انتشار تصویری توسط سفارت فدراسیون روسیه در تهران از «لوان جاگاریان» و «سایمون شرکلیف» سفرای روسیه و انگلیس در تهران که یادآور دوران جنگ جهانی دوم و کنفرانس تهران بود، موجی از نارضایتی را در افکار عمومی داخل و در بین مقامات ایرانی به همراه داشت.
سفارت روسیه در تهران روز چهارشنبه ۲۰ مردادماه عکسی از ملاقات سفیر این کشور و سفیر جدید انگلیس در کانال تلگرامی این سفارتخانه منتشر کرد. در توضیح این عکس آمده بود: ملاقات «لوان جاگاریان» سفیر روسیه در ایران با رئیس جدید نمایندگی دیپلماتیک انگلیس در ایران «سایمون شرکلیف» در راه پله تاریخی، جایی که کنفرانس تهران سال ۱۹۴۳ میلادی در آن برگزار شد.
چهارشنبه‌شب ۲۰ مردادماه، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در توئیتی به این عکس واکنش نشان داد و نوشت: امروز عکسی فوق‌العاده نامناسب مشاهده کردم. لازم است یادآور شوم که اوت ۲۰۲۱، نه اوت ۱۹۴۱ است و نه دسامبر ۱۹۴۳. مردم ایران نشان داده‌اند -از جمله در طول مذاکرات برجام- که سرنوشت آن‌ها هرگز نمی‌تواند برآمده از تصمیمات سفارتخانه‌های خارجی یا قدرت‌های خارجی باشد.
بعد از آن بود که سفارت روسیه در تهران روز پنجشنبه در توضیحی درباره انتشار این عکس جنجالی اعلام کرد که قصد جریحه‌دار کردن احساسات مردم ایران را نداشته است.
«حسین امیرعبداللهیان» گزینه پیشنهادی آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور برای تصدی وزارت امور خارجه و دستیار ارشد رئیس مجلس شورای اسلامی در امور بین‌الملل نیز ظهر پنجشنبه در واکنش به انتشار این تصویر در توئیترش نوشت: اقدام غیردیپلماتیک دو سفیر خارجی در تهران، افکار عمومی را در جمهوری اسلامی ایران مکدر کرده است و نشان‌دهنده بی‌توجهی به آداب دیپلماتیک و غرور ملی مردم غیور ایران است. اصلاح و جبران سریع این خطا، ضرورت دارد.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسامی هم در پیامی که در صفحه شخصی خود منتشر کرد، نوشت: «اقدام دور از ادب دیپلماتیک و نامناسب سفرای دو کشور روسیه و انگلستان باید به‌سرعت توسط وزارت خارجه پیگیری شود. هر دو سفیر باید فوراً به‌طور رسمی بابت اقدام انجام‌شده عذرخواهی کنند، در غیر این صورت واکنش قاطع دیپلماتیک ضروری خواهد بود.»
در نهایت انتشار این عکس واکنش وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را به همراه داشت و این وزارتخانه اعلام کرد که سفیر فدراسیون روسیه برای ادای توضیحات در خصوص عکس منتشرشده، از سوی دستیار وزیر و مدیرکل اوراسیا به وزارت امور خارجه «دعوت» شده است.
* ابراز تأسف جاگاریان
سفیر روسیه در این ملاقات تصریح کرد که قصد وی از انتشار این عکس صرفاً یادآوری اتحاد روسیه با بریتانیا علیه ارتش نازی در طول جنگ جهانی دوم بوده و به‌هیچ‌وجه هیچ انگیزه و منظور ضد ایرانی پشت انتشار این عکس وجود ندارد.
جاگاریان ضمن تأکید بر روابط راهبردی دو کشور ایران و روسیه و مراودات عمیق و دوستانه بین دو کشور تصریح کرد: از اینکه انتشار این عکس، باعث سوءتفاهم و رنجش خاطر مردم کشور دوست، ایران شده ابراز تأسف می‌کنم.
مدیرکل اوراسیای وزارت امور خارجه نیز پس از شنیدن توضیحات سفیر، ضمن تأکید بر روابط دوستانه دو کشور ایران و روسیه به وی یادآوری کرد که انتشار این عکس ولو با قصدی که عنوان شد قابل پذیرش نبوده و توجه لازم به مقتضیات تاریخی، سیاسی و فرهنگی کشور میزبان از جمله مواردی است که می‌بایست مورد توجه دقیق سفرا قرار گیرد.
