه های ویژه تحقیق

 بررسی فرضیه اول تحقیق: استفاده از طرح درس روزانه توسط معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ی ابتدایی موثر است.

جدول شماره (5( توزیع فراوانی و درصد فراوانی نظرات نمونه ها  و تحلیل آن با استفاده از آزمون مجذور کای تک گروهی

       همان طوری که داده های جدول فوق نشان می دهد 231 نفر یعنی 8/77 درصد نمونه ها به مقدار خیلی زیاد و 66 نفر یعنی 2/22 درصد آنها به مقدار زیاد و در مجموع بیش از 77 درصد معلمان معتقد بودند که استفاده از طرح درس روزانه موجب افزایش یادگیری دانش آموزان می گردد.

      با توجه به اینکه مجذور کای محاسبه شده (x²=91/66) با درجه آزادی df=1  و سطح اطمینان 95 درصد (α=0/000<0/05) از خی دو جدول بحرانی (x²=3/84) بزرگتر است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود. و نتیجه می گیریم که استفاده از طرح درس روزانه توسط معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی در حد خیلی زیاد موثر است.

    بررسی فرضیه دوم تحقیق؛ اجرای روشهای تدریس فعال توسط معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ی ابتدایی موثر است.

جدول شماره( 6) توزیع فراوانی و درصد فراوانی نظرات نمونه ها  و تحلیل آن با استفاده از آزمون مجذور کای تک گروهی

      همان طوری که داده های جدول و نمودار صفحه قبل نشان می دهد 250 نفر یعنی 2/84 درصد نمونه ها به مقدار خیلی زیاد و 47 نفر یعنی 8/15 درصد آنها به مقدار زیاد و در مجموع بیش از 84 درصد معلمان معتقد بودند که به کارگیری روشهای تدریس فعال موجب افزایش یادگیری دانش آموزان می گردد.

      با توجه به اینکه مجذور کای محاسبه شده (x²=138/82) با درجه آزادی df=1 و سطح اطمینان 95 درصد (α=0/000<0/05) از خی دو جدول بحرانی (x²=3/84) بزرگتر است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود. و نتیجه می گیریم به کارگیری روشهای تدریس فعال توسط معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی در حد خیلی زیاد موثر است.                    

بررسی فرضیه سوم تحقیق؛ استفاده از ابزار یا وسایل دیداری و شنیداری مناسب با محتوای درس بر یادگیری دانش آموزان دوره ی ابتدایی موثر است.

جدول شماره( 7) توزیع فراوانی و درصد فراوانی نظرات نمونه ها  و تحلیل آن  با استفاده از آزمون مجذور کای تک گروهی

همان طوری که داده های جدول فوق نشان می دهد 178 نفر یعنی 9/59 درصد نمونه ها به مقدار خیلی زیاد و 106 نفر یعنی 7/35 درصد آنها به مقدار زیاد و 13 نفر یعنی 4/4 درصد هم به مقدار متوسط و در مجموع بیش از 59 درصد معلمان معتقد بودند که به کارگیری رسانه های دیداری و شنیداری موجب افزایش یادگیری دانش آموزان می گردد.

     با توجه به اینکه مجذور کای محاسبه شده (x²=138/22) با درجه آزادی df=2  و سطح اطمینان 95 درصد (α=0/000<0/05) از خی دو جدول بحرانی (x²=5/99) بزرگتر است. لذا فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود. بنابراین با 95 درصد اطمینان می توان گفت: استفاده از ابزار یا وسایل دیداری و شنیداری مناسب با محتوای درس توسط معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی در حد خیلی زیاد موثر است.                                                                                                     

بررسی فرضیه چهارم تحقیق؛ اجرای صحیح ارزشیابی توصیفی در فرآیند آموزش توسط معلمان بر یادگیری دانش آموزان ابتدایی موثر است.    

            جدول شماره (8) توزیع فراوانی و درصد فراوانی نظرات نمونه ها  و تحلیل آن  با استفاده از آزمون مجذور کای تک گروهی

      همان طوری که داده های جدول و نمودار فوق نشان می دهد 163 نفر یعنی 9/54 درصد نمونه ها به مقدار خیلی زیاد و 119 نفر یعنی 1/40  درصد آنها به مقدار زیاد و 15 نفر یعنی 5 درصد هم به مقدار متوسط و در مجموع بیش از 54 درصد معلمان معتقد بودند که اجرای ارزشیابی توصیفی موجب افزایش یادگیری دانش آموزان می گردد.

