سهم میانسالگی در سینما چقدر است؟ کارگردانان در سینمای امروز چقدر به نمایش تصویر این نسل پرداخته‌اند؟ از سویی دیگر در سینمای ایران سالانه چند نقش به بازیگران میانسالی که دیگر پا به سن گذاشته‌اند و علاوه بر دغدغه شغلی دغدغه مالی هم دارند، سپرده می‌شود؟ این درست که مخاطبان اصلی سینما را جوان‌ها تشکیل می‌دهند و رسیدگی به معضلات جوانان از اهداف اصلی یک جامعه در قالب سینماست، اما واقعا باید بحران‌های دوره میانسالی را فراموش کرد؟ بازیگری که تمام جوانی‌اش را در این حوزه کار کرده و دیگر به بلوغ کاری خود رسیده چرا یکباره در سینما کنار گذاشته می‌شود؟ همه اینها در حالی است که در سینمای هالیوود و سایر کشورهای جهان خیلی از نقش‌های اول برای افراد میانسال نوشته و به آنها سپرده می‌شود و آنها کمتر از نبود نقش‌هایی درخور سن و سالشان گله و شکایت دارند.
در گزارش پیش‌رو چرایی و علل کمبود نقش‌هایی مناسب بازیگران میانسال را بررسی می‌کنیم که در ادامه می‌خوانید.
سینمایی رو به سوی لودگی
مجید قاری‌زاده کارگردانی که دغدغه پرداخت به آثاری با مضامین میانسالان در آثارش به وضوح دیده می‌شود بیان کرد: اگر به کارنامه کاری من نگاه کنید بخوبی دغدغه‌ای که برای ساخت آثاری درباره میانسال‌ها و کهنسال‌ها دارم، مشهود است.
حتی فیلم آخرم «رفقای خوب» داستان زندگی یک بازیگر پیشکسوت را روایت می‌کرد که سال‌هاست جلوی دوربین نرفته و حالا که قرار است مراسم تجلیلی برایش برگزار شود هیچ‌کس از محل زندگی‌اش خبر ندارد! من این فیلم را سه سال پیش ساختم و از ساخت آن پشیمان شدم! چون نه نهادهای سینمایی، نه مطبوعات و نه حتی سالن دارها از پخش و اکران آن حمایت نکردند. وقتی هم فیلمی تبلیغات شهری و غیرشهری مناسب و همچنین سالن و سئانس خوب در اختیار نداشته باشد در گیشه نمی‌فروشد. فیلمسازان دیگر هم وقتی سرنوشت فیلم من را می‌بینند مسلما دیگر ریسک نمی‌کنند و سرمایه‌شان را به خطر نمی‌اندازند که دست‌شان در گیشه خالی بماند. قطعا اگر از این دست فیلم‌ها حمایت کافی شود گرایش به ساخت‌شان هم بیشتر می‌شود.
کارگردان فیلم‌های «پدربزرگ»، «سرزمین آرزوها»، «شقایق» و... افزود: در سال‌های اخیر همه به دنبال فیلم‌های روز و پرفروش هستند و همین می‌شود که سینما می‌رود به سمت لودگی.
بی‌رحمی سینما
مهرانه مهین ترابی از جمله بازیگران پرکار دهه 70 تلویزیون و سینماست که فیلم‌هایی چون آتش‌بس 2، نگین، شور زندگی، گلبهار و... را در کارنامه کاری خود دارد. او با بیان این‌که محوریت بیشتر سناریوها جوان‌ها هستند، توضیح می‌دهد: در حال حاضر بیشتر سناریوها با محور جوانان نوشته می‌شود. جوان‌هایی که انگار ارتباط کمی با نسل قبلی خود (پدر، مادر، خاله و...) دارند و این مسلما کم‌کاری یا بیکاری بازیگران میانسال را در سینما و تلویزیون به‌دنبال دارد. در سینما و تلویزیون فیلمی با دغدغه و محوریت میانسال‌ها ساخته نمی‌شود یا اگر ساخته شود خیلی کم. به هر حال اگر میانسال‌ها در این جامعه وجود دارند مسائل و مشکلاتی هم دارند که پرداخت به آنها ضروری است.
او ادامه داد: البته به اعتقاد من این مسأله‌ای است که در سینمای تمام دنیا دیده می‌شود و درصد فیلم‌های جوان‌محور در تمام کشور نسبت به فیلم‌هایی با محوریت میانسال‌ها بیشتر است.
شاید هم دلیل این قضیه برمی‌گردد به این‌که قسمت اعظم اهداف سینما به عنوان یک هنر ـ صنعت پولسازی است و ترویج فرهنگ و هنر در اهداف بعدی قرار می‌گیرد. شاید هم نویسندگان جوان ما درک و تصور درستی از میانسالی ندارند که بخواهند راجع به آن سناریویی بنویسند یا اولویتی برای این مقوله قائل نیستند! به هر حال نوشتن نقش یک شخصیت میانسال می‌طلبد که خود نویسنده بتواند با شخصیت ارتباط لازم را برقرار کند و اگر نتواند طبیعتا نمی‌تواند به آن شخصیت عمق دهد.
مهین‌ترابی بیان کرد: در چند ماه گذشته خیلی از خانم‌های بازیگر اعتراض شدیدی نسبت به کم‌کاری‌شان در رسانه‌های تصویری داشتند و حتی نامه‌ای هم دراین‌باره به وزارت ارشاد نوشتند، اما به هر حال این بی‌رحمی و بی‌مهری از اقتضائات این حرفه است که نمی‌تواند تمام بازیگرانش را برای همیشه در خود نگه دارد.
لزوم سرمایه‌گذاری دولت
علی اصغری، فیلمنامه نویس آثاری چون «دهلیز»، «فصل فراموشی فریبا»، «شیفت شب» و... با اشاره به این‌که جوان‌ها مخاطب اصلی سینما هستند به جام‌جم گفت: در دهه قبل بخش اعظم جمعیت کشورمان را جوان‌ها تشکیل می‌دادند و این جوان‌ها امروز که به میانسالی رسیده‌اند علاقه دارند مانند همان دوران پرکار باشند که این میسر نیست!
او ادامه داد: خود من در مرز میانسالی قرار دارم و در داستان‌هایم حضور میانسال‌ها پررنگ است، اما نه به عنوان شخصیت محوری قصه. این امر البته دلایل متعددی دارد که فقط به دغدغه و کم‌کاری فیلمنامه‌نویس برنمی‌گردد. تهیه‌کنندگان ما دغدغه بازگشت سرمایه‌شان را دارند و وقتی می‌بینند مخاطبان سینما جوان‌ها هستند، کمتر روی بحران میانسالی سرمایه‌گذاری می‌کنند. بنابراین درباره چنین مضامینی دولت است که باید سرمایه‌گذاری کند، نه تهیه‌کننده بخش خصوصی. اتفاقا ما رمان‌های خوبی درباره میانسالی و مسائل و مشکلات پیرامون آن داریم که اگر از پشتوانه مالی مناسب دولت برخوردار باشد تبدیل به فیلم خوبی خواهد شد.
