حدودا چهل روز دیگر فرصت باقی است تا نماینده ایران برای معرفی به اسکار معرفی شود؛ یعنی دقیقا تا نهم مهرماه. سال‌هاست که پیش از معرفی فیلم ایرانی به آکادمی اسکار، گمانه‌زنی‌ها درباره چگونگی معرفی فیلم‌ها اوج می‌گیرد. از ۲۳ سال پیش تا همین پارسال کمیته معرفی نماینده ایران به اسکار متشکل از چند سینماگر و مسوول سینمایی عهده‌دار این مسوولیت بودند، اما گویا امسال تلاش‌هایی وجود داشته تا مسوولیت معرفی نماینده ایران به اسکار را خانه سینما برعهده بگیرد. قضیه این است که سه هفته پیش کانون کارگردانان سینمای ایران خواستار تغییر در شیوه معرفی فیلم‌های ایرانی به اسکار شد و خواست تا این وظیفه را خانه سینما برعهده بگیرد.
کارگردانان معتقد بودند که عضویت مدیران و مسوولان سینمایی در کمیته معرفی فیلم به اسکار غیرقانونی است. اما دو سه روز بعد، بنیاد فارابی جوابیه‌ای به کانون کارگردانان فرستاد و نوشت که غیرقانونی بودن عضویت مدیران و مسوولان در کمیته معرفی فیلم به اسکار، ناشی از القای اطلاعات غلط از یک بند قانونی به آن کانون است. بنیاد فارابی اعلام کرد که بند مورد اشاره کانون قریب ۹ سال است که از متن مقررات حذف شده است. با توجه به این پاسخ بنیاد، باید انتظار داشته باشیم که امسال هم کمیته‌ای تشکیل شود و نماینده سینمای ایران را به آکادمی اسکار معرفی کند.
شیوه‌های معرفی فیلم به اسکار
در کشورهای مختلف، روش‌هایی گوناگون برای انتخاب فیلم برگزیده جهت رقابت در تاثیرگذارترین رویداد صنعت سینما اتخاذ شده است. سینمای فرانسه بیشتر با هیاتی هفت نفره نسبت به انتخاب فیلم اقدام می‌کند؛ دو عضو ثابت- رئیس سازمان سینمایی فرانسه (CNC) و دبیر جشنواره فیلم کن- که هر دو منصوب دولت هستند، سه مقام سینمایی دیگر و دو سینماگر یا نویسنده. سینمای آلمان هیاتی ۹ نفره را مامور این کار کرده است؛ رئیس هیات سینمای فدرال آلمان در کنار یک نماینده از هر صنف تهیه‌کنندگان فیلم‌های بلند، تهیه‌کنندگان فیلم‌های کارگردانان جدید، صادرکنندگان فیلم، توزیع‌کنندگان فیلم، سینماداران، کارگردانان سینما و تلویزیون، فیلمبرداران و منتقدان. در هندوستان، شرکت ملی توسعه سینما (NFDC) که اصلی‌ترین بازوی اجرایی دولت در امور سینمایی است، این امر را پیگیری می‌کند. در اسپانیا، فرهنگستان هنرها و علوم سینمایی از اوایل دهه ۸۰ میلادی عهده‌دار این امر بوده است.
فیلم‌های معرفی شده
بحث بر سر یک جایزه اسکار است؛ اسکار بهترین فیلم خارجی زبان! در واقع کشورهای جهان برای کسب این جایزه معتبر نمایندگان خود را به اسکار معرفی می‌کنند. جایزه‌ای که در سال‌های اخیر با دو فیلم «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» به کارگردانی اصغر فرهادی به ایران آمده است. امسال تاکنون ۶ کشور نمایندگان خود را به اسکار معرفی کرده‌اند. ترکیه: فیلم ۱۸۸ دقیقه‌ای «درخت گلابی وحشی» به کارگردانی نوری بیلگه جیلان به نمایندگی از ترکیه در جوایز اسکار ۲۰۱۹ رقابت می‌کند. این فیلم اولین بار در دنیا ماه مه پیش در بخش مسابقه هفتاد و یکمین جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد. استونی: فیلم « Take It or Leave It» به کارگردانی لینا تریسکینا-وانهاتالو به نمایندگی از استونی در این رقابت حضور دارد. در پنج سال گذشته برای سومین بار است که فیلمی به تهیه‌کنندگی ایو فلت به اسکار فرستاده می‌شود. در سال ۲۰۱۴ فیلم «نارنگی‌ها» به تهیه‌کنندگی او و به کارگردانی زازا اوروشادزه تنها نامزدی اسکار این کشور در جوایز بهترین فیلم خارجی‌زبان را کسب کرد. استونی تا سال گذشته ۱۵ بار در رقابت‌های اسکار شرکت کرده است.
