در قرن بیستم دانش ما درباره متابولیسم ویتامین D و نحوه عملکرد آن افزایش یافت و موجب مقبولیت این ادعا شد که اندام‌ها به این ویتامین نیاز داشته و همچنین روند بیماری‌های مختلف به‌وسیله آن تعدیل می‌شوند.
در رابطه با عملکردهای این ویتامین مهم در سلامت و تندرستی بدن انسان، سیده نگار مدرس صدرانی از دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، مطالعه‌ای مروری را انجام داده که نتایج علمی و فنی آن در فصل‌نامه «آزمایشگاه و تشخیص» منتشر شده است.
بر اساس نتایج این مطالعه، سیستم ویتامین D نقش حیاتی در حفظ کلسیم و فسفات خون و همچنین ثبات و توازن یا اصطلاحا «هومئوستازی» مواد معدنی استخوان بازی می‌کند. فعالیت‌های ویتامینD در اسکلت شامل تحریک یا مهار بازجذب استخوان و مهار یا تحریک تشکیل آن است. متابولیسم ویتامین D در پوست پس از مواجهه با نور ماورای بنفش(UVB) انجام می‌شود.
به گفته مدرس صدرانی، محقق این پژوهش، «جذب کلسیم مواد غذایی با متابولیسم ویتامین D در سطح هردو بافت کلیه و استخوان میانکنش دارد. این میانکنش به‌طور مستقیم یا فعالیت تجزیه‌ای بر روی استخوان از طریق سیستم غدد درون‌ریز بدن صورت می‌گیرد».
به بیان این محقق، مقدار بحرانی متابولیت اولیه ویتامین D خون جهت پیش‌گیری از بیماری ریکتزی در کودکان و نرمی استخوان آن‌ها، 20 نانومول بر لیتر است. البته این مقدار، پایین‌تر از مقدار لازم برای کاهش خطر شکستگی‌های استئوپروتیک است. برای کاهش چنین خطرهایی، مقدار متابولیت اولیه ویتامینD باید بیش‌تر از 60 نانومول بر لیتر و همراه با دریافت مقدار کافی کلسیم غذایی باشد.
تحقیقات اخیر و آزمایش‌های بالینی مکمل ویتامین D پیشنهاد کرده‌اند که میزان پایین ویتامین D به‌عنوان یک نشانگر و نه یک علت برای بیماری در نظر گرفته شود.
مدرس صدرانی می‌گوید: «داده‌های کنونی تایید می‌کنند که ویتامین D نقش حیاتی در حفظ هومئوستازی کلسیم و فسفات در خون و هومئوستازی مواد معدنی در استخوان بازی می‌کند. این دانش، اساس دقیقی را برای بهبود استراتژی‌های غذایی به‌منظور پیش‌گیری از نرمی استخوان در کودکان و همچنین جلوگیری از پوکی استخوان و شکستگی‌ها در افراد مسن فراهم می‌کند. دانش جدید این اندیشه را تقویت می‌کند که فعالیت‌های مختلف ویتامین D بر روی استخوان بستگی به وضعیت هومئوستازی پلاسمایی کلسیم و فسفات به‌جای وضعیت مواد معدنی در استخوان دارد».
این محقق می‌افزاید: «هنگامی‌که مقادیر کلسیم پایین است، ویتامین D توانایی تحریک و آزادسازی کلسیم و فسفات از استخوان و مهار رسوب مواد معدنی در استخوان را دارد».
بااین‌حال به گفته مجری این تحقیق، به نظر می‌رسد مطالعات بیش‌تری برای تعیین فعالیت‌های مختلف مولکولی ویتامین D بر روی سلول‌های استخوان و همچنین در روده و کلیه که در هومئوستازی کلسیم و فسفات پلاسمایی مشارکت دارند، لازم است.
داده‌های جدید کسب‌شده از این مطالعات درک ما را از میانکنش وضعیت ویتامین D با کلسیم و فسفات دریافتی از مواد غذایی به‌منظور تندرستی بهینه و سلامتی استخوان‌ها، تقویت خواهند کرد.
