در گزارشی نگاهی به دخترانی که کمپانی والت دیزنی طی تقریبا یک قرن به زنان جهان معرفی کرده است انداخته ایم که بخش‌های مهم آن در ادامه می‌آید.
پرنسس‌های شاد یا قهرمان‌های مفلوک دیزنی
در ابتدای این گزارش آمده است: «زنان و دختران جهان طی تقریبا یک قرن اخیر تحت تاثیر کاراکتر‌های دیزنی بوده‌اند؛ این کمپانی بیشتر از هر کمپانی یا استودیوی دیگری در جهان، زنان و دختران قهرمان را به کودکان جهان معرفی کرده است و تعداد انیمیشن‌هایی که با محوریت زنان از این کمپانی انیمیشن‌سازی بیرون آمده‌اند، درصد قابل اعتنایی از تولیدات آن را نیز شامل می‌شوند.
بد نیست نگاهی داشته باشیم به زنانی که در یک قرن گذشته برای دختران جهان در تنور دیزنی پخته شده و الگو‌هایی که این غول انیمیشن‌سازی به دختران معرفی کرده است. البته بسیاری از شخصیت‌های انیمیشن‌های دیزنی و به‌ویژه پرنسس‌های این کمپانی از داستانی‌های فولکلور برآمده‌اند، اما سیر تحولی آن‌ها از سفیدبرفی تا السا و آنا در یخ‌زده از فرآیندی متاثر از جنبش‌های زنانه در جهان حکایت دارد.»
والت‌دیزنی با انیمیشن چه می‌کند؟
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «کاملا پیداست که کمپانی دیزنی صرفا یک بنگاه انیمیشن‌سازی نیست؛ این کمپانی با ابزار‌ها و وسایل ارتباطی مختلفی که طی این سال‌ها فراهم کرده و با مخاطب قرار دادن خانواده‌ها و به‌خصوص کودکان به یک قدرت رسانه‌ای بدل شده یا به عبارت دیگر کمپانی دیزنی امروز یک کمپانی چندرسانه‌ای (Multimedia) محسوب می‌شود که فرهنگ‌سازی می‌کند و در این مسیر از کارکرد‌های رسانه‌ای ازجمله تاثیرگذاری مستمر و تکرار پیام، اسطوره‌سازی، همسان‌سازی، اثرات نفوذی و قدرت نفوذ رسانه‌ای بهره می‌گیرد.»
والت‌دیزنی با بچه‌ها چه می‌کند؟
نویسنده گزارش با تاکید بر اینکه کمپانی دیزنی از میان کارکرد‌ها و مزایای مختلف رسانه‌ای، بیشتر از هر چیز از قهرمان‌سازی بهره گرفته است ادامه می‌دهد: «قهرمانان متعددی از طریق این کمپانی به کودکان جهان معرفی شده است: از میکی‌موس تا سیندرلا و جودی و السا و کوکو و دیگران. این قهرمانان طرز تفکر، عمل و بینش کودکان سراسر جهان را تحت‌تاثیر قرار داده و توانسته‌اند نگرش و رویکرد موردنظر کمپانی دیزنی را در جهان تسری بخشند.
قهرمانانی که توسط آثار دیزنی به کودکان جهان معرفی شده‌اند، طی حدود یک قرن، سیر تحولی مشخصی را طی کرده و به‌خصوص بر دختران جامعه تاثیرات شگرفی داشته‌اند. نگاه و نگرش، شخصیت و حتی نوع پوشش این قهرمانان موردتوجه و الگوبرداری کودکان جهان بوده است.»
