سیمرغ، ایرانی است. نام‌آورترین چهره اسطوره‌ای ـ افسانه‌ای ایرانمان که نقش مهمی در داستان‌های شاهنامه دارد؛ کنامش کوه قاف است و با خرد و دانایی بی‌اندازه‌اش، راز‌های نهان زیادی را آشکار می‌کند، زال را می‌پروراند و به رستم دستان در نبرد با اسفندیار رویین‌تن یاری می‌رساند.
اخبار فرهنگ و هنر - سیمرغ، ایرانی است و همین ایرانی بودنش دلیلی بوده برای اعتراض خیلی‌ها به ساخت تندیس‌هایی که در مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور دست به دست می‌شد. تندیس‌هایی با پشتوانه‌ای تاریخی که عنوان سیمرغ بلورین را یدک می‌کشیدند و البته از آن سوی مرز‌های کشورمان به جشنواره می‌رسیدند؛ سیمرغ‌هایی که در خارج از ایران ساخته می‌شدند. موضوعی که سال گذشته با رسانه‌ای شدنش حاشیه‌های زیادی به‌وجود آورد و نتیجه همه این حاشیه‌ها حالا به یک اتفاق خوب و افتخار بزرگ برای تولیدکنندگان و هنرمندان صنایع‌دستی کشورمان رسیده است؛ خبر‌هایی که سرخط‌شان به تولید سیمرغ‌های سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر در داخل کشور می‌رسد. خبری خوش که بیش از هر چیزی دل هنرمندان و افرادی را که در صنایع‌دستی کشورمان دستی بر آتش دارند گرم کرده است.
جنجال سیمرغ‌های عربی
سال گذشته در هیاهوی اخبار سی‌و‌هفتمین جشنواره فیلم فجر، خبر ساخت تندیس‌های جشنواره در نقطه‌ای خارج از مرز‌های کشورمان به بیرون درز کرد. خبری که دل دوستداران صنایع‌دستی کشورمان و همه هنرمندان و صنعتگران این عرصه را به درد آورد. همین جا بود که همه آن‌ها که از پتانسیل قوی صنایع‌دستی کشورمان خبر داشتند به صف شدند و صدای اعتراض شان بلند شد که چرا باید تندیس‌های مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشورمان غیروطنی باشد و با وجود رتبه بالای ایران در هنر آبگینه و شیشه در دنیا، تندیس‌های بلورین جشنواره از شیخ نشین‌های امارات به ایران برسد؟! پاسخ مسؤولان و دست‌اندرکاران جشنواره به این اعتراض‌ها حول یک پاسخ مشخص می‌گشت؛ این‌که در کشور ما امکان تولید سیمرغ‌های جشنواره با کیفیت مورد نظر وجود ندارد و به همین دلیل کار ساخت سیمرغ‌ها را به یک کارگاه کریستال‌سازی در دبی سپرده‌اند و نتیجه این کار سفارش ۳۰ سیمرغ بوده به قیمت هرکدام ۹۰۰ درهم امارات و سه میلیون تومان ایران. عدد و رقمی که البته بعد از عنوان شدنش آه از نهاد خیلی‌ها بلند کرد!
نتیجه این اعتراض‌ها، اما به آخرین روز شهریور امسال رسید و زمانی‌که فراخوان سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر برای ساخت سیمرغ بلورین منتشر شد. اینجا بود که بالاخره روابط‌عمومی جشنواره فیلم فجر به منظور حمایت از تولیدات داخلی از فعالان مرتبط در این حوزه دعوت کرد آمادگی شان را برای تولید تندیس جشنواره فیلم فجر، همان سیمرغ‌های بلورین پرحاشیه اعلام کنند.
