بازگشت ارز صادراتی یکی از موضوعاتی است که از سوی مقامات مختلفی زیر ذره‌بین قرار گرفته است. از رئیس کل بانک مرکزی گرفته که تا مدتها از روند بازگشت ارز حاصل از صادرات ناراضی بود تا وزیر امور اقتصادی و دارایی که تاکنون دو بار، با ارایه برخی آمارها، صادرکنندگان را دلخور کرده است؛ اما تفاوت در این است که عبدالناصر همتی که اکنون، مسئول اصلی سیاستگذاری و البته پاسخگویی در مورد بازار ارز را دارد، روند بازگشت ارز از سوی صادرکنندگان را منطقی و رضایت‌بخش می‌داند و بر این باور است که ارز صادراتی به خوبی در سامانه نیما عمل می‌کند؛ اما فرهاد دژپسند به فاصله کمتر از چند ماه، اعلام می‌کند که بخش عمده‌ای از ارز حاصل از صادرات به کشور باز نگشته است.
بازخوانی آمار غلط وزیر اقتصاد که از سوی بانک مرکزی اصلاح شد
اخبار اقتصادی-بار اولی که فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی، آمارهای مرتبط با ارز صادراتی را اعلام کرد، نهم اردیبهشت ۹۸ بود. او اعلام کرد که از ۴۰ میلیارد دلار صادراتی که از کشور صورت گرفته است، تنها ۱۰ میلیارد دلار ارز به کشور برگشته است. او به این نکته هم اشاره کرده بود که ۷۵ درصد ارز حاصل از صادرات به کشور بازنگشته است. این جمله کافی بود تا انتقادات بسیاری را به سکاندار وزارت امور اقتصادی و دارایی وارد کند که چرا بدون توجه به آمارهای اعلام شده از سوی بانک مرکزی، اعداد و ارقامی را در مورد بازگشت ارز صادراتی مطرح می‌کند که نه تنها به واقعیت آماری بانک مرکزی نزدیک نیست، بلکه بسیاری از دیدگاههای منفی را راجع به صادرکنندگان کشور را که اکنون خط شکنان جبهه جنگ اقتصادی در حوزه ارزآوری هستند، به وجود آورد.
آن روزها البته بعد از انتقادات فراوانی که به این نوع اعلام آمار از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی صورت گرفت، بانک مرکزی بالاخره بعد از گذشت چند روز وارد عمل شد و قائله را پایان داد؛ به نحوی که اعلام کرد از بازگشت ارز حاصل از صادرات از سوی صادرکنندگان راضی است و مشکلی در این میان وجود ندارد. البته فعالان اقتصادی و اتاق بازرگانی نیز بر این باور بودند که بانک مرکزی متولی ارایه آمارهای بازگشت ارز صادراتی است و باید در این زمینه روشنگری کند که در نهایت، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در پست اینستاگرامی خود اعلام کرد که حدود ۶۰ درصد از ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور بازگشته است و با این نوشته خود، خط بطلانی بر ادعای فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی کشید.
او صادرات غیرنفتی را دارای نقش مهمی در رونق تولید، اشتغال و خصوصا ثبات بازار ارز و تقویت ارزش پول ملی دانست و اعلام کرد: « سال ۹۷ ارز برگشتی بر اساس روش های ابلاغی بانک مرکزی یعنی فروش در سامانه نیما، عرضه در صرافی‌ها، واردات در مقابل صادرات خود و واگذاری ارز پروانه صادراتی و نیز واگذاری به بانک مرکزی به رقمی معادل ۱۸.۷ میلیارد دلار رسیده است. »
خطای دوباره وزیر اقتصاد در اعلام آمار بازگشت ارز صادراتی
حال فرهاد دژپسند برای دومین بار دچار این خطای استراتژیک شده است. او می‌گوید که تنها ۴۵ درصد از ارز حاصل از صادرات به کشور برگشته است و در شرایطی این سخنان را به زبان می‌آورد که بانک مرکزی به عنوان متولی آمارهای ارز صادراتی و بازگشت آن به چرخه اقتصاد، چنین باوری را ندارد.
