از همان ابتدا که حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی قصد حضور در انتخابات ریاست جمهوری کرد و به میدان رقابت ها پا نهاد، مدیریت بازار مسکن و خانه دار شدن جوانان یکی از وعده های مهمی بود که بیش از هر وعده دیگری نظرات را به خود جلب کرد.
پس از آن که دولت سیزدهم به صورت رسمی کار خود را آغاز کرد نیز این شعار جزء یکی از مهم ترین اهدافشان بود. به تدریج هر چه روزهای بیشتری از عمر دولت می گذشت سوال اذهان عمومی درمورد اینکه طرح دولت برای ساماندهی به بازار مسکن چیست، بیشتر می شد.
*وعده ابتدایی رئیس دولت سیزدهم برای ساماندهی بازار مسکن چه بود؟
به طور مثال اوایل خردادماه سال گذشته بود که عضو ستاد انتخاباتی سید ابراهیم رییسی از تدوین طرح ویژه مسکن در برنامه اقتصادی این نامزد انتخابات ریاست جمهوری خبر داد و گفت: در این طرح ساخت ۴ میلیون مسکن با آورده اولیه صفر، زمین رایگان و وام ارزان بدون یک ریال بودجه دولتی پیش بینی شده است.
افشین پروین‌پور با تشریح جزییات طرح ویژه مسکن آیت الله رییسی افزود: طرح یادشده، طرح ارتقایافته مسکن مهر است؛ به گونه ای که هم مشکلات آن را ندارد، هم کیفیت مسکن را افزایش می دهد و هم فشاری به بودجه دولت وارد نخواهد کرد.
پس از آن و با گذر زمان اوایل مهرماه سال 1400 رئیس‌جمهور قانون جهش تولید مسکن را برای اجرا ابلاغ کرد. طرح جهش تولید و تامین مسکن در پنج فصل جهت تکلیف دولت به ساخت مسکن با فراهم کردن زیر ساخت های لازم از سوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی تهیه شده است.
در طرح جهش تولید و تامین مسکن با در نظر گرفتن سازو کارهایی جهت تامین منابع مالی، تامین زمین، تامین مصالح ساختمانی و تامین خدمات ساختمانی، سعی شده تا بستر لازم برای ساخت مسکن فراهم و دولت مکلف شده تا طی ۴ سال، سالانه یک میلیون واحد مسکونی تولید و عرضه نماید.
*مهرماه سال 1400: دولت قرار نیست سالی یک میلیون مسکن بسازد، بیشتر می‌سازد!
لذا در مهرماه سال گذشته مباحث درمورد طرح مذکور بالا گرفت و صحبت های بسیاری درمورد اینکه اصلا این طرح قابلیت اجرا دارد یاخیر، چه زمانی اجرایی می شود و موانعش چیست مطرح شد.
اواخر مهرماه سال 1400 این خبر با تیتر «دولت قرار نیست سالی یک میلیون مسکن بسازد، بیشتر می‌سازد» توجهات را مجدد به سمت دولت سیزدهم معطوف کرد. دولتمردان با تاکید بر ساخت چهار میلیون واحد مسکن تا پایان دوره چهارساله خود، ماموریت و مسئولت بزرگی را برای اجرا انتخاب کردند. ماموریتی که برای محقق شدن به برنامه ریزی دقیق و عزمی جدی در اجرا نیاز دارد.
درهمین راستا 26 مهرماه سال گذشته، وزیر راه و شهرسازی در حاشیه مراسم معارفه مدیرعامل جدید راه آهن تلاش کرد جزییات جدیدی از برنامه این وزارتخانه برای اجرای این برنامه را با رسانه ها در میان بگذارد. قاسمی توضیح داد که معنی اجرای این طرح به این صورت نیست قرار باشد سالی یک میلیون مسکن ساخته شود و روند کار به این شکل نیست که سال اول یک میلیون واحد ساخته شود، سال دوم یک میلیون واحد و به همین صورت این روند ادامه پیدا کند. بلکه دولت برای رسیدن به هدف تعیین شده، باید در شروع کار ساخت بیش از یک میلیون مسکن را هدفگذاری کرده و در سال اول ساخت دو میلیون واحد مسکن کلید میخورد. این اظهارات وزیر که قرار نیست سالی یک میلیون واحد مسکن ساخته شود از سوی برخی رسانه های سهوا یا عمدا این گونه پوشش داده شد که دولت به نوعی زیر قولش زده است و قرار نیست چهار میلیون مسکن ساخته شود، آن هم در شرایطی که اظهارات وزیر راه و شهرسازی در توضیح جزییات اجرای این پروژه بود و تاکید شده بود که چون ساخت مسکن فرایندی زمان بر است، امکان پذیر نیست که سالی یک میلیون واحد ساخته و تحویل شود و باید در سال های نخست، کلنگ ساخت واحدهای بیشتری زمین بخورد.
