وقتی اصطلاح آسیای مرکزی را به کار می‌بریم معمولا منطقه‌ای شامل قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان را در نظر می‌گیریم اما بنابه تقسیم بندی یونسکو، آسیای مرکزی همچنین شامل مغولستان، شمال غربی چین، مناطق آسیایی روسیه، افغانستان، قسمت شمال غرب هند، بخش شمالی پاکستان و قسمت شمالی ایران است.
اخبار بین الملل- بدین ترتیب، افغانستان به بخش جنوبی آسیای مرکزی متعلق است. این کشور از لحاظ نژادی نیز به مردم منطقه آسیای مرکزی بسیار نزدیک است چون در آن تاجیک‌ها، ازبک‌ها، ترکمن‌ها و همچنین تعداد کمی قزاق و قرقیز زندگی می‌کنند.
** طالبان و آمریکا
چندی قبل «سهیل شاهین» نماینده دفتر سیاسی « طالبان » آمادگی خود را برای امضای قرارداد صلح با آمریکا تا آخر ژانویه اعلام کرد.
«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه نیز اعلام کرد که روس‌ها از توافق بین آمریکا و طالبان حمایت می‌کنند.
چند روز پیش «شاه محمود قریشی» وزیر امور خارجه پاکستان نیز گفته بود حتی در صورت حصول توافق با طالبان، نیروهای آمریکایی باید به کمک‌های خود به افغانستان ادامه دهند چون این کشور همچنان مانند قبل نیازمند کمک‌های خارجی است.
«جان ساپکو» بازرس ارشد ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان معتقد است در صورت توافق با طالبان، تهدیدات موجود در افغانستان از بین نمی‌روند و برای حل و فصل این مسائل باید تصمیمات جدی اتخاذ شود.
«واشنگتن» در حال حاضر علاقه‌مند است که ضمن هدایت پروسه سیاسی در افغانستان، هزینه‌های خود را در این کشور کاهش دهد و بخشی از آن را به گردن همسایگان بگذارد.
آمریکا درک می‌کند که فقط از طریق ابزارهای نظامی نمی‌توان اوضاع افغانستان را حل و فصل و به توسعه آن کمک کرد و به همکاری‌های اقتصادی، علمی، آموزشی و فرهنگی نیز نیاز است.
** افغانستان و آسیای مرکزی
به این ترتیب، واشنگتن تلاش می‌کند به این پروسه، کشورهای آسیای مرکزی را نیز وارد کند.
آمریکا سعی می‌کند مسیرهای ترانزیتی را از آسیای مرکزی پساشوروی از طریق افغانستان و بعد به هند، پاکستان ایجاد کند.
ازبکستان اپراتور اصلی راه ریلی از «حیرتان» تا «مزار شریف» است.
از طریق هرات می‌توان به راه‌های ریلی ایران و بعد «بندرعباس» و «چابهار» دسترسی پیدا کرد.
از سال 2002 میلادی ازبکستان به افغانستان برق صادر می‌کند که پس از راه اندازی خط جدید انتقال برق «سرخان- پل خمری» حجم آن به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش خواهد یافت.
در پایان سال گذشته میلادی افغانستان و تاجیکستان قراردادی را در مورد ساخت خط ریلی بین 2 کشور امضا کردند ولی برای اجرای آن سرمایه گذاران بزرگی لازم است.
این قرارداد بخشی از طرح‌های خطوط ریلی «ترکمنستان- افغانستان- تاجیکستان» و «چین – قرقیزستان- تاجیکستان- افغانستان- ایران» می‌باشد.
در حال حاضر طرح CASA-1000 اجرا می‌شود که پس از پایان آن قرقیزستان و تاجیکستان 1000 مگاوات به پاکستان و 300 مگاوات برق به افغانستان صادر می‌کنند.
همزمان با این، در پاکستان بسیاری از کارشناسان بر ضرورت این طرح برای کشور به دلیل گرانی آن تردید دارند.
** ثبات و امنیت؛ حلقه مفقوده
با وجود این CASA-1000، خط لوله تاپی و دیگر طرح‌ها بر اهمیت اقتصادی آسیای مرکزی پساشوروی برای افغانستان تاکید دارند اما برای کسب سود اقتصادی از همه این طرح‌ها باید در این کشور ثبات و امنیت برقرار شود.
در اواسط ماه ژانویه «جان ساپکو» بازرس ارشد ویژه آمریکا در بازسازی افغانستان در گزارشی به کنگره آمریکا اعلام کرد که مقابله نیروهای آمریکایی با طالبان نتیجه عکس داده و موجب افزایش نفوذ این گروه شده است.
ساپکو همچنین به عدم صلاحیت کارمندان آمریکایی در افغانستان، آشنایی کم آنها با واقعیت‌های محلی، بزرگ نمایی دست آوردها و سکوت کردن در مورد اشتباهات در گزارش‌های رسمی به کنگره و رئیس جمهور آمریکا اشاره کرد.
در نهایت امر، به عقیده وی، برای بیشتر مردم افغانستان، دولت طالبان نسبت به سیستم فاسد دولتی بهتر به نظر می‌رسد.
در این میان در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ماه سپتامبر سال 2019 میلادی 16 هزار و 500 تخلف گزارش شده که می‌تواند نه تنها بر نتایج نهایی انتخابات که هنوز اعلام نشده، بلکه بر استواری دولت «اشرف غنی» تاثیر بگذارد.
** خروج آمریکا
«آی‌بیک سلطان قاضی‌اف» کارشناس قرقیز معتقد است خروج آمریکا می‌تواند در افغانستان از جمله در زمینه بین نژادی در شمال کشور رویارویی بین نیروهای سیاسی مختلف را تشویق کند.
وی افزود:در مجموع «دونالد ترامپ» بر کاهش حضور آمریکایی‌ها در افغانستان مصمم است زیرا می‌تواند یکی از برگ‌های برنده در پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری باشد.
همچنین در پایان سال گذشته میلادی «نیکلای پاتروشف» دبیر شورای امنیت روسیه اظهار داشت که وضعیت در افغانستان همچنان وخیم است و داعش قوی تر می‌شود، به خصوص در شمال این کشور و میدان را برای تجاوز به منطقه آسیای مرکزی از طریق تاجیکستان و ترکمنستان آماده می‌کند.
پاتروشف گفت: هدف نهایی شبه نظامیان ایجاد خراسان بزرگ شامل قلمروهای افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی است.
علاوه‌بر این بر اساس اعتقاد بسیاری از کارشناسان، دولت پاکستان به تروریست‌ها در افغانستان کمک می‌کند و بدین دلیل مبارزه با آنان سخت است.
می‌توان نتیجه گرفت که برای انتقال آرام افغانستان به یک دوره پساآمریکایی تلاش‌های هماهنگ تمام بازیکنان منطقه از جمله چین، روسیه، پاکستان، ایران و ... نیاز است.
