بیماری قلبی-عروقی یا بیماری قلبی (heart disease) دسته‌ای از بیماری‌هاست که در قلب یا رگ‌ها (سرخرگ‌ها، مویرگ‌ها و سیاهرگ‌ها) رخ می‌دهد؛ بیماری قلبی عروقی به هر گونه بیماری که دستگاه گردش خون را تحت تاثیر قرار دهد، گفته می‌شود که شامل بیماری‌های قلبی و بیماری‌های شریانی می‌شود.
بیماری قلبی عروقی یکی از مهمترین عوامل تهدید کننده زندگی در جوامع بشری است، بطوری که علت ۷۰ درصد مرگ و میر افراد بالای ۷۵ سال و علت ۲۵ درصد مرگ و میر افراد بالای ۳۰ سال را تشکیل می‌دهند، علاوه بر عوامل ژنتیکی، فاکتور‌های تغذیه‌ای نقش اساسی و مهمی در تأمین سلامت افراد دارند.
بیماری قلبی و عروقی دسته‌ای از بیماری‌های مزمن است که به‌طور گسترده مورد پژوهش قرار گرفته و می‌تواند قابل پیشگیری باشند. از آنجایی که عوامل تغذیه‌ای از مهمترین ریسک فاکتور‌های قابل پیش گیری در ارتباط با این بیماری هستند، طبق گزارش کمیته تخصصی سازمان جهانی بهداشت، پیشگیری اولیه از آترواسکلروز و بیماری کرونری قلب، اصلاح غذایی و دیگر جنبه‌های شیوه زندگی از استراتژی‌های ملی است، بنابراین بهبود رژیم غذایی مهمترین راهکار در جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی در بزرگسالان است.
علی ارغوانی متخصص داخلی اظهار کرد: ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎی قلبی عروقی در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﻞ ﻣﺮگ را در اﻛﺜﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن و اﻳﺮان ﺗﺸﻜﻴﻞ می‌دﻫﻨﺪ و ۴۰ درﺻﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﻣﺮگ را ﺷﺎﻣﻞ میﺷﻮﻧﺪ؛ ۲۵ درﺻﺪ اﻓﺮاد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎری ﺑﺪون ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻋﻼﻣﺖ قلبی ﺑﺻﻮرت ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﻬﺎتی ﻳﺎ ﺳﻜﺘﻪ قلبی ﺣﺎد از ﺑﻴﻦ می‌روﻧﺪ.
این متخصص داخلی بیان کرد: در اﯾﺮان اوﻟﯿﻦ و ﺷـﺎﯾﻊﺗﺮﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﺮگ و ﻣﯿر، ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻗﻠﺐ و ﻋﺮوق اﺳﺖ، ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﯾﺮان، ﺷﯿﻮع ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﻋﺮوﻗﯽ را ۲۳/۲ درﺻـﺪ گزارش کرده اند؛ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی ﻗﻠﺒﯽ ﻋﺮوﻗﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ.
ارغوانی ادامه داد: این عوامل ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻦ، ﺟﻨﺲ، ارث ﮐﻪ در اﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد ﻧﺒﻮده و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و نیز ﻣﺼﺮف دﺧﺎﻧﯿﺎت، ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺑﺎﻻ، ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﻏﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌﯽ، ﭼﺮﺑـﯽ ﺧﻮن ﺑﺎﻻ، اﺳﺘﺮس، ﭼﺎﻗﯽ و ﮐﻢ ﺗﺤﺮﮐﯽ در که اﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد ﺑﻮده و ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
از بیماری کرونری قلب (CHD) چه می‌دانید؟
وی افزود: بیماری کرونری قلب، بیماری است که در آن دیواره شریان‌هایی که عضلات قلب را خونرسانی می‌کنند، ضخیم می‌شوند؛ این ضخیم شدگی که به علت تشکیل ضایعات در دیواره عروق می‌شود، آترواسکلروز نامیده می‌شود، به این ضایعات جدار عروق، پلاک گفته می‌شود.