     با توجه به اینکه مجذور کای محاسبه شده (x²=116/72) با درجه آزادی df=2  و سطح اطمینان 95 درصد (α=0/000<0/05) از خی دو جدول بحرانی (x²=5/99) بزرگتر است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود. و نتیجه می گیریم که اجرای صحیح ارزشیابی توصیفی توسط معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی موثر است.  

  بررسی فرضیه پنجم تحقیق؛ برقراری ارتباط موثر معلم با فراگیران بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی موثر است.

جدول شماره(9) توزیع فراوانی و درصد فراوانی نظرات نمونه ها  و تحلیل آن  با استفاده از آزمون مجذور کای تک گروهی

       همان طوری که داده های جدول و نمودار فوق نشان می دهد 243 نفر یعنی 8/81 درصد نمونه ها به مقدار خیلی زیاد و 54 نفر یعنی 2/18 درصد آنها به مقدار زیاد و در مجموع بیش از 81 درصد معلمان معتقد بودند که روابط موثر معلم و دانش آموز موجب افزایش یادگیری دانش آموزان می گردد.

     با توجه به اینکه مجذور کای محاسبه شده (x²=120/32) با درجه آزادی df=1 و سطح اطمینان 95 درصد (α=0/000<0/05) از خی دو جدول بحرانی (x²=3/84) بزرگتر است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود و نتیجه می گیریم که روابط موثر معلم و دانش آموز بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی در حد خیلی زیاد موثر است.

تحلیل نظرات دو گروه از معلمان رشته آموزش ابتدایی و سایر رشته ها با استفاده از آزمون uمان ویتنی

جدول شماره(10) تحلیل نظرات معلمان دو گروه  با استفاده از آزمون یومان ویتنی در خصوص تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای  بر  یادگیری دانش آموزان

همان طوری که داده های جدول صفحه قبل و نمودار فوق نشان می دهد، میانگین رتبه معلمان رشته ابتدایی 15/147 و سایر رشته ها 44/151 محاسبه شده است.

    با توجه به این که حد معناداری برابر با (Sig=0/48) از مقدارآلفای در نظر گرفته شده برابر با 05/0 بزرگتر است، بنابراین با 95% اطمینان فرضیه صفر تأیید می شود. یعنی بین نظرات دو گروه تفاوت معنادار نیست و با توجه به مقدار میانگین، هر دو گروه حدوداً به یک اندازه به تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای معلمان بر یادگیری  دانش آموزان اعتقاد دارند.                                                         

تحلیل نظرات معلمان چهار گروه (دیپلم- کاردانی- کارشناسی و کارشناسی ارشد) با استفاده از آزمون کروسکال- والیس

جدول شماره (11)  تحلیل نظرات معلمان با مدارک تحصیلی مختلف با استفاده از آزمون کروسکال والیس در خصوص تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای  بر یادگیری دانش آموزان

  همان طوری که داده های جدول و نمودار فوق نشان می دهد میانگین رتبه معلمان با مدرک دیپلم 36/106، فوق دیپلم 92/145، لیسانس30/155 و فوق لیسانس 32/126 محاسبه شده است.

  چون x2 محاسبه شده (83/15 x2=)، با درجه آزادی 3 =df و سطح اطمینان 95 درصد ( 05/0>001/0 =α)  از خی دو جدول بحرانی (x2=7/81  ) بزرگتر است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود. لذا تفاوت نظرات معلمان با مدرک تحصیلی مختلف معنادار است. به عبارتی معلمان با مدرک دیپلم کمتر از سه گروه دیگر و معلمان با مدرک لیسانس بیشتر از سه گروه دیگر به تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان اعتقاد دارند. 

  تحلیل نظرات معلمان سه گروه برحسب سابقه کاری(10- 1 سال، 20- 11، 30- 21 سال) با استفاده از آزمون کروسکال- والیس

جدول شماره (12)تحلیل نظرات معلمان با سابقه کاری مختلف با استفاده از آزمون کروسکال والیس در خصوص تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای  در یادگیری دانش آموزان

همان طوری که داده های جدول و نمودار صفحه قبل نشان می دهد میانگین رتبه معلمان با سابقه کار 1 تا 10 سال 08/156، معلمان با سابقه 11 تا 20 سال 82/147 و معلمان با سابقه 21 تا 30 سال 55/145 است.