قرار بر این بود داوطلبان طرح‌های خودشان را برای تولید تندیس با جنس کریستال با مشخصاتی که اعلام شده بود تا ۱۰مهر به دبیرخانه جشنواره بفرستند و حالا بعد از چهار ماه و همزمان با آغاز جشنواره سی و هشتم، از سیمرغ‌هایی رونمایی شده که مهر تولید داخلی بر پیشانی‌اش خورده و افتخاری برای هنرمندان داخلی است؛ افتخاری که نصیب شرکت جهان کریستال یکی از برترین تولیدکنندگان صنایع‌دستی کشورمان شده است.
تندیسی ماندگار تولید کردیم
داوود فراهانی، مدیرعامل شرکت جهان کریستال حالا کسی است که افتخار ساخت تندیس‌های داخلی را با اعضای مجموعه‌اش شریک شده و در همین ارتباط به ما می‌گوید: ما از طریق معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی به دوستان برگزار کننده جشنواره معرفی شدیم و با صحبت‌هایی که با دست‌اندرکاران جشنواره داشتیم متوجه شدیم در ۳۷ سال گذشته تندیس جشنواره از خارج از کشور تهیه می‌شده، اما امسال در راستای اجرای شعار رهبر معظم انقلاب مبنی بر رونق تولید، این علاقه‌مندی و تصمیم وجود دارد که ساخت تندیس‌ها به یک واحد تولیدی در داخل کشور سپرده شود.
ساخت تندیس در داخل کشور، اما کار راحتی نبوده؛ موضوعی که از همان ابتدا هم مشخص بود و فراهانی درباره‌اش به جام‌جم می‌گوید: با بررسی‌هایی که با بچه‌های مجموعه در حوزه فنی داشتیم و جلسات متعددی که گذاشتیم متوجه شدیم کار بسیار پیچیده و فشرده‌ای در پیش رو داریم، ولی همان موقع هم می‌دانستیم که این موضوع امکان‌پذیر است، بچه‌های تیم طراحی فنی به مدت یک هفته به صورت شبانه روزی روی این موضوع کار کردند و در نهایت به یک طرح نهایی رسیدیم که برای دبیرخانه جشنواره ارسال شد و مورد تایید قرار گرفت.
تایید طرح البته قدم ابتدایی ساخت تندیسی بود که حالا ایرانی شده است و مدیرعامل شرکت جهان کریستال در توضیح بیشتر می‌گوید: بعد از تایید طرح ما شروع کردیم به تهیه مقدمات و پیشگیری مشکلات فنی تولید و بعد از رفع این مشکلات، طرح برای قالب‌سازی ارسال شد و با کمک قالب‌سازان حرفه‌ای ایرانی و خلاقیت جوانان عزیزمان در داخل کشور، مشکلات تولید برطرف شد و در نهایت تندیس کریستالی مورد نظر جشنواره را در داخل کشور ساختیم.
فراهانی در ادامه با اشاره به این‌که تندیس‌های سیمرغ فعلی از شیشه کریستال سربی ساخته شده است و تفاوت بنیادی زیادی با شیشه‌های معمولی و بلور و سودا لایم دارد، می‌گوید: ما می‌دانستیم درحال تولید یک کالای فرهنگی هستیم که باید ماندگاری طولانی‌ای داشته باشد و برای سال‌های سال قرار است در ویترین افتخارات هنرمندان کشورمان باقی بماند و به همین دلیل در فرآیند تولید از موادی استفاده کردیم که بالاترین حد درخشندگی و ماندگاری را داشته باشد.
این تولیدکننده وطنی، حالا نماینده همه آنهاست که در ساخت این تندیس‌های داخلی سهیم بوده‌اند؛ همه آن‌ها که ثابت کرده‌اند با حمایت از کالای داخلی می‌توان قدم‌های بزرگی در راه تولید برداشت.
تندیس‌هایی ملی از مینا و خاتم
سیمرغ‌های جشنواره سی و هشتم حالا نماد خودباوری شده اند؛ نماد اعتماد به توانایی و هنر جوانان ایرانی و نیما ذاکری سعید، هنرمند و فعال صنایع‌دستی در این باره به ما می‌گوید: ما پتانسیل‌های زیادی در داخل کشور داریم که متاسفانه بیشتر وقت‌ها نادیده گرفته می‌شوند و تندیس‌های امسال جشنواره مصداق کامل این ادعاست.