این متخصص داخلی با بیان اینکه آترواسکلروز می‌تواند خونرسانی به عضله قلب (میوکارد) را محدود کند، گفت: تظاهر آن در بیمار ممکن است بصورت درد فعالیتی قفسه سینه (آنژین) یا تنگی نفس فعالیتی باشد، به شکل وخیم‌تر، اگر کلاهکی که پلاک را می‌پوشاند، پاره شود و محتویات آن وارد جریان خون شوند ممکن است خون لخته شود و جریان را کاملاً مسدود کند و منجر به انفارکتوس میوکارد یا سکته قلبی شود.
وی تشریح کرد: بیماری کرونری قلب به عنوان بیماری ایسکمیک قلبی شناخته می‌شود، واژه سندرم‌های کرونری حاد اشاره می‌کند به بستری شدن در بیمارستان به دلیل آنژین ناپایدار یا ترومبولیز در سکته قلبی مشکوک و یا انجام واسکولاریزاسیون مجدد اورژانس برای تسکین درد ایسکمیک قفسه سینه در حین استراحت.
این متخصص داخلی گفت: چندین علت مرگ ناگهانی وجود دارد، اما بیشتر آنها مربوط به بیماری‌های کرونروی قلب یا بیماری‌های عروقی مغز هستند؛ مرگ ناگهانی قلبی ممکن است ناشی از سکته یا آریتمی قلبی باشد، در آریتمی‌های قلبی، ضربان قلب، نامنظم و یا خیلی سریع یا خیلی آهسته می‌شود.
ارغوانی بیان کرد: آریتمی‌ها ممکن است در اثر استرس تکرار شونده یا بیماری‌ها بر انگیخته شوند، اما در قلب‌هایی که از قبل دچار آسیب ایسکمیک یا مبتلا به هر اختلال عملکردی قلبی دیگری مانند فشار خون بالا یا مصرف بیش از حد الکل بوده‌اند، شایعتر هستند و ضمناً در این شرایط کشنده‌تر نیز خواهند بود بنابراین عوامل خطر اصلی آرتیمی‌ها و مرگ ناگهانی قلبی بسیار مشابه عوامل خطر CHD هستند.
اثر چاقی بر عروق کرونر قلب
محمد محمدحسینی متخصص قلب درباره اثر چاقی در ایجاد بیماری قلبی، اظهار کرد: چاقی منجر به ایجاد رگه‌های چربی در عروق قلب و اترواسکلروز می‌شود که این امر منجر به درگیری عروق کرونر قلب و خطر مرگ و میر می‌شود، در حالت کلی، چاقی با افزایش میزان بروز و شیوع فشار خون بالا، دیس لیپیدمی و دیابت ارتباط دارد که خود این‌ها از عوامل خطر ابتلا به بیماری عروقی قلب است.
این متخصص قلب تصریح کرد: برخی مطالعات نشان داده‌اند که چاقی به طور مستقل از عوامل خطر فوق الذکر نیز بر ابتلا به بیماری عروق کرونر تاثیر می‌گذارد؛ هر چند که خطر بیماری قلبی و عروقی به وضوح با چاقی ارتباط دارد، افزایش وزن در افرادی که وزنشان در محدوده نرمال نیز است، با خطر بیماری‌های قلبی مرتبط است.
علائم و نشانه عروق کرونر
محمدحسینی گفت: بیماری عروق کرونر علائم متفاوتی دارد که در صورت شناخت آنها می‌توان سریع‌تر اقدام به درمان کرد؛ درد و احساس ناراحتی در قفسه سینه، درد در گردن، فک، گلو، شانه‌ها و یا پشت، تنگی نفس، ضعف و سرگیجه، تعریق، تهوع همراه با نشانه‌های فوق از علائم و نشانه‌های عروق کرونری است.
روش‌های تشخیص بیماری عروق کرونر
وی ادامه داد: آزمایش خون، رادیوگرافی قفسه سینه (برای تعیین اندازه قلب)، الکتروکاردیو گرام (ECG)، اکو کاردیوگرام، تست ورزش، آنژیوگرافی (جهت بررسی گرفتگی عروق)، CT آنژیوگرافی ،تصلب شرائین (آترواسکلروز) از روش‌های تشخیص این بیماری است.
خوب است بدانید که تصلب شرائین یکی از بدترین بیماری‌ها است که اغلب از سنین ۴۰ سالگی به بعد بروز می‌کند و خود سرچشمه و عامل بیماری‌های دیگری مانند فشار خون، رماتیسم و بیماری‌های قلبی است.
