این سوره در آغاز بعثت بر پیامبر (ص) نازل شده است. واژه مدثر به معنای «جامه به خود پیچیده» است و اشاره به پیامبر (ص) دارد.
اخبار مذهبی _ در آیات ابتدایی این سوره، خداوند به پیامبر (ص) (که از تکان روحی آغاز وحی، احساس سرما می‌کرد و جامه به خود پیچیده بود) دستور می‌دهد برخیزد و مردم را هشدار دهد.
بنا بر بسیاری از روایات، بخشی از این سوره درباره ولید بن مغیره نازل شده است که پیامبر را ساحر (جادوگر) می‌خواند. خداوند در این سوره با اشاره به عظمت و شأن قرآن، کسانی را که منکر قرآن شوند و آن را سحر بخوانند، تهدید کرده است. آیه ۳۸ از آیات مشهور سوره مدثر است که هر انسانی را در گرو اعمال خویش می‌داند.
در روایات آمده است هر کس این سوره را تلاوت کند، به ازای هر کسی که در مکه، پیامبر (ص) را تصدیق یا تکذیب کرد، ده حسنه به او داده می‌شود. یا اگر آن را در نماز‌های روزانه بخواند، خداوند او را همراه و هم درجه حضرت محمد (ص) قرار می‌دهد و در دنیا بدبختی و رنج نمی‌بیند.
متن آیاتی از سوره مدثر همراه با ترجمه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خدای بخشاینده مهربان
کَلَّا وَ الْقَمَرِ ﴿٣٢﴾
آری، سوگند به ماه،
وَ اللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ ﴿٣٣﴾
و سوگند به شب، چون روی در رفتن آرد
وَ الصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ ﴿٣٤﴾
و سوگند به صبح، چون پرده بر افکند
إِنَّهَا لَإِحْدَى الْکُبَرِ ﴿٣٥﴾
که این یکی از حادثه های بزرگ است
نَذِیرً‌ا لِّلْبَشَرِ ﴿٣٦﴾
ترساننده آدمیان است
لِمَن شَاءَ مِنکُمْ أَن یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ ﴿٣٧﴾
برای، هر کس از شما که خواهد پیش افتد یا از پی رود
کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَ‌هِینَةٌ ﴿٣٨﴾
هر کس در گرو کاری است که کرده است
إِلَّا أَصْحَابَ الْیَمِینِ ﴿٣٩﴾
مگر اهل سعادت،
فِی جَنَّاتٍ یَتَسَاءَلُونَ ﴿٤٠﴾
که در بهشتها نشسته اند و می پرسند
عَنِ الْمُجْرِ‌مِینَ ﴿٤١﴾
از گناهکاران
مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ ﴿٤٢﴾
که چه چیز شما را به جهنم کشانید؟
قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ ﴿٤٣﴾
می گویند: ما از نمازگزاران نبودیم
وَ لَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ ﴿٤٤﴾
و به درویشان طعام نمی دادیم
وَ کُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ ﴿٤٥﴾
و با آنان که سخن باطل می گفتند هماواز می شدیم
وَ کُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ ﴿٤٦﴾
و روز قیامت را دروغ می انگاشتیم
حَتَّىٰ أَتَانَا الْیَقِینُ ﴿٤٧﴾
تا مرگ ما فرا رسید
فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِینَ ﴿٤٨﴾
پس شفاعت شفاعت کنندگان سودشان نبخشید
فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَ‌ةِ مُعْرِ‌ضِینَ ﴿٤٩﴾
چه شده است که از این پند، اعراض می کنند؟
کَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُّسْتَنفِرَ‌ةٌ ﴿٥٠﴾
مانند خران وحشی
فَرَّ‌تْ مِن قَسْوَرَ‌ةٍ ﴿٥١﴾
که از شیر می گریزند
بَلْ یُرِ‌یدُ کُلُّ امْرِ‌ئٍ مِّنْهُمْ أَن یُؤْتَىٰ صُحُفًا مُّنَشَّرَ‌ةً ﴿٥٢﴾
بلکه هر یک از ایشان می خواهد که نامه هایی گشاده به او داده شود
کَلَّا ۖ بَل لَّا یَخَافُونَ الْآخِرَ‌ةَ ﴿٥٣﴾
آری، که از آخرت نمی ترسند
کَلَّا إِنَّهُ تَذْکِرَ‌ةٌ ﴿٥٤﴾
آری، که این قرآن اندرزی است
فَمَن شَاءَ ذَکَرَ‌هُ ﴿٥٥﴾
هر که خواهد، آن را بخواند
وَ مَا یَذْکُرُ‌ونَ إِلَّا أَن یَشَاءَ اللَّـهُ ۚ هُوَ أَهْلُ التَّقْوَىٰ وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَ‌ةِ ﴿٥٦﴾
و پند نمی گیرند، مگر اینکه خدا خواهد او شایان آن است که از او بترسند و او شایان آمرزیدن است