  چون x2 محاسبه شده (62/1 x2=) با درجه آزادی df=2 و سطح اطمینان 95 درصد (α=0/44>0/05) از خی دو جدول بحرانیx2=5/99 ) ( کوچکتر است. بنابراین فرضیه صفر تأیید می شود. لذا تفاوت نظرات معلمان با سابقه کاری مختلف معنادار نیست و هر سه گروه معلمان حدوداً یکسان به تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان اعتقاد دارند.

تحلیل نظرات معلمان دو گروه بر حسب جنسیت(مذکر- مونث) با استفاده از آزمون u مان ویتنی

جدول شماره 13 تحلیل نظرات معلمان مرد و زن با استفاده از آزمون یومن ویتنی در خصوص تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای  در یادگیری دانش آموزان

همان طوری که داده های جدول صفحه قبل و نمودار فوق نشان می دهد میانگین رتبه زنان 86/155 و میانگین رتبه مردان137 محاسبه شده است.

   با توجه به این که سطح معناداری برابر با  Sig=0/003  از مقدار آلفای در نظر گرفته شده برابر با 0/05 کوچکتر است. بنابراین با 95% اطمینان فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود. لذا بین نظرات معلمان بر حسب متغیر جنسیت تفاوت معناداری وجود دارد و با توجه به مقدار میانگین، زنان بیشتر از مردان به تاثیر رشد حرفه ای های حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان اعتقاد دارند.

   تأثیر رشد حرفه ای  های حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ی ابتدایی از دیدگاه معلمان

جدول شماره (14) توزیع فراوانی و درصد فراوانی نظرات نمونه ها  و تحلیل آن  با استفاده از آزمون مجذور کای تک گروهی

  همان طوری که داده های جدول و نمودار فوق نشان می دهد 255 نفر یعنی 9/85 درصد نمونه ها به مقدار خیلی زیاد و42 نفر یعنی 1/14 درصد آنها به مقدار زیاد و در مجموع بیش از %85 معلمان معتقد بودند که رشد حرفه ای های حرفه ای معلمان موجب افزایش یادگیری دانش آموزان می گردد.

با توجه به اینکه مجذور کای محاسبه شده (x²=152/82) با درجه آزادی df=1  و سطح اطمینان 95درصد (α=0/000<0/05) از خی دو جدول بحرانی (x²=3/84) بزرگتر است.لذا فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تأیید می شود. بنابراین با 95 درصد اطمینان می توان گفت که رشد حرفه ای های حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی در حد خیلی زیاد موثر است.

     نتیجه گیری

      در این تحقیق تأثیر رشد حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. و با توجه به عنوان تحقیق مطرح شده فوق پنج فرضیه توسط محقق تدوین شده است. از طرفی رشته های تحصیلی معلمان ابتدایی و غیر مرتبط، سابقه کاری آنان، جنسیت (مذکر یا مونث ) و سطح تحصیلات( دیپلم، کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد ) معلمان مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که پس از تجزیه و تحلیل آماری نتایج آن به شرح ذیل می باشد:  

     در خصوص تأثیر رشد  حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ی ابتدایی، در حدود 9/85 درصد معلمان اعتقاد داشتند که رشد حرفه ای معلمان به مقدار خیلی زیاد باعث یادگیری دانش آموزان می شود. به عبارتی دیگر رابطه معناداری را نشان می دهد.

     در مورد استفاده از طرح درس روزانه توسط معلمان باید گفت که 8/77 درصد از معلمان بر این باورند که طراحی و اجرای طرح درس روزانه به مقدار خیلی زیاد بر یادگیری دانش آموزان تأثیر گذار است.

     در خصوص روشهای تدریس فعال، نتایج به دست آمده نشان می دهد 2/84 درصد معلمان بر این باورند که روشهای تدریس فعال به مقدار خیلی زیاد موجب افزایش یادگیری دانش آموزان می گردد. ناگفته نماند که بین روشهای تدریس فعال و یادگیری دانش آموزان رابطه ی معناداری وجود دارد.

     در خصوص چگونگی استفاده معلمان از وسایل دیداری و شنیداری بر اساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته نشان می دهد که 9/59 درصد از معلمان معتقدند که به کارگیری مطلوب رسانه های دیداری و شنیداری در فرآیند تدریس و یادگیری به مقدار خیلی زیاد بر یادگیری دانش آموزان موثر است.