سوئیس: این کشور، مستند «الدورادو» به کارگردانی مارکوس ایمهوف تولید مشترک سوئیس و آلمان را در بخش فیلم خارجی‌زبان جوایز اسکار ۲۰۱۹شرکت داده است. این فیلم که نگاهی به بحران پناهندگی در سراسر دنیا دارد، اولین بار در دنیا فوریه پیش در بخش خارج از مسابقه شصت و هشتمین جشنواره فیلم برلین روی پرده رفت. «الدورادو» سفرهای پرمخاطره پناهجویان برای رسیدن به اروپا را به تصویر می‌کشد و همزمان ایمهوف با جووانا برخورد می‌کند، یک کودک پناهجو که خانواده‌اش در دوران جنگ جهانی دوم سرپرستی او را به عهده گرفتند.
رومانی: فیلمی با نام بسیار طولانی «برای من مهم نیست که تاریخ از ما به‌عنوان بربرها یاد کند» به کارگردانی رادو ژوده را به نمایندگی از خود به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی معرفی کرده است. این فیلم امسال جایزه بزرگ یا گوی بلورین پنجاه و سومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری در جمهوری چک را از آن خود کرد. اسلواکی: با فیلم جاده‌ای «مترجم» به کارگردانی مارتین شولیک شانس خود را در جوایز اسکار امتحان می‌کند. این فیلم درباره مردی هشتاد ساله است که کتاب یک افسر سابق اس‌اس را پیدا می‌کند که در آن به جزئیات فعالیت‌های خود در اسلواکی در دوران جنگ جهانی دوم پرداخته است. بلاروس: «قو بلورین» اولین فیلم بلند داستانی داریا توک به نمایندگی از بلاروس در اسکار رقابت می‌کند. این فیلم اولین بار در دنیا در جشنواره فیلم کارلووی واری به نمایش درآمد. بعد از ۲۲ سال برای اولین بار است که بلاروس به آکادمی فیلم معرفی می‌کند.
ایران همچنان مردد
فیلم‌هایی را که از مهر پارسال اکران شده‌اند، به خاطر بیاورید. کدامشان مناسب معرفی به اسکار هستند؟ اگر خاطرتان باشد دو سال پیش فیلم فروشنده به اسکار معرفی شد و توانست اسکار بهترین فیلم خارجی را بگیرد. سال گذشته هم فیلم نفس ساخته نرگس آبیار به رقابت اسکار معرفی شد و البته نتوانست به فهرست کوتاه شده برسد ولی امسال قضیه کمی جالب‌تر است. چند فیلم با شانس‌های مساوی در صف رقابت هستند و احتمالا به سختی بتوان حدس زد چه فیلمی در نهایت نماینده ایران خواهد بود. هر یک از فیلم‌هایی که در این گزارش به‌عنوان بخت‌های نمایندگی ایران در اسکار مرور می‌کنید،برگ‌های برنده خود را دارند. امسال البته فیلم «همه می‌دانند» به کارگردانی اصغر فرهادی هم احتمالا به اسکار معرفی خواهد شد؛ اما این بار از سوی کشور اسپانیا. نکته این است که فیلم اصولا در ایران اکران نشده و البته مالکیت فیلم هم اصالتا اسپانیایی است.
بدون تاریخ ، بدون امضا
فیلم وحید جلیلوند که جوایز زیادی را در جشنواره‌های داخلی و خارجی به دست آورده یکی از شانس‌های بزرگ معرفی به اسکار است. این فیلم ۲۵ بهمن ماه سال گذشته اکران شد و در سینماهای داخل کشور به فروشی نزدیک به پنج میلیارد تومان دست پیدا کرد. این فیلم در سینماهای ایتالیا و استرالیا هم مجموعا ۴۰ هزار دلار فروش رفت که البته رقم ناامید‌کننده‌ای بود. فیلم جلیلوند که به تهیه‌کنندگی برادرش علی جلیلوند و مجری معروف یک برنامه تلویزیونی یعنی احسان علیخانی ساخته شده، قدرت چانه‌زنی بالایی برای معرفی شدن به اسکار دارد؛ چون به هر حال جلیلوند به خاطر این فیلم جایزه بهترین کارگردانی فجر را گرفت و در بسیاری از جشنواره‌های بین‌المللی از جمله ونیز، هامبورگ، شیکاگو و... هم موفق بوده است. جلیلوند شیر نقره‌ای ونیز را هم برد.
