آنتی‌بیوتیک‌ها داروهایی هستند که برای درمان عفونت‌های میکروبی مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای تهیه‌ی آنها از داروخانه، به‌همراه داشتن نسخه‌ی پزشک ضروری است. از جمله عفونت‌های میکروبی رایجی که به کمک آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند برونشیت، ذات الریه یا سینه پهلو و عفونت مثانه هستند. آنتی‌بیوتیک به کشتن باکتری‌ها یا متوقف کردن رشد آنها کمک می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها در گروه‌ها و طبقه‌بندی‌های مختلفی جای می‌گیرند که البته تمام آنها عوارضی به‌همراه دارند.
عوارض آنتی بیوتیک ها در مردان و زنان مشابه است. برخی از این عوارض نسبت به سایر عوارض رایج‌تر هستند. مصرف آنتی بیوتیک می‌تواند موجب تغییر در میکروبیوتا روده شود، که احتمال ابتلاء به اسهال مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک، به ویژه در کودکان، را افزایش می‌دهد.
مشکلات گوارشی:
بروز مشکلات گوارشی، مانند حالت تهوع، استفراغ، و اسهال یکی از رایج‌ترین شکایت‌های بیمارانی است که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند. شرایطی به نام اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک وجود دارد و به بیماران توصیه می‌شود که به آن توجه داشته باشند. مصرف مایعات فراوان و پرهیز از غذاهای حاوی فیبر زیاد ممکن است به کنترل این شرایط تا زمان اتمام دوره مصرف دارو کمک کند.
تشدید اسهال می‌تواند به واسطه شرایطی جدی‌تر به نام اسهال مرتبط با کلستریدیوم دیفیسیل شکل بگیرد. این شرایط زمانی رخ می‌دهد که آنتی بیوتیک موجب نابودی باکتری‌های خوب روده شده و رشد باکتری‌های بد از کنترل خارج می‌شود. این شرایط می‌تواند موجب کم آبی بدن شده و ممکن است بیمار نیازمند بستری شدن در بیمارستان باشد. از این رو، در صورت مواجهه با اسهال چند بار در روز پزشک خود را از این شرایط آگاه کنید.
آنتی بیوتیک ها می‌توانند موجب رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده کوچک شوند که می‌تواند به بروز نفخ و کرامپ که حتی پس از توقف مصرف دارو نیز ادامه می‌یابند، منجر شود. این نوع از عفونت به طور معمول نیازمند آنتی بیوتیک های بیشتر، اما متفاوت است تا تعادل باکتریایی روده به حالت عادی باز گردد.
تِندونیتیز یا سوزش تاندون
تندونیتیز به التهاب یا سوزش تاندون گفته می‌شود. تاندون‌ها رشته‌های ضخیمی هستند که استخوان‌ها را به ماهیچه‌ها وصل می‌کنند و در تمام نقاط بدن وجود دارند.
آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سیپروفلوکساسین می‌توانند موجب تندونیتیز یا پارگی تاندون‌ها بشوند. در هنگام پارگی تاندون‌ها نیز تندونیتیز رخ می‌دهد. همه‌ی افراد در هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌های نام‌برده در معرض خطر پارگی تاندون‌ها هستند به‌ویژه کسانی که:
پیوند شش، قلب یا کلیه داشته‌اند؛
نارسایی‌های کلیوی دارند؛
در گذشته مشکلاتی در ناحیه‌ی تاندون‌ها داشته‌اند؛
استروئید مصرف می‌کنند؛
بالای ۶۰ سال دارند.
این افراد قبل از تجویز دارو، باید پزشک را از وضعیت خود آگاه کنند تا داروی مناسب برای‌شان تجویز شود.
اگر با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها درد تاندون‌هایتان بیشتر شد، باید حتماً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
عفونت قارچی
آنتی‌بیوتیک‌ها محل سکونت باکتری‌ها در بدن ما را تغییر می‌دهند، به همین خاطر بدن به عفونت‌های قارچی حساس می‌شود. ممکن است عفونت در دهان، پوست یا زیر ناخن افراد ظاهر شود. اگر برای مدت طولانی باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنید، حتماً به همراه آن داروهای ضد قارچ هم بخورید تا اثرات منفی آنتی بیوتیک از بین برود.
در نتیجه بسیاری از افراد که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند دچار عفونت‌های قارچی (واژن، دهان یا گلو) می‌شوند.
افرادی که در حال مصرف آنتی بیوتیک هستند یا کسانی که آنها را قبلاً مصرف کرده‌اند و فکر می‌کنند که عفونت قارچی دارند باید خیلی زود با پزشکشان در میان بگذارند. داروهای ضد قارچ در اکثر موارد، عفونت‌های قارچی را درمان می‌کنند.