او هفته گذشته در حاشیه جلسه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی در جمع خبرنگاران اعلام کرده بود: « ظرف ۱۸ ماه ۶۱ میلیارد دلار صادرات از کشور صورت گرفته که عدد مناسبی به شمار می رود.»
دژپسند اعلام کرد:« بر اساس اعلام آمارهای رسمی، برگشت ارز صادراتی ۲۷ میلیارد دلار بوده است که نشان می دهد تنها ۴۵ درصد از ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی بازگشته است.»
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: «تمام هم و غم صادرکنندگان سابقه دار آن است که ارز صادراتی به کشور برگردد اما به هر حال کمتر از نیمی از ارز حاصل از صادرات هم اکنون به کشور بازگشته است.»
این اظهارنظر وزیر امور اقتصادی و دارایی مجدد عبدالناصر همتی را مجبور به این کرده است که دوباره توضیح دهد که بازگشت ارز صادراتی به کشور رضایت‌بخش است. او روز گذشته(۲۲ مهر ۹۸) در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی استان تهران به صراحت اعلام کرده است: «اکنون، ابزار مهم تجارت خارجی کشور صادرات غیرنفتی است و ارز حاصل از صادرات به خوبی درسامانه نیما عرضه می شود.»
ماجرای آمارهای غلط انداز وزیر اقتصاد در بازگشت ارز صادراتی
در این میان، پدرام سلطانی، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت: وزیر امور اقتصادی و دارایی به تازگی یک اظهارنظر جدید در رابطه با ارز صادراتی و بازگشت آن داشته و اعلام کرده‌اند که تنها ۴۵ درصد ارز صادراتی به کشور برگشته است؛ در حالی که به نظر می‌رسد چنین موضوعی آن هم در قالب یک اظهارنظر از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی، از پایه غلط است و شایسته وزیر نیست که نسنجیده حرف بزند.
وی افزود: بخشی از این آمار اعلامی که به گفته وزیر اقتصاد صادرات ۶۰ میلیارد دلاری را نشان می‌دهد، مربوط به زمانی است که گمرک ایران هنوز نرخ پایه‌های صادراتی را اصلاح نکرده بود، بنابراین صادرات با نرخ پایه‌های صادراتی اصلاح نشده، در گمرکات به ثبت رسیده بود و قیمت‌ها و نرخ‌های گمرک که سازنده اصلی آمارهای صادرات بوده، مربوط به گذشته بوده است و تناسبی با نرخ پایه‌های صادراتی ما در سال ۹۷ و ۹۸ نبوده است.
سلطانی گفت: بخش دوم از عدم بازگشت ارز به صادرات کالاهای ایرانی به عراق و افغانستان باز می‌گردد که بر این اساس، تا پایان مردادماه سال گذشته، صادرات ریالی از سوی بانک مرکزی پذیرفته شده است و بنابراین آمارهای مرتبط با بازگشت ارز آن به سامانه نیما و لحاظ کردن آن در حوزه عدم بازگشت ارز صادراتی صحیح نیست.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر، آمارهای اعلامی از سوی وزیر اقتصاد مرتبط با صادرات ۱۸ ماهه گذشته بوده است؛ در حالیکه بانک مرکزی رسما به صادرکنندگان مهلت داده است تا ظرف مدت شش ماه ارز حاصل از صادرات خود را به کشور برگردانند، پس در حوزه بازگشت ارز صادراتی، نباید آمارهای سال ۹۸ را به این محاسبات بازگشت ارز صادراتی در نظر گرفت چراکه مهلت صادرکنندگانی که صادرات خود را در اردیبهشت ماه به بعد انجام داده اند، برای بازگشت ارز صادراتی هنوز هم باقی است.
نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: لذا محاسبه کردن و ادعای اینکه ۴۵ درصد ارز صادراتی به کشور بازگشته است و نیمی دیگر نیامده، غلط انداز است.
