در حالی که صدا و سیما کمتر به‌صورت شفاف از درآمدهای پیامهای بازرگانی‌اش صحبت کرده است، حالا ما خودمان بر اساس اطلاعات سایت‌های صدا و سیما به عددهای شگفت‌انگیزی فقط برای یک روز رسیدیم. تنها آخرین روز دی‌ماه در شبکه سوم سیما را تنها ملاک قرار داده‌ایم. جزئیات اطلاعات نیز بر اساس داده‌های سایت شبکه ۳ و بازرگانی خود صدا و سیماست.
به نام فوتبال، به کام تلویزیون
قدیمی‌ها در سرزنش جوانان برای تماشای فوتبال می‌گفتند پولش را افراد دیگر می‌برند و شما فقط حرص می‌خورید. حالا به‌جز فوتبالیست‌ها جاهای دیگر و آدم‌های دیگر هم هستند که از قبال فوتبال به سودهای آن‌چنانی می‌رسند. از شرکت‌های تبلیغاتی تا تولیدکنندگان لباس و پوشاک و شبکه‌های تلویزیونی. صدا و سیما یکی از آن جاهایی است که درآمد بالایی از فوتبال‌های داخلی و خارجی دارد، بدون اینکه توضیح دقیقی درباره این درآمدها ارائه کند. سال‌هاست که باشگاه‌های ایرانی به دنبال حق پخش بازی‌هایشان هستند و به نتیجه کامل و درستی هم نمی‌رسند. حالا همزمان با آغاز جام ملتهای آسیا در امارات، شبکه‌های مختلف تلویزیونی و رادیویی، ویژه برنامه‌هایی با این موضوع ساخته‌اند و پخش می‌کنند.
۱۳۷۰ دقیقه برنامه
برنامه‌های شبکه سوم سیما در بامداد یکشنبه ۳۰ دی‌ماه با « شب آفتابی» به مدت ۷۵ دقیقه آغاز شد. در این روز تا اذان مغرب، صدا و سیما به‌واسطه شهادت حضرت زهرا(س) منع آگهی داشته و پس از پایان اذان مغرب، تازه پخش پیامهای بازرگانی خود را آغاز کرده است. طولانی‌ترین زمان یک برنامه غیرزنده در روز ۳۰ دی‌ماه به فیلم بادیگارد با ۱۰۴ دقیقه اختصاص می‌یابد که در نیمه‌های شب پخش شد. کمترین زمان برنامه هم به سرود جمهوری اسلامی یا دعای فرج با یک دقیقه تعلق دارد.
قانون چه می‌گوید؟
در ماده ۲۴ تعرفه تبلیغات صدا و سیما و در موقعیت آگهی در بسته در بند الف آمده است: در برنامه‌های ورزشی درصد افزایش موقعیت آگهی با توجه به زمان پخش توسط اداره کل بازرگانی صدا و سیما تعیین می‌شود. بر اساس جدول شماره ۴۲، تعرفه قیمت پایه آگهی‌های تلویزیونی قبل از برنامه برای طبقه اول بر اساس هزار ریال، ۳۵۰ و طبقه ۳۵، ۸۰۵۰۰ (یعنی ثانیه ای ۸ میلیون تومان در شرایط خوب) می‌شود.
در این آیین‌نامه درباره آگهی‌های دعوت به تماشا این‌چنین آمده است: نرخ دعوت به تماشای قبل معادل ۲ برابر و بین معادل ۲ برابرِ قبل و بعد معادل ۸۰ درصد نرخ طبقه همان برنامه محاسبه می‌شود.
طبق جدول ۴۴ اداره بازرگانی، دی‌ماه ۴۰ درصد و بهمن‌ماه ۵۰ درصد ضریب دارند. یعنی هزینه آگهی در دی ماه در عدد ۱.۴ ضرب می‌شود.
بازی ایران و عمان
حالا با احتساب ساعت پخش برنامه «آسیا ۲۰۱۹» با اجرای محمدحسین میثاقی به اعداد عجیبی می‌رسیم. این برنامه که به پخش بازی تیم ملی ایران و عمان می‌پرداخت، از ساعت ۱۸ و ۴۴ دقیقه آغاز شد. قبل از آن حدود ۱۰ دقیقه آگهی پخش شده است. آخرین بخش از این برنامه نیز قبل از ساعت ۲۳ به پایان رسیده است. بر اساس اطلاعات سایت شبکه سوم جمع ساعت‌های روز یکشنبه برنامه «آسیا ۲۰۱۹» به حدود ۲۲۰ دقیقه می‌رسد اما مجموع زمانی که این برنامه برای شبکه سه پر کرد، نزدیک به ۳۰۰ دقیقه است. حدود ۸۰ دقیقه از زمان دیروز به آگهی و پخش اخبار کوتاه اختصاص یافته است.
ضریب هشتصد درصدی
مدیر یک شرکت تبلیغاتی که علاقه‌ای نداشت نامش منتشر شود در گفت و گو با «ایرناپلاس» گفت: ضریبها برای شرایط معمولی است و مثلا در مواقعی مانند بازیهای جام جهانی یا جام ملتهای آسیا ضریب هشتصد درصد می‌خورد. با این ضریب هزینه پخش پیامهای بازرگانی بین ثانیه ای ۷۰ میلیون تومان تا ۹۰ میلیون تومان نیز می‌رسد. البته این رقم مخصوص زمانهای خاص مانند بازی ایران و عمان می‌شود.
زمانی برای شفافیت
اگر میانگین زمان پخش آگهی‌ها در یک روز غیرعزاداری محاسبه شود، به عدد ۶۰ دقیقه می‌رسیم؛ یعنی چیزی حدود ۶۰ دقیقه یا ۳۶۰۰ ثانیه از برنامه‌های روزانه شبکه سوم به تبلیغات تعلق دارد و حتی اگر رقم ۱ میلیون تومان را برای هر ثانیه در نظر بگیریم، صحبت از رقمی بیش از ۳ میلیارد تومان است. این تنها مربوط به یک شبکه است که البته مخاطبان زیادی نیز دارد.
در این زمان که صدا و سیما از دولت و سازمان‌های دیگر تقاضای شفافیت دارد، وقت آن رسیده است که خود نیز پیشقدم شود و به این شفافیت کمک کند. درآمدهای فوق‌العاده این سازمان چقدر هستند و کجاها خرج می‌شوند؟ چرا عدد دقیق و درستی ارائه نمی‌شود؟ گلایه از کاهش بودجه در حالی که زمانهای زیادی از شبکه‌های تلویزیونی به آگهی اختصاص یافته است، چه خروجی دارد؟
البته تا زمانی که سازمان صدا و سیما بطور رسمی و دقیق اعداد درآمدی خود را اعلام نکند، تمام این محاسبات را می توان با شک و تردید نگریست.
