محمد لسانی، استاد حوزه ارتباطات در برنامه « سینماچی » رادیو جوان درباره اینکه مردم اینستاگرامی ایران چه نسبیتی با مردم ایران دارند، گفت: موضوع اول بحث ترول، ترول‌ها و ترولینگ است. مفهومی که در فضای مجازی معمول است و شامل بددهنی، ناسزاگویی و فشاری است که در نظر‌ها، کامنت‌ها و پیام خصوصی به افراد می‌دهند و برای سرکوب کردن طرف مقابل است.
لسانی ادامه داد: ترول‌ها در حوادث اخیر فعال شدند و باعث شد که کسانی که می‌خواستند به صحنه بیایند و دعوت به آرامش و عقلانیت کنند، نسبت به کنش مجازی ترس داشته باشند. از طرفی، حتی اگر اشخاص با ناآرامی‌های اخیر همراهی نکنند، ترول‌ها به صفحه آن شخص می‌روند و می‌خواهند که موضعی را در جهت خواست آن‌ها بگیرد.
این استاد حوزه ارتباطات به لشکرهای سایبری خارج از کشور اشاره کرد و گفت: این افراد مردم نیستند اما مردم‌نمایی می‌کنند. به اکانت‌ها هجوم می‌برنند و آن‌ها را برای ارسال یا حذف یک محتوا تحت فشار قرار می‌دهند. به نظر می‌رسد که هر دو حوزه با سلبریتی‌ها عجین شده است. یعنی تمرکز کردند که رفتار سلبریتی‌ها را شکل دهند. این اتفاقات وارد حوزه‌های عملیات روانی شده و متاسفانه از فضای پاک شبکه‌های اجتماعی فاصله گرفته است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا لشکرکشی فضای مجازی واقعیت دارد و در تعریف عملیات روانی قابل تعریف و شناسایی است، گفت: بله، عملیات روانی کارهای عجیب و غریبی انجام می‌دهد. شما وقتی با مفاهیم مختلف این حوزه آشنا می‌شوید، می‌بینید که طبیعی است. به عنوان مثال، پرچم دروغین، رویداد و کنشی می‌آفریند و آن را به شخصیتی نسبت می‌دهد تا انحراف ذهنی انجام دهد. بنابراین عملیات روانی پیچیده و پیشرفته شده و به راحتی نمی‌توانید دست طرف مقابل را بخوانید.
لسانی در پاسخ به این سوال که از آنجایی که سلبریتی‌ها پایگاه اجتماعی‌شان در شبکه‌های اجتماعی تعریف می‌شود، باید چکار کنند که درست این فضا را بفهمند، توضیح داد: مهمترین مسئله این است که افراد خودشان باشند. یعنی با موج اجتماع به چپ و راست نروند. وقتی ما کنش‌مان منطقی باشد و نه واکنشی، دچار عملیات روانی هیچ‌کسی نمی‌شویم. عملیات روانی آنجایی شکل می‌گیرد و موفق می‌شود که افراد و ذهنیتشان را هدف قرار دهد.
وی درباره عملیات روانی یادآور شد: مهمترین مسئله کنش منطقی است. خیلی از سلبریتی‌ها ممکن است به شرایط فعلی کشور منتقد باشند ولی کنش منطقی انجام دادند. به عنوان مثال، از پزشکی قانونی درخواست مشخص شدن شرایط را داشتند. از نیروی انتظامی و مسئولان امنیتی در حوزه اجتماعی تقاضای آرامش را داشتند. از مردم خواستار عقلانیت بودند. به نظر می‌رسد که کنش منطقی باعث می‌شود که کشورمان از میانه این آشوب‌ها سالم بماند.
سجاد بلوکات، پژوهشگر و فعال رسانه درباره رابطه حاکمیت و سلبریتی‌ها گفت: آن چیزی که به آن مرجع اثرگذار و کنشگر سیاسی می‌گوییم، در دوره جدید عوض شده است. یعنی قبل از سلبریتی‌ها مرجعیتی به نام روشنفکران، احزاب و افراد تحصیلکرده داشتیم که امروز این مرجعیت به دوش سلبریتی‌ها افتاده است. یعنی افرادی که قبول دارند که در حوزه سیاسی و اجتماعی اطلاعات بالایی ندارند.
بلوکات ادامه داد: بنده سلبریتی‌ها یا افرادی که برای مردم جذابیت دارند، ناظر به بازیگرها می‌دانم. اکثر این سلبریتی‌ها از سیستم رسانه‌ای حاکمیت بالا آمدند. در همان ابتدا در هر سریالی که حاکمیت می‌ساخت، بازی می‌کردند. همین الان که شبکه آی‌فیلم را نگاه کنید، خیلی از سلبریتی‌هایی که امروز اظهار نگرانی می‌کنند و می‌خواهند فاصله بندازند، نقش سرهنگ ناظر را بازی می‌کردند.
وی با بیان اینکه برای آن‌ها ورودشان به این عرصه به هر شکلی مهم است، افزود: یعنی اگر نزدیک‌ترین نقش به حاکمیت هم به آن‌ها بدهند، این‌کار را انجام می‌دهند. اما بعد از مدتی حس می‌کنند که قدشان از قد رسانه‌ای سیستم بالاتر رفته است. یک تعداد از سلبریتی‌ها در دستمزدهایشان این موضوع دیده می‌شود. به عنوان مثال، یک سلبریتی که عدد دستمزدش بالاتر می‌رود، برای اینکه بخواهد در فیلمی بازی کند که حاکمیت خواسته، عدد بالایی را انتخاب می‌کند.
این فعال رسانه با بیان اینکه این سلبریتی برای اینکه بخواهد بدنه اجتماعی‌اش را حفظ کند، باید با حاکمیت فاصله بگیرد، افزود: در چند سال اخیر بارها و بارها از حرف خودشان برگشتند و دوره‌های مختلف آدم‌های مختلف اشتباهات بزرگ را داشتند. بازیگری که به‌خاطر توییت یک پیچ جعلی رفتار هیجانی نشان داد و منجر شد که یک روحانی در همدان کشته شود. باوجود اینکه این فرد عذرخواهی هم کرد ولی دوباره رفتارهای هیجانی از خود نشان می‌دهد. یعنی خودشان هم اذعان دارند که کنشگر اجتماعی نیستند و از یک‌جایی به بعد از رفتار گذشته خودشان هم پشیمان می‌شوند.
این پژوهشگر با اشاره به واکنش همایون شجریان درباره دانشگاه شریف گفت: با وجود اینکه واکنش ایشان معقولانه و منتقدانه بود ولی با فحاشی رو‌به رو شد. یعنی از یک‌جایی به بعد از هر سلبریتی و در هر جایی عبور می‌کنند. این موضوع فقط به سلبریتی‌های داخل کشور مربوط نمی‌شود. برای من جالب بود که از مجری بی‌بی‌سی هم عبور کردند. سلبریتی پرداخت ذهنی‌اش فضای مجازی است و حس می‌کند که اگر امروز نسبت به کامنت افراد موضع‌گیری نکند، فردا روزی محاکمه خواهد شد.