      در زمینه اجرای ارزشیابی توصیفی در فرآیند آموزش توسط معلمان، می توان گفت که در حدود 9/54 درصد معلمان اعتقاد دارند که اجرای ارزشیابی توصیفی به مقدار خیلی زیاد بر یادگیری دانش آموزان اثر دارد.

    در خصوص چگونگی ارتباط موثر معلم با فراگیران و نتایج حاصل از جدول بیانگر این است که 8/81 درصد از معلمان اعتقاد دارند که روابط مفید و موثر معلم با دانش آموزان به مقدار خیلی زیاد بر یادگیری       دانش آموزان موثر است.

      تحلیل نظرات دو گروه از معلمان (رشته آموزش ابتدایی و سایر رشته ها ) با استفاده از آزمون uمان-ویتنی در خصوص رشد  حرفه ای معلمان و نتایج حاصل از جدول بیانگر آن است، بین نظرات دو گروه از معلمان تفاوت معناداری وجود ندارد و با توجه به مقدار میانگین، هر دو گروه معلمان حدوداً به یک اندازه معتقد به تأثیر این متغیر بوده اند.

     تحلیل نظرات چهار گروه(دیپلم، کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد) با استفاده از آزمون کروسکال- والیس در خصوص تآثیر رشد  حرفه ای معلمان و نتایج حاصل از جدول بیانگر آن است که تفاوت بین نظرات معلمان با مدرک تحصیلی مختلف معناداراست و معلمان دیپلم کمتر و معلمان لیسانس بیشتر از سه گروه معلمان دیگر به تأثیر رشد  حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان معتقد بودند.

     تحلیل نظرات سه گروه بر حسب سابقه کاری(10-1 سال، 20- 11 سال و 30- 21سال) با استفاده از آزمون کروسکال- والیس در خصوص تأثیر رشد  حرفه ای معلمان و نتایج حاصل از جدول، نشان می دهد در بین نظرات معلمان با سوابق کاری آنان تفاوت معناداری وجود ندارد.

    تحلیل نظرات معلمان دو گروه بر حسب جنسیت (مذکر، مونث) با استفاده از آزمون  uمان-ویتنی در خصوص تأثیر رشد  حرفه ای معلمان بر یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی، با توجه به نتایج جدول، بین نظرات معلمان زن و مرد تفاوت معناداری وجود دارد و با توجه به مقدار میانگین به دست آمده، زنان بیشتر از مردان معتقد به این تأثیر می باشند.

منابع

ایزدی، صمد.(1399). طراحی الگوی نیمه متمرکز برای نظام برنامه ریزی درسی ایران و نقش معلمان در فرآیند برنامه ریزی درسی. پایان نامه دوره دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.

پارسا، محمد. (1394). روان شناسی تربیتی. تهران: چاپخانه مهارت.

شیرعلی، ریحانه و خروشی، پوران و زینلی، سمیرا،1395،بررسی شایستگی و مهارت های معلم کلاس های چندپایه و نقش آنان در تربیت اجتماعی دانش آموزان،سومین کنفرانس بین المللی علوم و مهندسی

حامدی نسب، صادق و نجاتی، شایسته و دهواری، عبدالنبی و راهبر، علی،1395،نقش مهارت های ارتباطی معلم در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،دومین کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم اجتماعی

جویس،  بروس و ویل، مارشا و کالهون، امیلی. (1399). الگوهای جدید تدریس (ترجمة محمدرضا بهرنگی). تهران: نشر کمال تربیت.

دلور، ژاک. (1390). مجموعه مقاله های ارائه شده به کمیسیون بین المللی آموزش در قرن بیست و یکم. (ترجمه سید فرهاد افتخار زاده). انتشارات عابد.

سیف، علی اکبر. (1392). اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: دوران.

فضلی خانی، منوچهر. (1394). راهنمای عملی روشهای مشارکتی و فعال در فرآیند تدریس. تهران: آزمون نوین.

فضلی خانی، منوچهر. (1390). روشهای فعال تدریس در برنامه های پرورشی. تهران: موسسة فرهنگی منادی تربیت.

مارزینو، رابرت جی و همکاران. (1390). ابعاد تفکر در برنامه ریزی درسی و تدریس(ترجمة قدسی احقر). تهران: یسطرون.

ولی پور، محمود،1397،نقش مهارت های ارتباطی معلم و ایجاد خلاقیت در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،سومین همایش بین المللی مدیریت،حسابداری،اقتصاد و علوم اجتماعی،همدان