بررسی تاریخ روابط ایران و انگلستان گواه روزهای پر فراز و نشیبی را می‌دهد؛ علی رغم اینکه مناسبات دیپلماتیک کشورها همواره به صورت برد-برد تعریف می‌شود و ملت‌ها از ارتباط دولت‌های متبوع‌شان سود می‌برند اما انگلیسی‌ها همواره در روابط با تهران به دنبال داده کمتر و ستانده بیشتر بودند.
معمولاً روابط دیپلماتیک به نفع ملت‌ها خواهد بود، اما هر چقدر که تاریخ را برای یافتن یک نکته سازنده از سابقه روابط دو کشور ایران و انگلیس ورق زدیم، جز اقدامات خصمانه و غیرسازنده علیه ملت ایران، چیزی پیدا نکردیم.
در پرونده سوابق استعمارگرایانه انگلیس می‌توانیم به موارد متعدد خسارت‌باری از جمله تحمیل قراردادهای استعماری همچون رویتر، لاتاری، دارسی، ۱۹۱۹، جاده بختیار، از طرف دیگر نقش مستقیم انگلیس در خباثت و بروز چالش‌های اساسی در کشورمان از جمله تجزیه بلوچستان، ترویج مواد مخدر در بین ایرانیان، به انحراف کشیدن انقلاب مشروطه، قحطی بزرگ سال‌های ۱۹۱۹-۱۹۱۷، تأمین هزینه‌های قشون‌کشی‌ها از سرمایه‌های ایران، تفرقه بین اقوام مختلف ایرانی، دخالت مستقیم در روی کار آمدن رضاخان پهلوی، نقش آشکار در کودتای ۲۸ مرداد، جدایی جزیره بحرین از ایران و کمک به محمد رضا پهلوی برای سرکوب مخالفین اشاره کنیم.
پس از حدوث انقلاب اسلامی، رویه‌ی منفی دستگاه سیاست خارجی دربار انگلیس نسبت به ایران، وارد مراحل جدیدتری شد و این کشور در همدستی با جنایتکارانی همچون صدام و آمریکایی‌ها با همه‌ی توان ورود کرد.
انگلیس، حامی صدام و اولین حامی تحریمها علیه مردم ایران
مارگارت تاچر، نخست وزیر وقت انگلیس در آذر ماه ۵۸ در دیدار با جیمی کارتر، رئیس جمهور آمریکا گفت: «اگر آمریکا در سازمان ملل خواستار تحریم اقتصادی علیه ایران شود، بریتانیا نخستین کشوری خواهد بود که از وی حمایت خواهد کرد.»
به این ترتیب سوژه جدیدی در دست دولت متخاصم انگلیس قرار گرفت تا بتواند پنجرهی جدیدی از کلاهبرداری و خیانت به ملت دیگر را باز کند.
دولت انگلیس که به دنبال لغو قراردادهای نظامی گذشته خود با ایران، حجم زیادی از بدهکاری را در دامن خود می‌دید، به بهانه‌ی تسخیر سفارت آمریکا در تهران روابطش را با کشورمان قطع کرد. ایران و انگلیس در دهه ۱۹۷۰ میلادی قراردادی برای تحویل ۱۵۰۰ تانک چیفتن و ۲۵۰ خودروی زرهی به طرف ایرانی امضا کردند.
در همین ایام نیز در یک حادثه تروریستی، سفارت ایران شش روز در اشغال چند تروریست قرار گرفت که در نهایت با ضعف و تعلل نیروهای امنیتی و وزارت خارجه انگلیس، دو تن از دیپلمات‌های ایرانی به شهادت رسیدند.
روابط دیپلماتیک ایران و انگلیس در چهار دهه از انقلاب اسلامی همواره دارای فراز و نشیب بوده است و این کشور همچنان با حفظ روحیه‌ی سابق خود چشم طمع به سرمایه‌های ملت ایران داشته اما هر بار با در بسته مواجه شده است.
برای مثال پس از آنکه در ۱۳ تیر ۱۳۹۸ انگلیس با استناد به تحریم‌های بین‌المللی، نفتکش ایرانی «گریس ۱» را توقیف کرد، چند روز بعد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در پاسخ به این راهزنی انگلیسی‌ها نفتکش انگلیسی «استنا ایمپرو» را به دلیل تخلفات متعدد در تنگه هرمز توقیف کرد که ضربه‌ی بی‌سابقه‌ای بر پیکر اقتدار دریایی کشوری که روزی مدعی امپراطوری بر دریاها بود، وارد شد.
وقتی صحبت از آشوب است، نام سفارت انگلیس می‌درخشد!
سفارت انگلیس در تهران نیز همواره پای ثابت آشوب‌های داخلی بوده است و نقش مشهود سفارتخانه و «سایمون گس» سفیر این کشور در فتنه‌ی ۸۸ بر همگان آشکار بود.
در دی ماه ۹۸ زمانی که در مقابل دانشگاه امیرکبیر تجمعی به بهانه بزرگداشت شهدای حادثه هواپیمای اوکراینی برگزار شد و برخی افراد ناشناس اقدام به آتش زدن بنرهای مربوط به شهید حاج قاسم سلیمانی کردند، «رابرت مک ایر» سفیر وقت لندن و عضو فعلی تیم مذاکره‌کننده انگلیس در مذاکرات وین، هنگام فیلم‌برداری از تجمع بازداشت شد.
سفیر جدید لندن؛ مدیر ارشد امنیتی در لباس دیپلماتیک
«سایمون شرکلیف» که سابقه مدیریت امنیت ملی وزارت خارجه انگلیس و سفارت این کشور در یمن را دارد، اخیراً کلیددار سفارت لندن در تهران شده است و از همان ابتدای فعالیت خود نشان داد، همچون ادوار گذشته خود به دنبال حاشیه‌سازی است.