متن کامل اظهارات رستم قاسمی در این مراسم به این شرح بود که "هم به دلیل قانون جهش تولید و هم به خواست دولت، بناست که در چهار سال، چهار میلیون مسکن ساخته شود، خوشبختانه قانون بسیار خوبی در مجلس به عنوان قانون جهش تولید ظرف حدود یک ماه گذشته ابلاغ شده و این قانون میتواند کمک بسیار بزرگی را به خانه دار شدن مردم انجام دهد. اولا باید توضیح دهم که این برنامه به معنی این نیست که در سال اول یک میلیون واحد مسکن ساخته شود، سال دوم یک میلیون مسکن ساخته شود (و به همین ترتیب)... شما این را میدانید که ساخت مسکن در کشور معمولا یک سال تا بیش از یک سال ونیم طول می کشد، ما برای این که به (هدف) چهار میلیون مسکن در چهارسال برسیم، باید شروع کارمان با بیش از یک میلیون واحد مسکن باشد که در جلسه ای حدود ۱۰ روز پیش در شورای عالی مسکن با حضور آقای رئیس جمهور، این را اعلام کردیم که (ساخت) حدود دو میلیون مسکن را در فاز اول شروع خواهیم کرد که مقدماتش هم فراهم شده و تفاهم نامه های مربوط به آن نیز با بسیاری از دستگاه ها امضا شده و ان شالله عملیات اجرایی اش را پشت سر خواهیم گذاشت. "
*رئیسی: ساخت ۹۰۰ هزار واحد مسکونی آغاز شده است/181 هزار 604 متقاضی برای دریافت تسهیلات نهضت ملی مسکن به بانک عامل معرفی شده‌اند
حال اما در ابتدای سال 1401 ایستاده ایم. ماه های زیادی را با دولت سیزدهم سپرده کرده ایم و به این دولت به زودی یکساله می شود و همچنان چشم ها منتظر اقدامی از سوی مسئولان هستند بلکه تلاطم پرشدت بازار رهن و خرید مسکن کمی آرام گیرد. اخیرا نیز رئیسی در خصوص ایجاد شبهه درخصوص ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در ۴ سال، گفت: اقدامات لازم در این زمینه برای پیدا کردن زمین آغاز، صندوق ملی مسکن تشکیل و پول در آن واریز شده و کار ساخت حدود ۹۰۰ هزار واحد مسکونی در استانها آغاز شده است. لذا وعده ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال حتمی و شدنی است و در این زمینه کسانی که در سال‌های گذشته ترک فعل داشتند، باید جوابگو باشند.
پس از آن آخرین آمار معرفی متقاضیان نهضت ملی مسکن به بانک عامل اعلام شد. بررسی آمار مستند وزارت راه و شهرسازی بیانگر آن است که تا کنون 181 هزار 604 متقاضی برای دریافت تسهیلات نهضت ملی مسکن به بانک عامل معرفی شده‌اند.
بررسی به روزترین آمار سامانه TEM وزارت راه و شهرسازی تا 20 فروردین ماه سال 1401 پیرامون آخرین وضعیت پروژه‌های نهضت ملی مسکن بیانگر آن است که تاکنون متقاضیان 181 هزار 604 واحد مسکونی در قالب 11 هزار 967 پروژه به بانک عامل برای پرداخت تسیهلات مسکن معرفی شده‌اند.
بر این اساس، بیشترین متقاضیان معرفی شده به بانک شامل 8 هزار 266 پروژه خود مالک است که 73 هزار 593 واحد مسکونی معادل 41 درصد کل متقاضیان معرفی شده است.
علاوه بر این، تاکنون 35 هزار 290 متقاضی از بنیاد مسکن، 22 هزار 775 متقاضی از پروژه‌های ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، 23 هزار 811 متقاضی از شهرهای جدید و 23 هزار 52 پروژه از ادارات کل راه و شهرسازی کشور در کنار 3 هزار 83 پروژه سازمان همیاری شهرداری‌ها مجموع 181 هزار 604 پروژه یاد شده را در بر می‌گیرد.
لاز به ذکر است، آمار ماخوذه از سامانه TEM مجموع واحدهای مسکونی نهضت ملی مسکن، طرح اقدام ملی و واحدهای مسکن مهر را در خود جای داده است.
پیشتر محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی از معرفی 959 هزار متقاضی به بانک عامل برای دریافت تسهیلات مسکن خبر داده بود که مقایسه این آمار با آمار مستند سامانه TEM بیانگر اختلاف آشکاری است.
با این حال باز هم نمی توان به نتیجه رسید و به این سوال پاسخ داد که آیا دولت می تواند از پس اجرای این طرح بربیاید یاخیر، اما مسئله ای که اهمیت دارد این است که دولت باید درراستای مدیریت وضعیت مسکن تلاش کند و حتی اگر هم این طرح به نتیجه خاصی نرسید باید بتواند درگام نخست وضعیت رهن و اجاره را ساماندهی کند. این روزها گرانی در تمام حوزه های اقتصادی گریبان مردم را گرفته است و جامعه روز به روز برای تامین یک خانه ساده ناتوان تر می شوند.