این فعال صنایع‌دستی به گمنام ماندن صنایع‌دستی کشورمان اشاره می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: نه‌تن‌ها مردم ما که خیلی وقت‌ها مسؤولان و سیاستگذاران کشورمان هم هنوز شناختی از قابلیت‌های صنایع‌دستی ما ندارند و درنتیجه باوری هم نسبت به توانایی هنرمندان این عرصه در آن‌ها وجود ندارد، در حالی که با ساخت این سیمرغ‌ها ثابت شد اگر به پتانسیل‌های داخلی ما اعتماد شود، نتیجه این اعتماد را خواهند گرفت.
او البته این حرکت را مقدمه‌ای برای یک فرهنگ‌سازی بزرگ می‌داند؛ فرهنگی که می‌تواند در دیگر جشنواره‌ها هم همه‌گیر شود و در همین ارتباط پیشنهاد می‌دهد: «صنایع‌دستی کشور ما بسیار متنوع است و شامل انواع میناکاری‌ها، قلم‌زنی‌ها، کار‌های مس، خاتم‌کاری و... می‌شود که همه این‌ها صنایع‌دستی است که قابلیت ساخت تندیس‌های داخلی و کاملا ملی را دارند و امیدواریم از این به بعد مورد توجه قرار بگیرند.»
دیدید ما توانستیم!
محمدحسین فانوس‌چی، هنرمند شیشه‌گر با‌سابقه کشورمان هم جزو همان هنرمندانی است که چراغ صنعت شیشه‌گری را روشن نگه داشته‌اند؛ هنرمندی که از شنیدن خبر ساخت سیمرغ‌های داخلی خوشحال است و همان ابتدای گفتگو می‌گوید: «دیدید گفتم ما می‌توانیم!» و اشاره‌اش به مصاحبه‌ای است که سال گذشته درباره همین موضوع با او داشتیم و تیتر ما می‌توانیم. او حالا به ما می‌گوید: «دیدید شدنی بود، دیدید ما می‌توانیم.» برای این هنرمند با سابقه، این اتفاق یعنی یک حرکت خوب و عالی، آن‌قدر که بگوید: «این کار یک مقدار اراده می‌خواست، یک مقدار همت و البته جربزه، که خدا را شکر با اعتمادی که شد به نتیجه رسید. این همان چیزی بود که خیلی‌ها پارسال می‌گفتند شدنی نیست، اما الان به همه ثابت شده اگر توانایی‌هایمان را باور کنیم دستاورد‌های بزرگی خواهیم داشت.»
هنرمندانی با مهارت بالا
موضوعی که مورد توجه محمدعلی قنبری، مسؤول اتحادیه شیشه و آینه تهران هم قرار می‌گیرد و او هم به ما می‌گوید: «من سال گذشته هم گفتم هنرمندان ما مهارت ساخت این تندیس‌ها را داخل کشور دارند، یعنی از نظر طراحی و شکل دادن به شیشه و... هنرمندان داخلی ما هرکاری که بخواهند می‌توانند انجام بدهند و مهارت بالایی در این زمینه دارند. اما آن موقع نگرانی درباره نبودن دستگاه‌های لازم بود که به نظر می‌رسد با تمهیداتی که اندیشیده شده و اعتمادی که صورت گرفته این نگرانی هم رفع شده و حالا تندیس‌های امسال در داخل کشور ساخته شده است.»
سیمرغ ایرانی مرغوب‌تر از سیمرغ‌های خارجی
فرهاد فلاح
مدیر حمایت از تولید صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
تا همین سال گذشته، امکان ساخت سیمرغ جشنواره فجر (چه‌به لحاظ امکانات و چه تکنیک ساخت) در کشورمان وجود نداشت، ولی از سال گذشته که بحث سیمرغ ایرانی پیش آمد ما از چند شرکت ساخت کریستال داخل کشور خواستیم روی این پروژه کار کنند و ببینند توانایی ساخت سیمرغ را در ایران داریم یا نه که خوشبختانه پس از مدتی آقای داوود فراهانی، مدیرعامل شرکت جهان کریستال به ما اطلاع داد این امکان وجود دارد و ما توانایی ساخت این سیمرغ را داریم.
