سی‌ام فروردین ماه ۱۴۰۴ همزمان با مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم و دو روز بعد از سفر وزیر دفاع عربستان سعودی به ایران، برخی صفحات خبری و کانال‌های تلگرامی، پستی از حساب کاربری «ایکس» با نام محمد بن سلمان بن عبدالعزیز را منتشر کرده‌اند که در آن نوشته شده است:
«ما از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم که فوراً حملات اسرائیل به برادران ما در فلسطین و لبنان را متوقف کند و اسرائیل را وادار کند که به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران احترام بگذارد و به خاک آن حمله نکند».
این توئیت با عنوان «توئیت فارسی صفحه یک میلیونی حامیان محمد بن سلمان» در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود و این تلقی ایجاد شده که ولیعهد عربستان سعودی به تازگی سخنرانی در حمایت از ایران و فلسطین کرده است؛ ادعایی که نیاز به راستی‌آزمایی دارد.
در عنوان حساب کاربری مورد نظر با نام کاربری @HRHMBNSALMAAN که توئیت فارسی در آن منتشر شده، به صراحت ذکر شده که این یک حساب Informal «غیررسمی» است و در توضیحات (Bio) آن آمده است: «حساب یهتم بأخبار صاحب السمو الملکی الأمیر محمد بن سلمان بن عبدالعزیز آل سعود ولی العهد ورئیس مجلس الوزراء»
«HRH Prince Mohammad Bin Salman AISaud, Run by his fans»
راستی‌آزمایی
در این گزارش بررسی کرده ایم که اولا آیا بن سلمان چنین صحبتی کرده است؟
اگر چنین صحبتی کرده، آیا این سخنان جدید است؟
و سوم این که آیا این صفحه رسمی بن سلمان است؟ در ادامه پیشینه این صفحه توییتری هم بررسی شده است.
آیا بن سلمان چنین صحبتی کرده است؟ آیا این سخنان جدید است؟
اصل صحبت‌های بن سلمان که در این توئیت آمده است، بخشی از سخنرانی سال گذشته او در دومین نشست اضطراری سازمان همکاری‌های اسلامی و اتحادیه عرب در ریاض است که در آن، حملات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی به غزه، لبنان و ایران را محکوم کرده بود.
در واقع بن سلمان چنین سخنانی را در آبان ۱۴۰۳ داشته، اما این برداشت که وی به تازگی چنین صحبتی کرده، نادرست است.
آیا این صفحه رسمی بن سلمان است؟
صفحه‌های توئیتر مرتبط با محمد بن سلمان، ولیعهد و نخست‌وزیر عربستان سعودی، شامل چند حساب رسمی و غیررسمی است. در نمایه صفحه ای که توئیت مزبور در آن منتشر شده به انگلیسی تاکید شده که توسط طرفدارانش اداره می‌شود.
«HRH Prince Mohammad Bin Salman AISaud, Run by his fans»
اگرچه محمد بن سلمان به‌طور رسمی حساب تأییدشده‌ای در توییتر ندارد، چندین حساب غیررسمی وجود دارند که اخبار و فعالیت‌های او را پوشش می‌دهند. با این حال رسمی نبودن این اکانت قطعی است.
البته نباید فراموش کرد که هرچند صفحه مورد نظر دارای بیش از یک میلیون دنبال‌کننده است و مطالب آن بازتاب‌دهنده مواضع طرفداران محمد بن سلمان به شمار می‌رود اما این حساب به صورت رسمی توسط او یا دولت عربستان تأیید نشده است. بنابراین نسبت دادن مستقیم توئیت‌های آن به شخص ولیعهد، نادقیق و گمراه‌کننده است.
آنالیز حساب توئیتری
آنالیز حساب توئیتری منتسب به بن سلمان اطلاعات جالبی درباره فعالیت این صفحه می‌دهد و حتی در خصوص میزان همراهی مخاطبان توئیتری با این اکانت که به نوعی محبوبیت او را نشان می‌دهد، میزان دنبال‌کنندگان فیک و استفاده از ربات‌ها برای گرفتن بازدید، لایک و بازنشر حاوی اطلاعات جالبی است و حتی می‌توان درباره خط و ربط این اکانت با شخص بن سلمان نیز فرضیه‌های مستندی مطرح کرد.
این حساب از سال ۱۳۹۱ یعنی حدود ۱۲ سال پیش راه اندازی شده و در حال حاضر یک میلیون دنبال‌کننده دارد. این میزان دنبال‌کننده تعداد قابل توجهی است، اما برای روشن‌تر شدن موضوع می‌توان به بررسی پرفالوئرترین چهره‌های توئیتری مراجعه کرد، این مقایسه نشان می‌دهد حساب مذکور که بالای ۱ میلیون دنبال‌کننده دارد، نسبت به بسیاری از حساب‌های سیاسی پرطرفدار توئیتر فارسی، جایگاه خوبی از لحاظ جذب فالوئر داشته است.
