وبسایت «فکت چک» در مطلبی با اشاره به لفاظیهای پی در پی دونالد ترامپ – نامزد انتخاباتی جمهوریخواهان – درباره توافق هستهای ایران نوشت: در لا به لای داستانسراییهای خیالپردازانه ترامپ درباره مذاکرات هستهای ایران به نظر میرسد او درباره اینکه چه کسی میلیاردها دلار دارایی ایران را در زمان تحریم بلوکه کرده بود دچار یک سوءتفاهم جدی شده است. او گمان میکند پول ایران در داخل آمریکا بلوکه شده بود.
ترامپ به تازگی در یک تجمع انتخاباتی در ایالت کارولینای شمالی گفت: "اگر من با ایران مذاکره میکردم به راحتی به مقامات این کشور میگفتم ما به دلیل "بودجه بد" و "بدهیهای زیادمان" پولی برای پس دادن به شما نداریم." او در این مورد که آمریکا پولی ندارد درست میگوید؛ اما داراییهای بلوکه شده ایران عمدتاً در اختیار بانکها و موسساتی در خارج از آمریکا قرار داشت.
ترامپ از زمان ورود به رقابتهای انتخاباتی همواره یکی از منتقدان جدی توافق هستهای ایران بوده و بارها مدعی شده است دولت اوباما "معامله بدی" با ایران انجام داد. اما همواره در بیان اینکه او چگونه میتوانست مذاکرات را به سرانجام بهتری برساند، برخی حقایق را اشتباه متوجه شده است.
اوباما در چارچوب توافق هستهای با ایران که با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته میشود، بخشی از تحریمهای بینالمللی علیه ایران را لغو کرد. یکی از این تحریمها درباره داراییهای بلوکه شده ایران بود که به عقیده کارشناسان، ترامپ درباره آنها دچار یک سوء تفاهم جدی شده است.
این داراییها متعلق به ایران بود اما در نهادهای مالی بینالمللی بلوکه شده بود. بنابراین، دولت آمریکا هیچ پولی به ایران نداد؛ بلکه تنها به این کشور اجازه داد داراییهایی که به واسطه تحریمهای آمریکا در کشورهای دیگر بلوکه شده بود را برای استفاده به بانکهای خود منتقل کند.
به بیان دیگر، بخش اعظم داراییهای بلوکه شده ایران اساساً ارتباطی با آمریکا نداشت و همانگونه که واشینگتن پست ماهها پیش گزارش داد، این داراییها عمدتا مربوط به نفت و گاز فروخته شده ایران در دوران تحریم بود که به دلیل تحریم آمریکا و سایر کشورها، ایران تا پیش از توافق هستهای امکان برداشت آنها را نداشت.
به عنوان مثال، چین در دوران تحریم مقادیر زیادی نفت از ایران خرید و پول آن را به حساب یک بانک چینی واریز کرد؛ اما ایران در آن زمان نتوانست این پول را از این بانک چینی خارج و به بانکهای خود منتقل کند.
بنابراین، این ادعای مضحک ترامپ که میگوید اگر به جای مذاکرهکنندگان آماتور آمریکا، او با ایران بر سر برنامه هستهایاش وارد مذاکره شده بود، پولی به ایران پرداخت نمیکرد نشان از بیاطلاعی کامل او از بدیهیات توافق هستهای ایران دارد.
کارشناسان معتقدند ادعای ترامپ درباره مبلغ این داراییهای بلوکه شده نیز تا حدی مبالغهآمیز است. ترامپ مبلغ داراییهای بلوکه شده ایران را 150 میلیارد دلار عنوان میکند؛ در حالیکه واشینگتن پست در ماه فوریه داراییهای آزادشده ایران را حدود 100 میلیارد دلار اعلام کرد؛ هرچند برخی کارشناسان اقتصادی، مبلغ واقعی داراییهای آزادشده ایران پس از توافق هستهای را بسیار کمتر از این میزان و بین 25 تا 50 میلیارد دلار تخمین زدهاند.
به اعتقاد کارشناسان، ترامپ و رسانههایی که مبلغ داراییهای آزادشده ایران را 150 میلیارد دلار اعلام کردهاند، داراییهای این کشور در داخل که به دلیل تحریمها قادر به خارج ساختن آنها نبود و همچنین مبلغ قراردادهای نفتی جدید ایران با سایر کشورها را نیز در گمانهزنیهای خود مورد محاسبه قرار دادهاند.
بنابراین، ترامپ در مذاکرات خیالی خود با ایران، هم مبلغ داراییهای آزادشده این کشور را به اشتباه بیشتر از آنچه هست تصور میکند و هم درباره محل بلوکه شدن این داراییها کوچکترین اطلاعی ندارد.