آماندا سیگار کشیدن را از کلاس پنجم شروع کرد؛ زمانی که تنها ۱۳ سال داشت. به مرور زمان، سیگار به هر گوشه از زندگیاش رخنه کرد. او معتاد شد و حتی در شبهای سرد ویسکانسین هم از خانه بیرون میزد تا سیگاری بکشد.
در دوران دانشجویی در حالی که ازدواج کرده و همچنان روزی یک بسته سیگار میکشید، متوجه شد حامله است. تصمیم گرفت ترک کند اما شعبدهبازیهای سیگار ادامه داشت و کلاسهای دانشگاه به شدت استرسزا بود. آماندا همچنان سیگار میکشید تا بتواند با استرس کناربیاید. خیلی زود متوجه شد که سیگار فقط همه چیز را بدتر میکند. نوزاد او به دلیل عوراض سیگار دو ماه زودتر به دنیا آمد. نوزاد کوچک را هفتههای متمادی در انکوباتور بیمارستان نگه داشتند. آماندا میگوید: «من نتوانستم چند هفته اول نوزادم را در آغوش بگیرم؛ برای من این زمان دیگر هرگز به عقب برنمیگردد. سیگار کشیدن این لحظات را از من گرفت».
این روزها اغلب مردم میدانند سیگار مضر است و یکی از اولین توصیههای پزشکان به بیمارانشان، دوری از سیگار است اما در گذشتهای نه چندان دور پزشکان نیز در کنار ورزشکاران و هنرمندان به تبلیغ سیگار میپرداختند. نگاهی به اولین تبلیغات سیگار نشان میدهد سیگار زمانی به عنوان مادهای در راستای حفظ سلامتی به همه توصیه میشد.
مثلا در این پوستر کودک به پدر میگوید: «پدر تو همیشه بهترینها را انتخاب میکنی...مارلبرو» و پدر به کودک میگوید: «خوبی ماجرا اینجاست که هیچوقت حس نمیکنی زیادی سیگار کشیدی و این معجزه مارلبرو است». این تبلیغ در سال ۱۹۵۱ منتشر شد.
با وجود این که پاریسیها کسانی هستند که کاریکاتورشان همیشه (و به شکلی مسامحهکارانه) با سیگاری در دست ترسیم میشود، اما در حقیقت همسایگان شرقی آنها هستند که بیشترین مصرف سیگار را در جهان دارند. سربیا، بلغارستان، یونان و روسیه در راس کشورهایی با بالاترین نرخ مصرف سیگار قرار دارند. در این کشورها به ازا هر نفر سالانه ۲۰۰۰ نخ سیگار مصرف میشود.
در آمریکا ۱۹ درصد و در اروپا ۲۹ درصد مردم سیگار میکشند. در روسیه مصرف تنباکو افزایش پیدا کرده و ۴۰ درصد از جمعیت این کشور سیگاریاند. دولت به تازگی سیگار کشیدن در مکانهای عمومی را ممنوع کرده است.
نرخ مصرف سیگار در برخی کشورها رو به کاهش است، اما بخش زیادی از کاهش مصرف سیگار به این خاطر است که جوانان کمتر به سراغ سیگار میروند نه به این خاطر که سیگاریهای مسن دست از سیگار میکشند.
مطالعات نشان میدهد سیگار کشیدن در کشورهای پردرآمد در حال کاهش و در کشورهایی با درآمد متوسط و پایین، در حال افزایش است. مصرف سیگار خصوصا در بین مردانی که وضعیت اقتصادی پایینی دارند بسیار بالاست. زنان در سرتاسر جهان سیگار را درسنین پایین شروع میکنند. اما چرا؟ صنعت سیگار به شکل سلطهجویانهای بازارهای افریقا و نواحی از این دست را از آن خود میکند و وقتی بازار مردان سیگاری اشباع شود، به کمک تبلیغات، زنان را هدف قرار میدهد.
در کشورهای فقیرتر تمایل مردم برای مصرف سیگار کمتر است. کامرون، چاد و اتیوپی کشورهایی هستند که کمترین میزان مصرف سیگار را دارند. هرچند عوامل فرهنگی و فقدان درآمد هر دو در پایین بودن مصرف سیگار در این کشورها تاثیرگذارند.
در کشوری همچون نروژ مالیات غذاهای رستورانی، نوشیدنیها و برخی کالاهای دیگر بسیار بالاست اما دولت مالیات تنباکو را هر ساله افزایش میدهد تا میزان مصرف آن را کمتر کند.
کشورهایی همچون مالزی، ترکیه، ویتنام بیشترین تبلیغات ضدسیگار را در تلویزیون دارند. ترکیه از نظر سرانه مصرف سیگار در رتبه ۳۵، مالزی در رتبه ۸۹ و ویتنام در رتبه ۵۴ جهان قرار دارند. به دلیل کمپینهای ضدسیگار، سرانه مصرف سیگار در ویتنام و مالزی کمتر از ایالات متحده آمریکاست.
مردم در نواحی مختلف به دلایل متعدد به سیگار رو میآورند. برای برخی سیگار کشیدن نوعی تشریفات مذهبی به شمار میرود، برخی به عنوان بخشی از آداب و رسوم و برخی صرفا بر اثر عادت. با این حال نتیجه یکی است: بیماریهای مزمن، سرطان و مرگ.