علائم شایع عفونت قارچی عبارتند از: برفک دهان، خارش واژن، تورم و زخم، درد و احساس سوزش به هنگام رابطه جنسی و موقع ادرار کردن، ترشح غیر طبیعی واژن، معمولاً سفید تا خاکستری و حالت توده‌ای، تب و لرز، یک لایه ضخیم و سفید در دهان و گلو، لکه‌های سفید روی گلو، گونه‌ها، سقف دهان یا زبان
حساسیت پوستی یا واکنش آلرژیک
حساسیت پوستی می‌تواند یکی از عوارض آنتی بیوتیک باشد. در هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین، احتمال حساسیت نسبت به نور وجود دارد. با مصرف این آنتی‌بیوتیک ممکن است نور چشم‌تان را بزند یا پوست‌تان در برابر آفتاب حساس و دچار آفتاب سوختگی بشود. این مشکلات با قطع مصرف آنتی‌بیوتیک از بین می‌روند.
برای مقابله با این مشکلات، قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید حتماً از بهترین کرم‌های ضدآفتاب مناسب خودتان که در برابر طیف‌های مختلف اشعه‌ی فرابنفش مقاوم هستند، استفاده کنید و تجهیزاتی مانند کلاه، عینک آفتابی و لباس‌های مناسب بپوشید.
لکه دندان و استخوان
تحقیقات نشان می‌دهد ۳ تا ۶ درصد افرادی که در حال مصرف تتراسایکلین هستند دچار لکه روی مینای دندان می‌شوند. لکه در بزرگسالان غیر قابل برگشت چون دندانهای آنها در حال رشد نیستند یا تغییر نمی‌کنند. لکه روی بعضی از استخوان‌ها نیز ظاهر می‌شود. البته استخوان‌ها مرتباً خودشان را تغییر شکل می‌دهند بنابراین لکه استخوان ایجاد شده توسط آنتی بیوتیک معمولاً برگشت پذیر است. در صورتی که با مصرف آنتی بیوتیک دچار لکه یا تغییر رنگ روی دندان شدید با پزشکتان در موردش صحبت کنید.
تب
تب ممکن است به دلایل مختلف در بدن ظاهر شود. اما اگر پس از مصرف آنتی بیوتیک تب کردید، یعنی به این دارو حساسیت دارید. با اینکه این حساسیت ممکن است بعد از مصرف هر آنتی بیوتیکی بروز کند اما β-lactam antibiotic، سفالکسین، مینوسایکلین و سولفونامید بیشتر از بقیه آلرژیک هستند.
تب خود به خود از بین می‌رود. اما اگر خیلی قوی بود شما باید استفاده آن را قطع کنید و از پزشک بخواهید تا داروی دیگری برایتان تجویز کند.
مشکلات قلبی
در برخی موارد نادر، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باعث بروز مشکلات قلبی مانند فشار خون پایین یا ضربان نامنظم قلب می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند سیپروفلوکساسین یا اریترومایسین موجب چنین مشکلاتی می‌شوند. تربینافین (ضدقارچ) نیز می‌تواند چنین عوارضی داشته باشد. اگر دچار مشکلات قلبی هستید، حتماً قبل از مصرف هرگونه آنتی‌بیوتیک این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
اگر با مصرف این داروها، مشکل قلبی پیدا کرده‌اید یا مشکل‌تان وخیم‌تر شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. مشکلات تنفسی و اختلال در ریتم ضربان قلب مشکلاتی هستند که باید با پزشک مطرح بشوند. درصورتی‌که این عوارض شدید باشند، باید با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
نارسایی کلیه
کلیه‌ها مسئول خروج سموم از جمله داروها از خون و بدن از طریق ادرار هستند. آنتی بیوتیکها می‌توانند در افرادی که دارای بیماری کلیوی هستند، بیش از حد به کبد و کلیه‌ها آسیب بزند. افراد مسن، کلیه‌هایشان بطور طبیعی کمتر کار می‌کنند. پزشکان اغلب برای افراد مسن یا افراد مسن مبتلا به بیماری کلیه آنتی بیوتیک با دوز پایین تجویز می‌کنند.
