جشنواره سی و هفتم فیلم فجر را در قیاس با دوره‌های اخیر این رویداد می‌توان رکوردار فیلم‌هایی با زمان بالا دانست. هرچند تصور غالب در سینمای ایران چنین بوده و هست که فیلم‌های سینمایی باید در زمان ۹۰ دقیقه‌ای تولید شوند اما در این دوره از جشنواره شاهد فیلم‌هایی با زمان بیش از ۲ ساعت بودیم که اتفاقا جزو آثار پر مخاطب و شاخص جشنواره هم بودند.
فیلم سینمایی «شبی که ماه کامل شد» ساخته نرگس آبیار با ۱۴۰ دقیقه، «ماجرای نیمروز؛ رد خون» ساخته محمدحسین مهدویان با ۱۴۰ دقیقه و «متری شیش و نیم» ساخته سعید روستایی با ۱۳۰ دقیقه فیلم‌های پرسروصدای جشنواره سی‌وهفتم بودند که از میان آنها اکران آخری به جهت دریافت سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، برای نوروز ۹۸ قطعی شده است. این‌ها فیلم‌هایی هستند که به نظر می‌رسد قاعده «زمان استاندارد فیلم در سینمای ایران» را به چالش کشیده‌اند.
عبور از فیلم‌های ۹۰ دقیقه‌ای
نرگس آبیار کارگردان «شبی که ماه کامل شد» در نشست رسانه‌ای این فیلم پس از نمایش در سالن رسانه‌ها درباره زمان این اثر گفت: «نمی‌توان چنین فیلم‌هایی را در ۹۰ دقیقه روایت کرد. ضمن اینکه کم کم باید از فیلم‌های ۹۰ دقیقه‌ای عبور و قبول کنیم که می‌شود آثاری را در ۲ ساعت هم تولید کرد.»
جالب است بدانید این ۳ فیلم تنها فیلم‌هایی نیستند که زمان استاندارد ۹۰ دقیقه را به چالش کشیده و در زمانی طولانی‌تر تولید شده‌اند؛ برای مثال فیلم سینمایی «معکوس» ساخته پولاد کیمیایی با ۱۰۲ دقیقه، «روزهای نارنجی» ساخته آرش لاهوتی با ۱۰۲ دقیقه، «سونامی» ساخته میلاد صدرعاملی با ۱۰۵ دقیقه، «درخونگاه» ساخته سیاوش اسعدی با ۱۰۷ دقیقه، «سمفونی نهم» ساخته محمدرضا هنرمند با ۱۰۵ دقیقه، «۲۳ نفر» ساخته مهدی جعفری با ۱۱۰ دقیقه و «جمشیدیه» ساخته یلدا جبلی با ۱۰۶ دقیقه از این دسته از آثار بودند.
سینماداران و مسئله فیلم‌های ۱۲۰ دقیقه‌ای
با وجود این موارد اما نکته مهم این است که این آثار با زمان روایتی بالای ۱۲۰ دقیقه، کار جدول‌بندی اکران را برای سینماداران سخت می‌کنند به طوری که این امر باعث می‌شود آنها سانس‌های ۲ ساعت و نیمه برای چنین فیلم‌هایی تعریف کنند؛ امری که به لحاظ اقتصادی برای سینماداران مقرون به صرفه نیست. چراکه در نهایت آنها یک یا ۲ سانس نمایش را در برنامه روزانه خود از دست می‌دهند و همین موضوع باعث می‌شود آنها نسبت به اکران چنین فیلم‌هایی تمایل نداشته باشند.
سال ۹۴ و در خلال اکران فیلم سینمایی «محمد رسول الله(ص)» ساخته مجید مجیدی بود که بهای این فیلم ۱۷۸ دقیقه‌ای به ناگاه و بنابر تصمیم شورای صنفی نمایش افزایش پیدا کرد که دلیل آن هم همین زمان طولانی فیلم اعلام شد و همین تجربه این شائبه را به‌وجود آورده است که به فرض راه‌یابی آثار شاخص جشنواره سی‌وهفتم به چرخه اکران بدون کوتاه کردن زمان، ممکن است قیمت بلیت‌های این فیلم‌ها بیشتر از سایر آثار باشد.
افزایش بهای بلیت قطعی است؟
غلامرضا فرجی سخنگوی شورای صنفی نمایش درباره قیمت بلیت فیلم‌هایی با زمان بیش از ۱۲۰ دقیقه عنوان کرد:با صدور پروانه نمایش این فیلم ها، در کارگروه اکران درباره چگونگی اکران آنها تصمیم‌گیری می‌شود زیرا این موضوع مربوط به قرارداد و توافق سینمادار و تهیه‌کننده می‌شود اما قطع به یقین به دلیل بهای لامپ‌ها در سینماها و تایم این آثار، شاهد افزایش بهای آنها خواهیم بود.