علاوه بر سفیر روسیه، براساس اعلام وزارت امور خارجه «سایمون شرکلیف» سفیر جدید انگلیس در تهران که هنوز هم رونوشت استوارنامه خود را تقدیم وزیر امور خارجه نکرده، به وزارت امور خارجه دعوت شد.
* ابراز تأسف سفیر انگلیس از سوء تفاهم به وجود آمده
دستیار وزیر و مدیرکل اروپای غربی وزارت امور خارجه ضمن دعوت «سایمون شرکلیف» سفیر انگلیس به وزارت امور خارجه، با غیر قابل قبول دانستن این اقدام که باعث جریحه‌دار شدن احساسات و غرور ملی مردم ایران شده، تأکید کرد: مردم بزرگ ایران در طول تاریخ همواره ثابت کرده‌اند که هر گونه تحرکات زاییده تفکرات استکبارمآبانه را قویاً مردود شمرده و در برابر آن ایستادگی می‌کنند.
سفیر انگلیس در پاسخ ضمن ابراز تأسف از سوء تفاهم به‌وجودآمده اظهار داشت: ضمن احترام به جمهوری اسلامی ایران و مردم بزرگ و تاریخ این کشور، تأکید می‌کنم هیچ‌گونه قصد و نیت سوئی در پشت این موضوع وجود نداشته و سفرا درصدد بوده‌اند تنها اتحاد روسیه و بریتانیا علیه آلمان نازی در زمان جنگ دوم جهانی را یادآوری کنند.
اینکه از دو سفیر خاطی توسط وزارت امور خارجه ایران صرفاً «دعوت» به عمل آمد و احضاری در کار نبود، موجی از انتقادات را در فضای مجازی به همراه داشت و اکثر کاربران در فضای مجازی خواستار «احضار» سفرای خاطی بودند و برای برخی هم این شائبه ایجاد شد که این عملاً «احضار» بوده و نه «دعوت» و حتی رسانه‌هایی که به‌درستی و طبق اطلاعیه وزارت امور خارجه، از واژه «دعوت» استفاده کردند، متهم به انتشار وارونه حقایق شدند.
در همین خصوص، خبرنگار فارس در گفت‌وگویی با چند دیپلمات، درباره تفاوت مباحث «دعوت از سفیر» و «احضار سفیر یا رئیس نمایندگی خارجی» به وزارت امور خارجه سؤال کرد.
یکی از سفرای سابق احضار را به معنای فراخوانی سفیر از سوی دولت پذیرنده به منظور طرح موضوعی که موجب ناخشنودی آن دولت شده، عنوان کرد و دعوت را فراخوانی معمولی برای تبادل نظر متقابل برشمرد.
یکی از معاونان پیشین وزارت امور خارجه نیز در این باره با بیان اینکه «دعوت» و «احضار» در عرف دیپلماتیک متفاوت هستند، گفت: اگر واژه «احضار» به کار برود یعنی جلسه «دوستانه» نخواهد بود و لحن و طرز نشستن و پذیرایی و نوع پروتکل‌ها و... متفاوت است، ولی در «دعوت»، روش برگزاری جلسه، «دوستانه» است.
وی در عین حال یادآور شد: هر چند ماهیت مباحثی که در جلسه «دعوت» عنوان می‌شود ممکن است همان باشد که در «احضار» به کار می‌رود.
البته این نکته را باید مدنظر قرار داد که بسته به نوع اقدامی که از ناحیه سفیر و رئیس نمایندگی خارجی در کشور پذیرنده صورت می‌گیرد و یا اقدامات و اظهارات دولت متبوعش علیه دولت پذیرنده و همچنین سطح مناسبات دو کشور، نحوه فراخواندن سفیر به وزارت امور خارجه هر کشوری، متفاوت است.
گفتنی است دعوت از سفیر خارجی به وزارت امور خارجه ایران فقط مختص دعوت اخیر سفرای روسیه و انگلیس نبوده است و این نوع برخورد با سفرای خارجی مقیم تهران و همچنین سفرای ایران در خارج از کشور و سایر سفرا و دیپلمات‌ها در دیگر کشورها مسبوق به سابقه است.
به عنوان نمونه وزارت امور خارجه ایران، اول تیرماه با دعوت از سفیر رومانی در تهران، در یادداشتی به وی خواستار اقدام سریع مقامات ذیربط رومانی برای روشن‌شدن علت مرگ قاضی منصوری شد.