در خصوص زبان نگارشی توئیت‌های بن سلمان، بررسی‌های ما نشان می‌دهد حدود ۶۰ درصد توئیت‌های این صفحه در یک سال اخیر به زبان انگلیسی، عربی و فارسی بوده و زبان فارسی با ۷ توئیت، کمترین سهم را در این میان و زبان عربی با ۲۴۹ توئیت بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است. این چند زبانه بودن توئیت‌ها نیز اتفاق جالبی بوده که گردانندگان این صفحه برای ارتباط با مخاطبان خود از آن بهره بردند.
تحلیل مضمون توئیت‌های فارسی بن سلمان بیش از هر چیز بر صلح‌طلب نشان دادن وی و تعامل ایران و عربستان تاکید دارد، مثلا پیام تسلیت ولیعهد سعودی بعد از درگذشت شهید رئیسی هم آمده و در توئیت‌های دیگری بر ایجاد و تداوم ارتباط عربستان با ایران و همچنین درخواست توقف حملات اسرائیل تاکید دارد.
یکی از نکات جالب بررسی توئیت‌های فارسی حساب بن سلمان این بود که میزان بازدید آنها به نحو غیرقابل باوری متفاوت است؛ به طوری که یکی از توئیت‌ها چهار میلیون و هشتصدهزار بازدید، یکی ۵۱۰ و چند توئیت با مشاهده یا بازدید ۴۰۱ و ۴۴ هزار بازدید رویت شده که باتوجه به دنبال‌کنندگان میلیونی این صفحه، این میزان اختلاف فاحش تاحدی غیر طبیعی به نظر می‌رسد.
در ادامه، روند جذب فالوئر حساب توئیتری منتسب به بن سلمان از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۴ مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است:
مشخص‌ترین نکته از بررسی این نمودار، سرعت گرفتن جذب فالوئرهای این صفحه از سال ۱۴۰۰ (یک سال بعد از توافق ایران و عربستان) بوده؛ به نحوی که از سال تشکیل این حساب در سال ۱۳۹۰ تا اسفند ماه ۱۴۰۰ تعداد دنبال‌کنندگان این صفحه به ۱۰۰ هزار نفر هم نرسیده، اما یکباره این میزان جذب فالوئر از ۱۴۰۰ اوج گرفته و از اوایل ۱۴۰۳ نیز یک شوک دیگر در همراهی مخاطبان با این صفحه قابل مشاهده است.
گراف زیر که میزان تولید محتوای هفتگی صفحه منتسب به بن سلمان را نشان می‌دهد، از بی‌محتوا بودن این صفحه در سال‌های منتهی به ۱۴۰۰ خبر می‌دهد؛ به نحوی که در بسیاری از هفته‌ها هیچ محتوایی منتشر نکرده است. از سوی دیگر، بیشترین میزان محتوای این صفحه به آبان ماه ۱۴۰۲ مربوط می‌شود که تا ۸۰ توئیت در یک هفته نیز رسیده که این میزان فعالیت صفر تا صدی نیز امری غیر طبیعی در توئیتر است که می‌تواند به تغییر کاربری این صفحه از اوایل ۱۴۰۰ و یا تغییر گردانندگان و سیاستگذاران آن ارتباط داشته باشد.
جمع‌بندی نهایی
با بررسی صفحه منتسب به بن سلمان با یک میلیون دنبال‌کننده و برخی فعالیت‌های غیرعادی مثل بازدیدهای ۴۰ هزار تا ۴ میلیونی، تولید محتوای صفر تا ۸۰ توئیت در یک هفته، جذب فالوئر غیرعادی از ۱۴۰۰ به بعد، به نظر می‌رسد این صفحه با هدف افزایش محبوبیت ولیعهد عربستان راه‌اندازی شده و در حال فعالیت است. مضافا اینکه تحلیل مضمون توئیت‌های فارسی این صفحه نیز بیانگر این مهم است که گردانندگان این صفحه به دنبال تصویری صلح طلب از بن سلمان هستند که درگذشت رئیس جمهوری ایران در ۱۴۰۳ را تسلیت می‌گوید، از حملات اسرائیلی‌ها انتقاد می‌کند و بر روابط تهران و ریاض تاکید دارد.
ضمنا توئیت مذکور، نه از یک منبع رسمی بلکه از حسابی غیررسمی و متعلق به هواداران او منتشر شده و بخشی از سخنرانی سال گذشته اوست.