مزایای استفاده از آنتی بیوتیکها برای بدن
آنتی بیوتیکها علیه عفونت‌های ناشی از فعالیت انواع میکروارگانیسم‌ها در بدن بسیار مؤثر هستند. برخی از انواع خاص آنتی‌بیوتیک‌ها توانایی قابل توجه‌ای برای نابودی باکتری‌ها دارند و با این روش می‌توانند بدن را از تهاجم این گونه میکرواورگانیسم‌ها حفظ کنند. امروزه با وجود آنتی بیوتیکها، ما انسان‌ها صدمات بسیار کمتری نسبت به گذشته از جانب باکتری‌ها و میکروب‌ها بیماری زا در بدن، می‌بینیم.
یکی از مزایای آنتی بیوتیکها این است که شما می‌توانید از آنها به راحتی استفاده کنید، حتی تزریق آنها نیز بدن را دچار مشکل خاصی نمی‌کند، فقط کافیست برای درمان برخی از بیماری‌ها روزی دو وعده از قرص آنتی بیوتیک با دوز مناسب، سر ساعت مصرف کنید و در کمتر از سه روز از مزایای درمانی آن نهایت بهره ببرید.
از دیگر مزایای آنتی بیوتیک این است که آنها به سلول‌های طبیعی بدن آسیب وارد نمی‌کنند و این موضوع برای هر دارویی می‌تواند یک مزیت فوق العاده به حساب آید. از این خصلت آنتی بیوتیکها می‌توان برای درمان انواع بیماری‌های سرطانی بهره برد؛ چرا که بیشتر داروها مورد استفاده برای درمان سرطان، معمولاً به دیگر سلول‌های بدن آسیب می‌رسانند.
یکی دیگر از مزایای بهداشتی آنتی‌بیوتیک‌ها این است که آنها طیف وسیعی از انواع باکتری‌های بیماری زا را در بدن نابود می‌کنند. این امر به تنهایی یک حسن برای دارو محسوب می‌شود.
تداخلات دارویی با آنتی بیوتیک ها:
بعضی از داروهای معمولی که با آنتی بیوتیکهای خاصی تداخل دارند از قرار زیر هستند:
قرص‌های آنتی اسید
آنتی هیستامین‌ها
رقیق کننده‌های خون
قرص‌های ضد بارداری
داروهای ضد قارچ
داروهای دیابت
مکمل رتینوئید و ویتامین A
داروهای کلسترول از جمله استاتین‌ها
داروهای میگرن
مولتی ویتامین و بعضی از مکملها، بخصوص آنهایی که سرشار از روی، آهن و کلسیم هستند
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
داروهای پسوریازیس
داروهای آرتریت روماتوئید
دیورتیک
آرام بخش عضلات
استروئیدها
داروهای بیماری پارکینسون
سیکلوسپورین
لیتیوم
داروهای روده
داروهای ضد افسردگی (تری سیکلیک)
باید همواره در مورد داروهایی که در حال مصرف هستید به پزشک یا داروساز خود بگوید تا از تداخل داروها جلوگیری شود.
حین و پس از درمان با آنتی بیوتیک چه غذاهایی مصرف کنیم؟
پروبیوتیک
مصرف پروبیوتیک ها، باکتری‌های خوب، می‌تواند خطر ابتلاء به اسهال مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک را کاهش دهد. با این وجود، پروبیوتیک های دریافتی به طور معمول خود باکتری هستند و مصرف همزمان آنها با آنتی بیوتیک می‌تواند موجب مرگ این باکتری‌های مفید نیز شود. از این رو، چند ساعت فاصله بین مصرف پروبیوتیک ها و آنتی بیوتیک ها اهمیت دارد. پروبیوتیک ها باید پس از دوره درمان با آنتی بیوتیک ها نیز مصرف شوند.
غذاهای تخمیر شده
غذاهای تخمیر شده به واسطه فعالیت میکروب‌ها شکل می‌گیرند، که از آن جمله می‌توان به ماست، پنیر، کلم ترش و غیره اشاره کرد. آنها حاوی تعدادی از گونه‌های باکتری سالم، مانند لاکتوباسیل، هستند که می‌تواند به احیای میکروبیوتا روده و بازگشت آن به وضعیت سالم پس از مصرف آنتی بیوتیک ها کمک کند.
غذاهایی با محتوای بالای فیبر
فیبر ممکن است به احیای باکتری‌های سالم روده پس از دوره درمان با آنتی بیوتیک ها کمک کند. مواد غذایی حاوی فیبر غذایی نه تنها رشد باکتری‌های سالم را در روده تحریک می‌کنند، بلکه ممکن است رشد برخی باکتری‌های مضر را نیز کاهش دهند. با این وجود، فیبر غذایی می‌تواند سرعت تخلیه معده را کاهش دهد. این شرایط می‌تواند سرعت جذب داروها را کاهش دهد.