ساخت سیمرغ در ایران هم به منزله حمایت از صنایع دستی و تولیدات داخلی و هم جلوگیری از خروج ارز از کشور بود و درواقع یکی از انتقاداتی که سال گذشته درباره سیمرغ‌های اماراتی مطرح شد، همین بحث مالی و خروج ارز بود.
من اکنون قصد ندارم درباره قیمت سیمرغ ایرانی چیزی بگویم (زیرا در این مورد مسؤولان جشنواره فیلم فجر و مدیرعامل کارخانه سازنده باید سخن بگویند)، اما تا آنجا که می‌دانم بهای آن کمتر از نصف قیمت مشابه خارجی درآمده است. البته آقای فراهانی به ما گفتند قیمت حقیقی و تمام شده سیمرغ خیلی بیشتر از قیمت اعلام شده است، زیرا همان‌طور که می‌دانید برای تولید یک محصول مرغوب برای اولین بار، مطالعه فراوانی لازم است و در کنار آن واردات دستگاه مخصوص، قالب سازی و موارد نامحسوسی، چون آزمون و خطای بسیار وجود دارد که همه این موارد هزینه بر است و باعث می‌شود قیمت تمام شده حتی از نمونه مشابه خارجی بیشتر شود.
ولی مدیرعامل کارخانه جهان کریستال به ما گفتند پیش از ورود به طرح، آن را در هیات مدیره مطرح کردند و به مشورت گذاشتند و اعضای هیات مدیره گفته اند به‌خاطر این‌که به دنیا و خود ایرانی‌ها نشان دهیم که ما توان ساخت سیمرغ را در کشورمان داریم، اگر قیمت تمام شده ده‌ها برابر قیمت سیمرغ اماراتی هم باشد، برایش هزینه می‌کنیم تا توان هنرمندان و تولیدکنندگان وطنی را به همه نشان دهیم.
یکی از مواردی که هم در گذشته مطرح بوده و هم حالا مطرح است، بحث کیفیت سیمرغ ایرانی است. از آنجا که تحصیلات و تخصص من صنایع دستی و شیشه گری سنتی و سفال و سرامیک است و کارشناس شیشه هستم و سیمرغ ایرانی را از نزدیک دیده ام، تایید می‌کنم کیفیت سیمرغ ایرانی نه تنها با نمونه خارجی برابری می‌کند که حتی بالاتر از استاندارد‌های جهانی است.
سیمرغ ایرانی، هم به لحاظ شفافیت و درخشندگی و هم جنس کالا و کریستال بودن خالص برتر و بهتر از نمونه‌های خارجی است.
حتی مساله‌ای مثل آنیل شدن یعنی تنش زدایی شیشه هم در آن لحاظ شده است. شیشه‌ها اگر هنگام ساخت به طور علمی تنش زدایی نشوند، خودبه خود پس از مدتی می‌شکنند، اما در سیمرغ ایرانی حتی یک تنش وجود ندارد و من این را تایید می‌کنم؛ و درنهایت این‌که یکی از اهداف خود من برای تولید سیمرغ جشنواره در داخل کشور این بود که به ایرانی‌ها بگویم در کشور ما دست کم چند کارخانه کریستال سازی در حد جهانی وجود دارد که مردم می‌توانند به محصولات آن‌ها اعتماد کنند. اصلا خیلی از کریستال‌هایی که در بازار به عنوان کریستال خارجی به فروش می‌رسد، کریستال ساخت داخل است که عده‌ای متقلب، مارک کارخانه سازنده را کنده و مارک تقلبی خارجی روی آن می‌زنند و به بازار عرضه می‌کنند.