دختران دیزنی چطور خلق می‌شوند؟
در ادامه این گزارش آمده است: «کمپانی دیزنی در تولیداتش و به‌خصوص در آثار سینمایی، کارش را با داستان‌های کلاسیک و فولکلور آغاز کرد. قهرمان‌های اولیه تولیدات دیزنی عمدتا دخترانی منفعل بوده‌اند که به انتظار بخت و اقبال نشسته و چشم‌به‌راه شاهزاده‌ای سوار بر اسب سفید روزگار می‌گذرانده‌اند. سفیدبرفی در انیمیشن سفید برفی محصول ۱۹۳۷، سیندرلا در انیمیشن سیندرلا محصول سال ۱۹۵۰ و رز در انیمیشن زیبای خفته محصول سال ۱۹۵۹ نمونه واضح و روشنی از این قهرمانان منفعل و حتی مفلوک هستند.
در قرن بیستم و یکم، اما شاهد تغییر رویکرد بسیار محسوس‌تری در قهرمانان دیزنی هستیم و دیگر از دخترکان نگون‌بخت و قربانی سرنوشت در آثار کمپانی دیزنی در این دوره خبری نیست. این قهرمانان صاحب نگاه و اندیشه هستند و از موجودات واکنشی به شخصیت‌های کنش‌مند بدل می‌شوند.
به‌عنوان نمونه در انیمیشن گیسوکمند محصول سال ۲۰۱۰، راپونزل به‌عنوان یک دختر قربانی سرنوشت از جایی تصمیم می‌گیرد به‌دنبال رویا‌ها و خواسته‌هایش برود و از جهان تنگ و تاریک و محدودی که سرنوشت توسط یک نامادری نامهربان برایش ساخته، بیرون بزند.
در انیمیشن دلیر که سال ۲۰۱۲ ساخته شد و نیز در انیمیشن یخ‌زده محصول سال ۲۰۱۳ نیز دخترانی را می‌بینیم که داستان زندگی آن‌ها برگرفته از قصه‌های پریان است و متاثر از جادو، اما راپونزل گیسوکمند، مریدای دلیر و السا و آنای یخ‌زده، همچنان نمونه‌ای از همان دخترکان شناخته شده در آثار دیزنی هستند که براساس فرمول‌های تعریف شده در سنت داستان‌گویی دیزنی شکل گرفته‌اند، اما از جایی به بعد، به‌مثابه یک قهرمان ظاهر می‌شوند و در همان چارچوب‌های تعریف شده، اندکی پا را فراتر می‌گذارند و تا حدی سرنوشت خود را به‌دست می‌گیرند.»
دیزنی برای دختران جهان چه ارمغانی داشته؟
در بخش پایانی این گزارش آمده است: «انقلاب صنعتی، شکل‌گیری جنبش‌های زنانه به موازات تولیدات رسانه‌ای شکل گرفته و پیش رفته است. کمپانی دیزنی در ۱۰۰سال گذشته همزمان با جریانات فرهنگی و اجتماعی، برای زنان جهان الگوسازی کرده است. ارزش‌ها و اندیشه‌های گردانندگان این کمپانی به همراه تولیدات انیمیشنی به سراسر جهان توزیع شده، زنان و دختران تمام جهان به یک نسبت در معرض این ارزش‌ها و اندیشه‌ها قرار گرفته‌اند و الگوی زیست و مختصات فردایشان را متصور شده‌اند.
برای فهمیدن این تاثیرات کافی است با نزدیک‌ترین دختربچه‌ای که در اطراف‌تان می‌شناسید، درباره تمایلات و آرزوهایش حرف بزنید و درباره برداشت‌هایشان از آثار دیزنی سوال کنید تا میزان و شکل تعیین‌کنندگی و تاثیرگذاری این کمپانی انیمیشن‌سازی را دریابید. این تاثیرگذاری و تعیین‌کنندگی بدون تردید در جهان امروز، رشد قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت؛ چرا که توسعه ارتباطات و دسترسی به اطلاعات، بیش از هر وقت دیگری غول انیمیشن‌سازی جهان را برای تعریف اهداف تازه و رسیدن به آن‌ها یاری خواهد داد.»
