شب یلدا، شبی نام آشنا در فرهنگ ایرانیان محسوب می شود، شبی که به واسطه طولانی تر بودن آن به نسبت دیگر ایام سال، به محفلی برای دورهمی خانوارهای ایرانی و جمع شدن های خودمانی با دوست ، فامیل و آشنایان معروف است.
در این میان، همچنان شاهد تکرار یک تجربه تلخ هستیم و آن گرانی و افزایش قیمت اقلام و محصولاتی خاص در آستانه ورود به ایام مناسبتی است که هزینه های مرتبط با آن هیچگونه سنخیت و قرابتی با جیب اقشار ضعیف و بعضا متوسط جامعه ندارد.
شب یلدا و روزهای منتهی به آن همه ساله عموما با گرانی خشکبار به عنوان اصلی ترین محصول زینت بخش سفره این شب همراه است.
شب یلدای امسال وجه تمایزی جدی با شب یلدای سال ها و حتی دهه های گذشته دارد ، سخن از گرانی و افزایش قیمتی است که در ماه های اخیر، بصورتی افسار گسیخته بر بازار این محصول تحمیل شده است،بطوریکه در آستانه این شب ( یلدا ) ، مجددا شاهد بالارفتن قیمت ها در این حوزه هستیم.
پسته، بادام، کشمش، توت، نخودچی، تخمه ژاپنی، فندق و حتی تخمه آفتابگردان نیز مشمول گرانی شده اند، بی پرده باید گفت وقتی به میزان حقوق دریافتی بسیاری از کارگران و کارمندان این مرز و بوم می نگریم، جز خجالت سرپرست های خانوار در برابر همسر و فرزندانشان ، نتیجه دیگری نمی بینیم.
تردیدی وجود ندارد امکان خرید پسته حداقل 200 هزار تومانی در هر کیلو، بادام و گردوی 120 هزار تومانی، تخمه ژاپنی 30 تا 40 هزار تومانی و ... برای بسیاری از خانوارها وجود ندارد.
ریشه این گرانی ها چیست؟/ واکنش توزیع کنندگان خُرد به افزایش قیمت خشکبار
اگر از کلمه بهانه استفاده نکنیم، به هر ترتیب همواره دلیلی برای گرانی محصولات وجود دارد، در طول سالیان گذشته آنقدر از این دلایل و عوامل به گوش رسیده که گوش ها نیز به شنیدن آن عادت کرده اند.
اما به راستی، چه بر سر بازار خشکبار آمده که پسته مرغوب 70 هزار تومانی در هر کیلو (در سال گذشته) حالا با قیمت حداقل 200 هزار تومان ، نرخ گذاری می شود.
آنچنان که آمارهای موجود در رسانه ها نشان می دهد، در هفت ماه نخست امسال،حدود 33 هزار تن پسته با ارزشی بالغ بر 300 میلیون دلار به کشورهای هدف صادر شده، به واقع این میزان، از حیث وزنی 13 درصد و از حیث ارزش ریالی 20 درصد نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل کاهش داشته است.
گزارش های موجود حاکی از این واقعیت تلخ است که تنها در مهر و آبان گذشته، 8 هزار تن پسته به خارج از کشور صادر شده، در شرایطی که این عدد و رقم برای مهر و آبان سال گذشته 50 هزار تن ثبت شده است.
کوتاه سخن اینکه،ضریب صادرات به شدت با کاهش مواجه شده است.
محمود ابطحی، رئیس انجمن پسته، در گفت و گویی با رسانه ها در ارتباط با رشد چندین برابری قیمت آجیل و خشکبار، اظهار کرد: تولید محصول اشاره شده به یک پنجم کاهش پیدا کرده و همین موضوع بازار صادراتی پسته را نیز به شدت تحت الشعاع قرار داده است.
وی می گوید: در شرایط فعلی نباید صادرات را فراموش کرد، زیرا در صورت غفلت از بازار صادارت، رقبای ما به سرعت جای کشور ایران را خواهند گرفت.
رئیس انجمن پسته می گوید: تغییرات آب و هوایی و دمایی و سرمازدگی باعث از بین رفتن بخش قابل توجهی از سردرختی های پسته در ماه های گذشته شده و با توجه به اینکه در سال آینده قریب به 200 هزار تن پسته برداشت خواهد شد از دست دادن بازار صادراتی، معیشت بیش از 1 میلیون و 200 هزار نفر از فعالان این عرصه را به خطر می اندازد.
وی توصیه می کند، مردم این وضعیت را تحمل کنند تا از این برهه سخت عبور کنیم.