فرجی ادامه داد: با این وجود باید ببینیم در آیین نامه به چه میزان اجازه این تصمیم‌گیری داده می‌شود اما نکته‌ای که وجود دارد این است که وقتی برای افزایش بهای بلیت‌ها تصمیم گیری می‌شود همیشه سقفی در نظر گرفته می‌شود و نمی‌شود از آن سقف فراتر رفت ولی برای فیلم‌هایی با مدت زمان بالا باید منتظر تصمیم‌گیری شورا ماند.
اما همانطور که پیش‌تر اشاره شد بسیاری از سینماداران هم به دلایل اقتصادی و اینکه ممکن است مخاطبان با چنین آثاری ارتباط برقرار نکنند و حوصله‌شان سر برود، تمایل چندانی به اکران فیلم‌های با زمان طولانی ندارند.
آیین‌نامه اکران سکوت کرده است؟
رضا سعیدی‌پور مدیر سینما آزادی درباره این موضوع گفت: در آیین نامه اکران اشاره‌ای به زمان فیلم‌ها نشده و باید بلیت آثار سینمایی یک قیت واحد داشته باشد. در گذشته بلیت فیلم سینمایی «محمد رسول الل (ص)» به دلیل تایم بالا در دوره‌ای نسبت به سایر فیلم‌ها افزایش پیدا کرد اما بلافاصله بعد از چند روز قیمت بلیت‌های این فیلم را هم مانند سایر فیلم‌ها کردند و گفتند نمی‌شود بلیت‌ها ۲ نرخ داشته باشند، چراکه بهای بلیت برای بسیاری اهمیت دارد و شاید به خاطر آن به تماشای فیلم دیگری بنشینند.
وی افزود: اگر قیمت بلیت یک فیلم بیشتر از دیگر آثار باشد مسلما آن فیلم متضرر می‌شود چون همانطور که گفتم بهای بلیت برای مردم مهم است از همین رو باید قیمت‌ها یکسان باشد.
این سینمادار افزود: هرچند در ایام برگزاری سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر شاهد فیلم‌هایی با تایم بالا اما پرمخاطب و گیشه‌دار مثل «شبی که ماه کامل شد»، «ماجرای نیمروز؛ رد خون» و «متری شیش و نیم» بودیم اما من به آقای رضوی تهیه‌کننده «ماجرای نیمروز؛ رد خون» و آقای قاسمی تهیه‌کننده «شبی که ماه کامل شد» توضیح دادم که ما در سینما آزادی ۵ سالن داریم که سالن اصلی ۵۰۰ صندلی دارد، بنابراین اگر بخواهیم فیلمی را در سالن اصلی به نمایش بگذاریم سعی می‌کنیم فیلمی با تایم کمتر را اکران کنیم تا بتوانیم ۲ سانس اضافه‌تر داشته باشیم.
سعیدی‌پور ادامه داد: همین ۲ سانس معادل هزار بلیت اضافه‌تر است که این تعداد برای یک روز سینما رقم بالایی است، البته به شرط اینکه آن فیلمی که زمانش کمتر است پرمخاطب باشد. حتی تعریف سانس‌های ۲ ساعته برای آثار باز هم برای سینمادار مقرون به صرفه‌تر است از سوی دیگر هم مردم کمتر خسته می‌شوند.
اکران این فیلم‌ها «ضرر» است
محمد قاصد اشرفی رییس انجمن سینماداران و مدیر سینما ماندانا هم اکران فیلم‌های بیش از ۲ ساعت را ضرری برای سینماداران می‌داند.
قاصد اشرفی ادامه داد: البته نمی‌شود این موضوع را به همه فیلم‌ها تعمیم داد، چراکه فیلم‌هایی که قصه خوبی دارند از این قاعده مستثنی هستند اما نکته دیگری که می‌شود به آن اشاره کرد این است که فیلم‌هایی که زمان زیادی دارند، سانس‌بندی سینماها را دچار مشکل می‌کنند و این موضوع هم به ضرر سینمادار و هم به ضرر صاحبان آثار است چراکه وقتی سانس‌ها به صورت ۲ ساعت و نیمه تعرف می‌شود در نهایت یک تا ۲ سانس از سانس‌های معمول سینما کم می‌شود این هم به ضرر سینمادار و صاحبان فیلم است.
هرچند فیلم‌هایی با زمان بیش از ۲ ساعت برای سینماداران یک ضرر محسوب می‌شود، اما باید توجه داشت که کم‌کم باید از این قاعده عبور کرد و مخاطبان را با آثار ارزنده به تماشای فیلم‌های بلند هم عادت داد. ضمن اینکه فیلم‌هایی که در این گزارش به آنها اشاره شد اتفاقا جزو آثار برتر جشنواره از نظر هیات داوران و تماشاگران بودند؛ آثاری که در ایام برگزاری سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر هر شب سانس‌های فوق العاده زیادی به خود اختصاص می‌دادند؛ به نظر می‌رسد برای رفع این چالش باید تدبیری اندیشیده شود.