سیگار کشیدن تقریبا به همه اندامهای بدن آسیب میزند. سیگار باعث سرطان، بیماریهای قلبی، سکته، بیماریهای تنفسی، دیابت و بیماریهای مزمن ریوی از جمله امفیزم و برونشیت میشود. سیگار کشیدن خطر ابتلا به برخی بیماریهای چشمی، سل و بروز مشکل برای سیستم ایمنی را تشدید میکند. در سرتاسر جهان هر سال نزدیک به ۶ میلیون نفر جان خود را بر اثر مصرف سیگار از دست میدهند. پیش بینی میشود مصرف تنباکو تا سال ۲۰۳۰، باعث مرگ ۸ میلیون نفر در هر سال شود.
به طور میانگین سیگاریها ۱۰ سال زودتر از غیرسیگاریها میمیرند. در امریکا سیگار هر سال به مرگ حدود نیم میلیون نفر میانجامد؛ یعنی تقریباً از هر پنج مرگ، یکی با سیگار کشیدن مرتبط است که بیش از مرگومیر ناشی از اچ. آی. وی، سوء مصرف مواد، سوء مصرف الکل و تصادفهای رانندگی است. تعداد شهروندان امریکایی که بواسطه سیگار کشیدن از دنیا رفتهاند ۱۰ برابر افرادی است که در تاریخ جنگهای این کشور کشته شدهاند.
در حال حاضر بیش از ۱۶ میلیون آمریکایی با یکی از بیماریهای ناشی از مصرف سیگار دست و پنجه نرم میکنند. سیگار علت بروز حدود ۹۰ درصد سرطانهای ریه است و سالانه ۳۴ هزار نفر به دلیل قرارگرفتن در معرض دود سیگار و ابتلا به بیماریهای قلبی فوت میکنند.
در سال ۲۰۱۴ بیش از ۹ میلیارد دلار صرف تبلیغ برای پیشگیری از مصرف سیگار شد. یعنی در هر روز نزدیک به ۲۵ میلیون دلار و در هر ساعت حدود ۱ میلیون دلار. هزینه ضرر و زیان کلی سیگار بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در سال است که حدود ۱۷۰ میلیارد دلار آن صرف درمان میشود و بیش از ۱۵۶ میلیارد دلار مربوط به کاهش بهره وری به دلیل مرگ زودرس است.
با وجود چنین آماری، بخش قابل توجهی از جمعیت جهان سیگار میکشند. اطلس ارزیابی تنباکو بزرگسالان جهان (GATS) و سیستم پایش تنباکوی جهان (GTSS) نشان میدهد در حال حاضر نزدیک به ۱.۳ میلیارد سیگاری در سرتاسر جهان وجود دارد. در هر روز بیش از ۳۲۰۰ نفر نوجوان زیر ۱۸ سال شروع به مصرف سیگار میکنند و حدود ۲۱۰۰ نوجوان و جوانی که به طور اتفاقی سیگار میکشیدهاند به جمع مصرفکنندگان هر روزه این ماده اضافه میشوند. چرا سیگار با وجود این همه آسیب، از چنین مقبولیتی در سطح جهان برخوردار است؟
تنباکو نیز همچون هروئین و کوکائین اعتیادآور است. در واقع سیگار یکی از اعتیادآورترین مواد بر روی این سیاره است. اما این همه ماجرا نیست.
رابرت پروکتور، استاد دانشگاه استنفورد میگوید کمپانیهای قدرتمند و ثروتمند سیگار به روشهای مختلف مانع آسیب رسیدن به منافعشان می شوند.
شاید به سختی بتوان مصرفکننده سیگاری را یافت که دقیقاً از تمامی ضرر و زیانهای سیگار کشیدن آگاه باشد. اغلب افراد باورهایی کلی در مورد سیگار دارند مانند اینکه «سیگار کشیدن برای سلامت مضر است»؛ این در حالی است که این روزها این سخن را تقریباً در مورد همهچیز میشنویم، بنابراین، «باورهای کلی» نمیتوانند مانع خوبی برای مصرف سیگار باشند.
پروکتور بر این باور است که برخی نهادهای تجاری-سیاسی از جهل عمومی منفعت کسب میکنند. او میگوید: تلاشی فراگیر و سیستماتیک در جریان است که هدف نهایی آن توزیع جهل در مورد سیگار بین مصرفکنندگان این محصول است.
مطالعهای در استرالیا نشان میدهد موثرترین راه کاهش مصرف سیگار اطلاعرسانی در خصوص مضرات سیگار است. WHO روشی را پیشنهاد میکند که ترکیبی است از قوانین منع مصرف، کمپینهای آموزشی و محدودیتها. این سازمان تاکید میکند که کارایی این روش با افزایش قیمت دخانیات به شدت افزایش مییابد. به ازا ۱۰ درصد افزایش قیمت، مصرف سیگار در کوتاهمدت ۲.۵ تا ۵ درصد و در بلندمدت ۱۰ درصد کاهش مییابد که به معنی ۵۰۰۰۰۰ تا ۲ میلیون مرگ کمتر است.
تولید بخش عمدهای از سیگارهای مصرفی بواسطه استثمار کودکان کار میسر است. در کشورهایی مانند اندونزی کودکان در ازای ۲۵ سنت در ساعت روزانه دوازده ساعت در مزارع کار میکنند و علائم مسمومیت ناشی از تنباکو از جمله سردرد و تهوع یک مشکل همیشگی برای آنهاست. این یعنی مادامی که شرایط تولید تغییر نکند، افراد از نظر «اخلاقی ملزم به عدم خرید سیگار هستند.