حقیقت مشکل اینجاست که گرانی آجیل شب یلدا صرفا به پسته خلاصه نمی شود، زیرا می توان با مد نظر قرار دادن شرایط خاص فعلی و یا به زعم رئیس انجمن پسته، ملاحضات صادراتی، یکسال سفره آجیل این شب خاص را بدون پسته پهن کرد، اما متاسفانه گرانی ها، دیگر اقلام تشکیل دهنده آجیل را نیز در بر گرفته است.
بادام هندی کیلویی 170 تا 200 هزار تومان، بادام منقا شور100 هزار تومان، بادام ایرانی با پوست 80 تا 90 هزار تومان، نخود چی،گردو، فندق،کشمش، توت و... همگی مشمول گرانی های عجیب و غریب شده اند، شرایطی که انگشت حیرت را بر دهان طبقه متوسط و ضعیف جامعه نگه داشته است.
میثم روازاده، یکی از فعالان عرصه توزیع خشکبار در استان البرز، در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، در پاسخ به علت گرانی خشکبار می گوید: در ابتدا به این موضوع اشاره کنیم که نه بنده و نه هیچکدام از توزیع کنندگان خُرد خشکبار از این گرانی ها، خشنود نیستیم زیرا نتیجه این امر به کاهش شدید خرید مشتری و به تبع آن به تنزل درآمد و آسیب به کسب و کار منتهی می شود.
وی افزود: وقتی علت گرانی را از بازار جویا می شویم، با چهار پدیده دلالی، سرمازدگی و کاهش تولید و درآمدزا تر بودن صادرات به نسبت فروش داخلی آن، مواجه می شویم.
چندی پیش، مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار نیز در گفت و گویی با رسانه ها اظهار کرد:10 درصد از آجیل ایران در بازار داخلی عرضه می شود و 90 درصد باقیمانده به خارج از کشور صادر می شود.
آنچنان که گزارش های موجود در رسانه ها نشان می دهد در حال حاضر یک کیلو پسته صادراتی هشت تا 15 دلار قیمت دارد و تخمه معمولی نیز کیلویی 3 دلار صادر می شود.
در سال گذشته از محل صادرات 126 هزار تن پسته و مغز پسته، 1 میلیارد و 147 میلیون دلار ارز برای کشور حاصل شده، از محل صادرات 4 هزار و 800 تن بادام نیز قریب به 43 میلیون دلار درآمد برای کشور به دست آمده، در ارتباط با صادارت گردو نیز با فروش 2 هزار و 700 تن گردو، 21 میلیون دلار درآمد کسب شده است.
این اعداد و ارقام نشان می دهد، بعضا فروش این محصولات به دلار به مراتب سودآورتر از عرضه آن به ریال در بازارهای داخلی است.
مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی، با اشاره به کاهش 10 درصدی قیمت آجیل و خشکبار اظهار کرد:با توجه به کاهش نرخ دلار در روزهای گذشته، قیمت این محصولات تا 10 درصد اُفت داشته است.
وی می گوید:قیمت پسته نیز در هر کیلو از 90 هزار تومان تا 250 هزار تومان متفاوت است که این اختلاف قیمت ناشی از گران فروشی یک واحد توزیع کننده نیست بلکه عامل را باید در کیفیت پسته عرضه شده جستجو کرد . (البته لازم به ذکر است در مراجعه نگارنده به تعدادی از واحدهای عرضه و فروش خشکبار در استان البرز و غرب استان تهران ،مجموعا پسته کمتر از 185 هزار تومان در هر کیلو یافت نشد)
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران در ادامه این گفت و گو تصریح کرد: 30 درصد از قیمت فعلی آجیل و خشکبار کاذب است و انتظار می رود با استمرار روند کاهشی نرخ دلار، قیمت کاذب آجیل و خشکبار نیز بشکند.
وی می گوید:در گذشته یک متقاضی راه اندازی صنف خشکبار فروشی، با 50 میلیون تومان سرمایه این کار را انجام می داد اما در حال حاضر با 500 میلیون تومان نیز نمی توان به افتتاح و راه اندازی چنین صنفی مبادرت ورزد.
به هر ترتیب نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که کاذب یا حبابی بودن و یا اصطلاحات اینچنینی که بعضا در ایام گرانی به اقلام و محصولات گران شده اطلاق می شود دردی از آلام مردم کم نمی کند، مهم، نتیجه این قیمت هاست که مشتریان و مردم ناچارند برای تهیه آن پرداخت نمایند، به واقع در زمان شمردن پول نه حبابی بودن آن و نه کاذب بودن آن به کمک مردم نخواهد آمد، می باید فکری منطقی و عاجل شود تا با تدبیر و درایت سفره مردم بیش از این،کوچک تر نشود.
