از امیر مؤمنان(ع) نقل است که رسول خدا(ص) فرمود:«ای ابا الحسن بر خدا محقّق است اینکه اهل ضلال (گمراهان) را به بهشت داخل نماید» منظور رسول خدا(ص) از این گفتار، مؤمنانی هستند که در زمان فتنه (فساد) بر امامت امام غایب و پوشیده شده از چشم‌ها، پابرجا بمانند، کسانی که به امامت امام زمان(ع) اقرار کنند و به ریسمانش چنگ زنند و منتظر ظهورش باشند. آنان که صبر در مصایب دوران غیبت دارند و تسلیم اوامر ائمّه دین هستند و در اطّلاع از وضعیت امام غایبشان دچار گمراهی شدند.
حضرت امیر(ع) می‌فرماید: دلیل صحّت این تفسیر این است که اگر خداوند، خورشید را که برای شناختن اوقات نماز، راهنما قرار داده است، در پشت پرده قرار دهد در آن صورت برای مردم وجوب نماز خواندن در اوّل وقت موسّع (آزاد) می‌شود تا برای ایشان، با برآمدن آفتاب وقت شناخته شود و یقین کند که ظهر شده است.
به همین نحو است برای کسی که منتظر خروج امام و چنگ‌زده به امامتش باشد، عمل به واجبات خداوند برایش موسّع است و با(رعایت)حدودش از او پذیرفته و از معنای آنچه که بر او واجب شده است، بیرون نمی‌شود، پس او صبرکننده و تحمّل شونده‌ای است که غیبت امامش برایش ضرر نمی‌رساند.(۱)
امیرمؤمنان(ع) می فرماید: در میان پرندگان مانند زنبور عسل باشید. همۀ پرنده‌ها او را ناتوان می‌شمارند و اگر پرنده‌ها بدانند در جوف آنها چه برکتی نهفته است، این رفتار را به آنها روا نمی‌داشتند!(شما هم با)مردمان با زبان و بدن‌هایتان به هم بپیوندید و معاشرت کنید،اما با دل‌ها و رفتارتان از آنها دوری کنید. قسم به کسی که جان من در دست(قدرت)اوست!آنچه را که دوست می‌دارید، به آن نمی‌رسید(ظهور امامتان را نمی‌بینید)تا به روی همدیگر آب دهان بیندازید و تا بعضی بعضی دیگر(یکدیگر)را دروغ‌گو بنامید و تا از شما-شیعیانم-نماند،مگر مانند سرمه در چشم و نمک در طعام. به‌زودی به شما مثلی می‌زنم،مثل مردی را که طعامی(حبوباتی)داشته باشد و آن را تصفیه و پاک کند و بعد آن را در خانه‌ای جا دهد و تا خدا خواهد مدّتی صبر کند و دوباره به‌سوی آن طعام برگردد و ببیند سوس افتاده است،باز آن را تمیز نماید و تصفیه کند و سپس به خانه برگرداند،باز آن را بیرون نموده و ببیند مقداری از آن را بید زده است و هم‌چنین این کار را تکرار نماید تا از آن مقدار اندکی بماند که دیگر آفت نتواند به آن ضرر برساند،شما نیز چنین هستید(آن‌قدر تصفیه و غربال می‌شوید)تا از شما نماند مگر گروه کمی که هیچ‌فتنه‌ای نتواند(آنها را از راه حقّ منحرف نماید و)به آنها ضرر برساند.(۲)
جعفی گوید:به امام باقر علیه السّلام گفتم فرج چه‌زمانی خواهد بود، فرمود: هیهات،هیهات!فرج ما نخواهد شد(سه‌بار فرمود) تا شما غربال شوید باز غربال شوید و باز غربال شوید،تا کدرها برود و صاف‌ها بماند.»(۳)
محمد بن منصور از پدرش نقل می کند که گروهی خدمت امام صادق(ع) نشسته بودیم و صحبت می کردیم که ایشان به ما فرمودند: «چه می گویید؟- و به اصطلاح کجای کار هستید؟- هیهات! هیهات! نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر اینکه غربال شوید، نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر اینکه - مؤمن و متزلزل شما- از هم جدا شوند، نه به خدا قسم آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر اینکه آزمایش شوید؛ نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر بعد از اینکه ناامید شوید، نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر بعد از آنکه شقی و بدبخت به شقاوتش برسد و سعید و نیک انجام به سعادتش دست یابد.» (۴)
محمد بن ابی نصر می گوید: «امام موسی کاظم علیه السلام فرمود: «بدانید که به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر آنکه - مؤمن و متزلزل- از هم جدا شوند، مورد آزمایش قرار گیرید تا اینکه جز افراد بسیار نادری از شما باقی نماند»، آنگاه آیاتی از قرآن تلاوت فرمود که: (ام حسبتم ان تترکوا و لما یعلم الله الذین جاهدوا منکم)،(۵)(و یعلم الصابرین)، (۶) «آیا پنداشتید که بدون مشخص شدن مجاهدان و استقامت کنندگان، - از شما دست برداشته می شود؟» (۷)
امام رضا(ع) از پدران بزرگوارش از امیر المؤمنین نقل می کند که فرمود: «...در دوران غیبت، جز دینداران ناب که یقین در جانشان رسوخ کرده و خداوند از آنان بر ولایت ما پیمان گرفته و ایمان را در جانشان ثابت کرده و به دم الهی یاریشان نموده است، کسی بر اعتقاد خود، استوار نخواهد ماند.» (۸)
اسحق بن سعد اشعری می گوید: امام عسکری(ع) فرمود: «به خدا قسم غیبتی خواهد داشت که جز آنها خداوند در اعتقاد به امامت او استوارشان کرده و برای دعا در تعجیل فرجش موفقشان کرده، کسی دیگر، از نابودی رهایی نخواهد یافت.» به آن حضرت عرض کردم: «یا بن رسول الله! آیا غیبتش به طول می انجامد؟» فرمود: «آری به خدا قسم، تا آن قدر به درازا می کشد که بیشتر معتقدان به او از اعتقادشان بر می گردند و جز آنها که خداوند درباره ولایت ما از آنها پیمان گرفته و ایمان را در قلبشان راسخ کرده و به دم الهی یاریشان کرده است کسی دیگر بر اعتقاد به او باقی نخواهد ماند.» (۹)
منابع:
۱-بحار الأنوار:١۴٣/۵٢ ب ٢٢ ح ۶١ از تفسیر نعمانی
۲- سیمای جهان در عصرامام زمان عج ج ۱ ص۵۹۱-۵۹۰ به نقل از غیبت نعمانی:ص ٨ و ١١٢؛بحار الأنوار:١١۵/۵٢ ب ٢١ ح ٣٧ از غیبت نعمانی؛بشارة الإسلام:ص ۵٢؛الزام النّاصب:ص ٨٠؛یوم الخلاص:ص ١٨٨
۳- بحار ج۵۲ص۱۱۳ب۲۱ ح۲۸ از غیبت طوسی
۴- ظهور نور ص ۹۷ به نقل از اثبات‌الهداه، ج ۳، ص ۵۱۰، روایت ۳۲۹
۵-توبه: ۱۶- آیا گمان کردید که بدون آزمایش الهی و مشخص شدن مجاهدانتان، از شما دست برداشته می شود؟
۶-آل عمران: ۱۴۲
۷- ظهور نور ص ۹۷ به نقل از اثبات‌الهداه، ج ۳، ص ۵۱۰، روایت ۳۳۰
۸- همان ص ۴۶۴، روایت ۱۱۷
۹- همان ص ۴۷۹، روایت ۱۸۰