این موضوع در حالی رخ می‌دهد که در همین ایام و اوضاع فعلی همه‌گیری بیماری کرونا، برخی از سفرای خارجی مقیم تهران مانند «آیکاوا» سفیر ژاپن در تهران به دنبال فعالیت‌های مثبت و کمک‌رسانی انسانی هستند.
حال که در اوج مذاکرات کشورمان با اعضای ۱+۴ در وین هستیم، مقامات انگلیسی از جمله «لیز تراس» وزیر امور خارجه این کشور و «بوریس‌جانسون» همچنان به اتخاذ مواضع خصمانه خود ادامه می‌دهند و به جای اقدامات سازنده در مذاکرات و پرداخت بدهی‌های گذشته خود، به دنبال مقصرنمایی ایران در مذاکرات هستند.
اولین دیدار وزرای جدید امور خارجه ایران و انگلیس در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل شکل گرفت و در آن دیدار «تراس» خواستار آزادی جاسوسان و مجرمان انگلیسی بازداشت شده در ایران شد و در طرف مقابل نیز امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه بازسازی روابط دوجانبه نیازمند اقدامات جدی است، بر لزوم عملیاتی شدن بازپرداخت بدهی چهار دهه‌ای انگلیس به ایران تأکید کرد.
امیرعبداللهیان: رویکرد بی‌عملی انگلیس تغییر کند
وی با بیان اینکه «ایران در برجام حرف‌ها و وعده‌های زیادی شنیده، اما عملی ندیده است»، گفت: «متأسفانه انگلیس هم جزئی از این بی‌عملی بوده و این رویکرد باید تغییر کند.»
این موضوع در مکالمه بعدی امیرعبداللهیان و تراس، مورد اعتراض وزیر امور خارجه ایران قرار گرفت. امرعبداللهیان خطاب به تراس تاکید کرد که بخش اعظم توافقات تجاری میان دو کشور پس از برجام اجرایی نشده‌اند و ارتقای حجم تجارت و تسهیل مراودات مالی میان دو کشور نیازمند افزایش تحرک و اقدامات لندن است.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین با یادآوری بدهی قدیمی انگلستان به ایران، بازپرداخت این بدهی را حق ملت ایران خوانده و بر لزوم اقدام فوری لندن جهت بازپرداخت هرچه سریع‌تر این بدهی تأکید کرد.
فقط یک انگلیسی می‌تواند وزیر خارجه صهیونیست‌ها را تحویل بگیرد
در ادامه روند مذاکرات نیز «تراس» تنها وزیر امور خارجه‌ای بود که حاضر به ارائه بیانیه مشترک با «لاپید» وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی شد و دو طرف مدعی شدند «زمان در حال سپری شدن است و این ضرورت همکاری نزدیک با دوستان و شرکا برای ناکام گذاشتن بلندپروازی‌های ایران را دوچندان می‌کند.»
وزیر امور خارجه انگلیس همچنین در اقدامی دیگر و در آخرین روزهای سال میلادی گذشته، وزرای امور خارجه عضو شورای همکاری خلیج فارس را در منطقه «کنت» در جنوب شرقی انگلستان گرد هم جمع کرد و با صدور بیانیه‌ای از ایران خواستند به منظور اجتناب از وارد کردن منطقه و جامعه بین‌المللی به نقطه بحران، فرصت دیپلماتیک فعلی برای احیای برجام (برنامه جامعه اقدام مشترک) را مغتنم بشمرد.
شورای همکاری خلیج فارس؛ نخود هر آش
همچنین در این بیانیه از ایران خواستند «نقش مثبتی در منطقه ایفا کند، به قوانین بین‌المللی پایبند باشند به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی همسایگان خود احترام بگذارد و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی را متوقف کند.»
در واکنش به این لفاظی‌ها بود که سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان این بیانیه را اقدامی در راستای تلاش‌های تفرقه افکنانه برخی کانون‌های شناخته شده که از شکل‌گیری فضای تعامل و همکاری بین کشورهای منطقه نگران هستند، توصیف کرد.
در آخرین فرآیند از این چرخه خصمانه علیه ملت ایران روز «سه‌شنبه» «نفتالی بنت» نخست وزیر رژیم اسرائیل با «بوریس جانسون» همتای انگلیسی خود تلفنی گفت‌وگو کرد.
سخنگوی بوریس جانسون در این خصوص گفت: «جانسون خواهان تعامل همراه با حسن نیت با ایران است. در دیپلماتیک باز بوده، اما زمان برای دست یافتن به توافق رو به پایان است.»
در میز مذاکره نیز نمایندگان انگلیس که هیچ تخصص و دانشی از مسائل هسته‌ای و رفع تحریمها ندارند، صرفاً در نقش پِیک و پیگیری مطالبات آمریکا و رژیم‌صهیونیستی عمل می‌کنند.
البته طبیعی است که انگلیسی‌ها از به فرجام رسیدن مذاکرات خوشحال نباشند، چون در این صورت باید برای پرداخت مطالبات ملت ایران بهانه‌های جدیدی پیدا کنند.
لزوم تغییر رویکرد در مواجهه با سیاست خارجی انگلیسی
به نظر می‌رسد لازم است دستگاه سیاست خارجی کشورمان با پیگیری جدی‌تری نسبت به گذشته موضوع پرداخت بدهی‌های گذشته انگلیس و همچنین مسئولیت این کشور در همراهی با آمریکا در اعمال مجدد تحریمها پس از برجام را گوشزد کند.
