برای چاقی و لاغری دستورالعمل‌های مختلفی برشمرده اند. امری که ذهن بسیاری از متخصصین امروزی را هم به خود مشغول کرده است.
اخبار اجتماعی-امروزه برخی از کارشناسان برای کاهش وزن بدن، حذف وعده شام را توصیه می‌کنند؛ اما همچنان که در روایات نیز اشاره شده شام نخوردن خود باعث ضعف بدن شده و ضعف عصبی و عضلانی و حالت شبه افسردگی در افراد بوجود می‌آورد. از این رو توصیه امام رضا (ع) به عنوان یک روش اصولی برای کنترل وزن کاستن از حجم غذای شام و نه ترک کامل آن است. آن حضرت می‌فرماید: «کسی که می‌خواهد سالم و بدنی سبک و کم گوشت داشته باشد از شامش بکاهد.
در این میان گیاهان خوراکی و چاشنی‌ها که حفظ سلامت اعضای مختلف بدن را بعهده دارند می‌توانند در کنترل وزن نیز بسیار موثر باشند. یکی از این گیاهان مفید دارچین است. کارشناسان تغذیه معتقدند مواد طبیعی بسیاری برای کاهش وزن در دسترس قرار دارند، اما دارچین به دلیل کمک به کنترل قند خون، مفیدترین گیاه برای کمک به کاهش وزن است. مطابق نظرات پزشکی امام رضا (ع) و ابن سینا دارچین کلیه را گرم می‌کند، نیرو را افزایش و ضعف پا‌ها وکمر را از بین می‌برد. کم خونی را هم ازبین می‌برد. آرامش بخش و شاداب کننده است وگیاهی است که هم انسان‌ها و هم حیوانات را آرام می‌کند. تب بر است. رگ‌ها را باز می‌کند و اثر خوبی بر گردش خون دارد.
امروزه متخصصین به این نتیجه رسیده اند که چای حاوی عسل و دارچین یکی از دلپذیرترین مواد طبیعی برای کاهش وزن باشد. یکی دیگر از گیاهان کنترل کننده وزن زنجبیل است. زنجبیل علاو بر آن که یکی از مؤثرترین مواد طبیعی در برقراری جریان خون و جلوگیری از لخته شدن آن است با پاکسازی سیستم گوارشی از ذخیره چربی‌های اضافی در بدن جلوگیری می‌کند. امام رضا (ع) برای حفظ چابکی و انجام بهتر کار‌های روزانه زنجبیل را توصیه کرده می‌فرماید: «اگر مایل هستید فراموشی ونسیان شما کم شود وکار‌های روزانه را به خوبی انجام دهید، زنجبیل و عسل بخورید.» متخصصین می‌گویند یکی از راه‌های کاهش اشتهای کاذب و کمک به کاهش وزن بدن، خوردن جو پخته شده در ابتدای صبح و قبل از صبحانه می‌باشد. جو تاثیر بسزایی در کاهش کلسترول، فشار خون، چربی و کاهش خطر ابتلا به سرطان دارد. فیبر موجود در جو باعث می‌شود که این غذا به آهستگی در بدن هضم شود و در نتیجه فرد برای مدت طولانی تری سیر می‌ماند؟
امام رضا (ع) در تعریف از این ماده شگفت انگیز می‌فرماید: «برتری نان جو بر گندم، همانند برتری ما بر دیگرمردمان است. هیچ پیامبری نیست که برای خورندۀ نان جو دعا نکرده و برای او برکت نخواسته باشد؛ و هیچ درونی نیست که جو، بدان در آمده و همۀ درد‌ها از آن بیرون نرفته باشد. جو، خوراک پیامبران و غذای نیکان است.» متخصصین تغذیه همچنین توصیه می‌کنند برای اینکه سریع‌تر به وزن ایده‌آل خود برسید بهتر است قبل از خوردن صبحانه، آب با لیمو ترش بنوشید. مطابق این نظر نوشیدن آب همراه با لیموترش نه تنها به روند کاهش وزن شما سرعت می‌بخشد، بلکه بدن شما را از سموم پاک کرده و باعث افزایش انرژی در شما می‌شود.
مرکّبات در طب الأئمّه (ع) هم از ارزش و اهمّیت ویژه‌ای برخوردار است.
پیشوایان دین با بهره گیری از الهامات ربّانی جوامع بشری را به ارزش دقیق علمی میوه‌ها و فرآورده‌های طبیعی آگاه نموده اند. در توصیه‌های پزشکی ائمه (ع) خوردن مرکبات قبل از غذا خوب و بعد از غذا بسیار پسندیده دانسته شده است. امام رضا (ع) هم مصرف این میوه با ارزش را برای هضم و جذب غذا و کمک به رسوب زدایی از خون بدن و بهبود سوخت و ساز و پیشگیری از غلظت خون مفید شمرده اند.
در طب سنتی اسلامی از گیاهانی مثل هل، زرچوبه، گزنه، زیره و هلیله هم به عنوان کاهنده وزن بدن و پاکسازی خون و چربی‌سوزی و لاغر کننده یاد شده است که به سوخت و ساز بهتر چربی‌ها کمک می‌کنند. یکی دیگر از گیاهان مفید برای درمان بیماری‌ها که خاصیت لاغر کنندگی داشته و نام آن به همراه چند گیاه دیگر در زمره مواد چربی سوز و ضد چاقی مطرح است هلیله است و از دیگر مواد خوراکی موثر در کاهش وزن می‌توان به فلفل سیاه، کاسنی زرد و دانه کتان اشاره کرد.
هلیله
همچنانکه کرفس نیز به کاهش وزن کمک می‌کند و با مصرف روزانه آب کرفس، ولع خوردن شیرینی‌جات، از بین می‌رود. امام رضا (ع) در بیانی دیگر نحوه حمام کردن را در چاقی و لاغری دخیل دانسته اند. سلیمان جعفرى می‌گوید حضرت رضا (ع) فرمود: حمام یک روز در میان گوشت بدن را زیاد می‌کند، و هر روز حمام رفتن پیه هاى کلیه را آب می‌سازد.