تنگه ابوقریب
فیلم بهرام توکلی به تهیه‌کنندگی سعید ملکان نیز با ۱۱ نامزدی سیمرغ بلورین پیشتاز جشنواره سی و ششم از فیلم‌های مطرح برای نمایندگی ایران در اسکار است. این فیلم با دریافت شش سیمرغ بلورین بیشترین سیمرغ را از سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر دریافت کرده و طبیعتا یک رقیب جدی برای بدون تاریخ، بدون امضا خواهد بود. تنگه ابوقریب به تازگی اکران شده و در مدت زمان کوتاه یک هفته که از اکرانش می‌گذرد توانسته نزدیک به یک میلیارد تومان بفروشد.
به وقت شام
آخرین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا که موفق به دریافت ۳ سیمرغ بلورین در سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر شد هم از جمله فیلم‌های مطرح برای معرفی به اسکار است. این فیلم با استانداردهای جهانی در دکوپاژ و جلوه‌های بصری ساخته شده است. با توجه به کیفیت فیلم و البته موضوع فیلم، بعید نیست که کمیته اسکار، این فیلم را به آکادمی معرفی کند. به وقت شام در سینماهای ایران هم فروش بسیار موفقی داشت و توانست بیش از ۱۳ میلیارد تومان بفروشد.
آن سوی ابرها
فیلم نه چندان موفق مجید مجیدی که البته با یک تیم بین‌المللی ساخته شده است، به لحاظ جذابیت بصری و قوت کارگردانی ممکن است از نامزدهای اصلی کمیته اسکار برای معرفی به آکادمی باشد. این فیلم مشترک ایرانی-هندی قرار بود سال گذشته اکران شود؛ اما در نهایت اردیبهشت امسال روی پرده رفت و البته در ایران فروش چندانی نداشت؛ تنها ۲۱۱ میلیون تومان! این یک شکست بزرگ برای مجیدی بود که در سال ۱۳۷۵ با فیلم بچه‌های آسمان توانسته بود به جمع پنج نامزد نهایی اسکار هم برسد.
فراری
فیلم خوش ساخت علیرضا داوودنژاد که متن آن را کامبوزیا پرتوی نوشته و جهانگیر کوثری تهیه‌کننده اش بوده است نیز می‌تواند از شانس‌های معرفی به اسکار باشد. این فیلم هم اسفندماه سال گذشته اکران شد و البته در اکران موفق نبود و کمی بیشتر از نیم میلیارد تومان فروش رفت. با این وجود فراری توانست چهار سیمرغ را از جشنواره فیلم فجر به خانه ببرد، بهترین بازیگری،بهترین فیلم‌نامه، جایزه سیمرغ بلورین ویژه و بهترین صدابرداری. همه اینها کافی است تا فیلمی مثل فراری شانس معرفی شدن به اسکار را داشته باشد.
اسکار ۹۱
آخرین مهلت معرفی فیلم‌های خارجی‌زبان به آکادمی، اول اکتبر ۲۰۱۸ (۹ مهر) است. رای‌گیری برای انتخاب نامزدهای اسکار فیلم خارجی‌زبان در دو مرحله انجام می‌شود. ابتدا ۹ فیلم به فهرست کوتاه راه پیدا می‌کنند و در نهایت ۵ فیلم به‌عنوان نامزدهای نهایی معرفی می‌شوند که اسامی آنها ۲۲ ژانویه ۲۰۱۸ (۲ بهمن) همراه نامزدهای دیگر بخش‌های جوایز اسکار اعلام خواهد شد. فیلم‌های ارائه‌شده باید در فاصله اول اکتبر ۲۰۱۷ تا ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۸ در کشور خود اکران عمومی شده باشند. نود و یکمین دوره جوایز اسکار یکشنبه ۲۴ فوریه ۲۰۱۹ (بامداد دوشنبه ۶ اسفند به وقت ایران) برگزار می‌شود. سال گذشته «یک زن شگفت‌انگیز» به کارگردانی سباستین للیو از شیلی برنده اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد.
