فنلاند به دلیل اصلاحات متعدد در نظام آموزشی، شناخته شده است. این کشور با بهره گیری از رویه‌های معقول و محیط‌های آموزشی جامع که هدف برابری آموزشی را جایگزین شناسایی برترین‌ها می‌کنند، نظامی آموزشی برقرار کرده که به عنوان یکی از کارآمدترین‌ها تلقی می‌شود.
عوامل مختلفی در دستاورد‌های نظام آموزشی فنلاند نقش دارند که حاصل تجربه، آموزش و اصلاحات متعدد است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۱۰ عامل مهم موجب پیشی گرفتن نظام آموزشی این کشور از سایر کشور‌ها و موفقیت آن در دستیابی به اهداف شده است.
۱- استفاده نکردن از آزمون‌های استاندارد
فنلاند از آزمون‌های استاندارد استفاده نمی‌کند. تنها استثنای این رویه آزمونی موسوم به National Matriculation Exam است که یک آزمون داوطلبانه در دوره دبیرستان محسوب می‌شود. آزمون‌های استاندارد که گاهی به صورت آزمون‌های چهار گزینه‌ای نیز برگزار می‌شوند، امتحاناتی هستند که در آن‌ها تمام داوطلبان در شرایط یکسان برای پاسخگویی به سوالات قرار می‌گیرند و تقریبا همه چیز از قبل مهیا است. تمام دانش آموزان فنلاندی بر اساس یک سیستم نمره دهی اختصاصی سنجیده می‌شوند که توسط معلم آن‌ها تدوین شده است.
۲- عدم پاسخگویی معلم‌ها
در فنلاند تمام معلم‌ها باید مدرک کارشناسی ارشد در رشته مربوطه داشته باشند تا بتوانند به عنوان معلم مشغول به کار شوند. دوره‌های تربیت معلم یکی از سخت‌ترین و دقیق‌ترین دوره‌های آموزشی در کشور محسوب می‌شوند. همچنین هیچ سیستمی در فنلاند برای ارزیابی عملکرد معلم‌ها وجود ندارد. در واقع به زعم مسئولین بلندپایه آموزش در این کشور، پاسخگویی زمانی لازم است که احساس مسئولیت کمرنگ می‌شوند و نظام آموزشی فنلاند مانع این امر است.
۳- تاکید بر همکاری به جای رقابت
در فنلاند فهرست برترین مدارس وجود ندارد و محیط آموزشی این کشور جای رقابت نیست، بلکه در آن همکاری رواج دارد.
۴- اولویت داشتن اصول
سال‌ها قبل نظام آموزشی فنلاند نیازمند اصلاحات ساختاری بود. برنامه‌ای که برای این منظور تدوین شد، شامل بازگشت به اصول بود. هدف این اصلاحات دستیابی به نمرات عالی یا بالابردن سطح نمرات نبود، بلکه ایجاد محیط و امکانات آموزشی برابر برای همه بود. از دهه ۱۹۸۰ میلادی اصول زیر در نظام آموزشی فنلاند جایگاه ویژه‌ای یافت:
- آموزش، ابزاری برای تعدیل نابرابری اجتماعی است
- تهیه غذای رایگان برای تمام دانش آموزان
- تسهیل دسترسی دانش آموزان به خدمات پزشکی
- ارائه مشاوره فیزیولوژیکی
- راهنمایی اختصاصی فردی
کار فردی در یک محیط عمومی عادلانه، روش آموزش فنلاندی‌ها است.
۵- شروع مدرسه در سن بالاتر
فنلاندی‌ها در مقایسه با بسیاری از کشور‌های صنعتی دیرتر به مدرسه می‌روند. سن شروع مدرسه در این کشور ۷ سالگی است. دوره آموزش اجباری در این کشور ۹ سال است و پس از کلاس نهم یا ۱۶ سالگی، ادامه تحصیل به تصمیم شخصی نوجوانان بستگی دارد.
۶- ارائه پیشنهادات شغلی به جای رفتن به دانشگاه
در فنلاند پس از دوره دبیرستان یک دوره آموزشی سه ساله وجود دارد که دانش آموزان را برای رفتن به دانشگاه آماده می‌کند. اما دانش آموزانی که مایل به ادامه تحصیل در دانشگاه نیستند، می‌توانند وارد یک دوره سه ساله حرفه‌ای شوند که آن‌ها را برای مشاغل مختلف آماده می‌کند.
۷- خواب بیشتر
بر اساس تحقیقات اخیر، زود بیدار شدن برای سلامت دانش آموزان مضر است. به همین علت دانش آموزان فنلاندی اولین کلاس درس را حدود ساعت ۹ تا ۹:۴۵ صبح آغاز می‌کنند و بین ساعت ۲ تا ۲:۴۵ بعد از ظهر مدارس این کشور تعطیل می‌شوند. ساعات تدریس مدارس طولانی‌تر و مدت زمان استراحت بین کلاس‌ها نیز بیشتر است.
۸- تدریس توسط یک معلم
تعداد معلم‌ها و دانش آموزان در فنلاند کمتر از سایر کشور‌ها است. معمولا دانش آموزان فنلاندی حدود شش سال تحصیلی را با یک معلم سپری می‌کنند. در این دوران معلم جایگاه یک مربی همراه یا یکی از اعضای خانواده را به دست می‌آورد. بدین ترتیب اعتماد دوجانبه و پیوندی برقرار می‌شود که بر اساس آن هردو طرف یکدیگر را به خوبی می‌شناسند و به هم احترام می‌گذارند.
۹- فضای آرام‌تر
در مدارس فنلاند استرس کمتری وجود دارد، گروه بندی‌های غیرضروری حذف شده است و دانش آموزان توجه بیشتری از مسئولین مدرسه دریافت می‌کنند. دانش آموزان زمان‌های مختلفی را برای خوردن، فعالیت‌های خلاقانه و آرامش در اختیار دارند. در طول روز بازه‌های زمانی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای برای بلند شدن، نرمش و هواخوری دانش آموزان پیش بینی شده است. برای معلم‌ها نیز اتاق‌هایی در نظر گرفته شده است تا در آن استراحت کنند و با سایرین روابط اجتماعی داشته باشند.
۱۰- کاهش تکالیف و فعالیت‌های خارج از مدرسه
میزان تکالیف و فعالیت‌های خارج از مدرسه در فنلاند از هر جای دیگر جهان کمتر است. دانش آموزان این کشور هرشب تنها نیم ساعت را صرف انجام امور مربوط به مدرسه می‌کنند. این دانش آموزان تمام دانش لازم را بدون نیاز به تحمل استرس ناشی از تلاش برای بهترین بودن، در محیط مدرسه می‌آموزند و بدون نگرانی درباره نمرات می‌توانند به عنوان یک انسان آموزش ببینند و رشد کنند.
