اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، پژوهشگران، دانش آموختگان، کارشناسان و شرکت‌کنندگان که در دانشگاه شهدید چمران اهواز برگزار شد، در بیانیه ای مخالفت خود را با هرگونه اجرای طرح های انتقال آب بین حوضه ای از سرشاخه های رودخانه های استان خوزستان بدون انجام مطالعات فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و در نظر گرفتن حقوق شرعی و قانونی مصرف‌کنندگان پایین دست و طرح جامع توسعه ی پایدار استان خوزستان اعلام کردند.
متن این بیانیه که در ۱۰ بند تنظیم شده است به شرح زیر می باشد :
مشکلات منابع آب در ایران به مرزهای خطرناک و بحرانی نزدیک شده است ؛ استحصال بیش از ۸۵ درصد از منابع قابل بهره برداری، خشکی دریاچه ها و تالاب‌ها و نشست دشت های حاصلخیز، تنها گوشه ای از بلایای توسعه ی ناپایدار و سازه محور است که آینده ی کشور را تهدید می‌کند.
غلبه ی رویکردهای سازه ای در مدیریت آب نه تنها منجر به تخریب توان بوم شناختی ایران شده بلکه خسارات بزرگ تر و نگران‌کننده تری به وحدت ملّی، همبستگی و انسجام اقوام ساکن در فلات ایران زده است ؛ خساراتی که بنیان های یکی از کهن ترین تمدن های بشری را به مخاطره ی جدی انداخته است.
علی رغم این مخاطرات بزرگ و بسیار مهم، متأسفانه تداوم حاکمیت مخرب سازه ای موجب مطرح شدن مجدد طرح های انتقال آب به فلات مرکزی ایران معروف به طرح بهشت آباد و اجرای آیین شروع به این کار توسط ریاست محترم جمهوری شده است.
این در حالی است که ایشان در اولین سفر استانی خود به مردم خوزستان وعده داده بودند که انتقال آب غیر شرب از سرشاخه های رودخانه های خوزستان دیگر انجام نخواهد شد، اما آغاز پروژه ی جنجالی، غیر کارشناسی و غیر اقتصادی “بهشت آباد” علی رغم تمامی وعده های دولتمردان، نگرانی جدی مردم صبور و رنج کشیده ی خوزستان را به دنبال داشته است.
این مسئله سبب شد که متخصصان و دانشگاهیان خوزستان با راهبری شورای صنفی استادان دانشگاه شهید چمران اهواز، پیامد‌های انتقال آب کارون را در همایشی علمی، بررسی و نکات مهم آن را در قالب این بیانیه برای آگاهی عمومی، اعلام نمایند.
۱٫ ما اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، پژوهشگران، دانش آموختگان، کارشناسان و همگی حضار شرکت کننده در این همایش، نه تنها مخالفت خود را با هرگونه اجرای طرح های انتقال آببین حوضه ای از سر شاخه های رودخانه ها بدون انجام دادن مطالعات فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و بدون در نظر گرفتن حقوق شرعی و قانونی مصرف‌کنندگان پایین دست و طرح جامع توسعه ی پایدار استان خوزستان، اعلام می داریم بلکه با تکیه بر مستندات علمی، اعتقاد داریم با توجه به تغییر اقلیم و تداوم پدیده ی ریز گردها، می باید در همه ی طرح های انتقال آبی که در طول چهل سال گذشته انجام شده، تجدید نظر اساسی به عمل آید و با حذف صنایع و کشت های آب بر در فلات مرکزی ایران، زمینه ی تأمین آب شرب و بهداشتی سالم برای استان های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، اصفهان، یزد و کرمان و همچنین تأمین رطوبت خاک استان خوزستان که به شدت در معرض تغییر اقلیم است، فراهم گردد، در این راستا لازم است دولت محترم و وزارت نیرو با مصوبه ای در شورای عالی آب به صراحت در مورد عدم تعریف و اجرای طرح های انتقال آب از این رودخانه ها به مردم اطمینان دهند و پرونده ی انتقال آب از این رودخانه ها را برای همیشه مختومه نمایند.
۲٫ شایسته است مناطق مرکزی ایران برای دستیابی به توسعه ی پایدار، کمبود نیازهای آبی خود را از طریق انجام دادن کارهایی همچون مدیریت تقاضا، بالا بردن بازده مصرف آب در بخش های مختلف، استفاده ی مجدد از آب های بازیافتی در بخش های صنعت و کشاورزی، جلوگیری از کشت محصولات با آب بری بالا، توسعه ی کشت های گلخانه ای و اجرای اقدامات آبخیزداری و آبخوان داری تأمین نمایند ؛ ذکر این نکته ضروری است که پرمصرف ترین محصولات کشاورزی نظیر پسته و برنج و نیز آب برترین صنایع، نظیر صنایع اولیه فلزی، بدون در نظر گرفتن مسئله ی کمبود آب در این مناطق، تنها با استدلال صادرات خوب در مورد پسته و نزدیکی به معادن در مورد فلزات، در محدوده ی فلات مرکزی ایران ایجاد شده‌اند و این در حالی است که در همه ی نقاط دنیا، این صنایع پرمصرف معمولاً در کنار دریا و اقیانوس ساخته شده اند و تا حد ممکن از آب شیرین برای آن ها استفاده نمی شود.
۳٫ با توجه به اتمام کار تونل سوم کوهرنگ و انتقال سالیانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب از سر شاخه های کارون به زاینده رود و انتقال ۹۸ میلیون مترمکعب از زاینده رود به استان یزد (در طرح جدید) که مشکل کمبود آب استان اصفهان را برای همیشه مرتفع خواهد کرد، لذا با عنایت به این نکته و با لحاظ نامه ی شماره ۹۴/۴۷۶۰۳ مورخ ۱۳۹۴/۱۰/۱۲ سازمان حفاظت محیط زیست کشور به مدیرکل محترم آب و آبفای وزارت نیرو، انتقال آب جدید از محل “بهشت‌آباد” به اصفهان فاقد توجیه علمی است.
۴٫ مقدار انتقال آب در نظر گرفته شده برای استان های یزد و کرمان بسیار بیشتر از کمبود آب مورد نیاز این استان ها در نظر گرفته شده و در صورتی که هدف، صرفاً تأمین آب شرب این مناطق باشد با اطمینان می توان مقدار انتقال آب از کارون به این استان ها را کمتر از ۲۵۰ میلیون مترمکعب برآورد نمود، (کل آب شرب و بهداشتی مورد نیاز برای جمعیت چهار میلیونی هر دو استان بر مبنای استاندارد جهانی، سرانه ۱۵۰ لیتر در روز برای هر نفر، حدود ۲۲۰ میلیون مترمکعب در سال است) ؛ لذا با ملاحظه ی مسائل زیست محیطی و مصارف استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری و مصوبه ی شورای عالی آب، حتی انتقال این حجم از آب فاقد توجیه است و اکیداً توصیه می شود که از راه حل های جایگزین یاد شده در بند ۲ استفاده گردد.
۵٫ درحالی‌که دولت درصدد حل مشکل آب شرب و بهداشتی سال های آینده ی استان های فلات مرکزی از طریق انتقال آب از سر شاخه های کارون است، مردم بخش های زیادی از استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری به عنوان استان های اصلی حوزه ی کارون، سالیان درازی است که از کمبود یا نبود آب سالم رنج می برند و شهرهای بزرگی همچون اهواز، آبادان و خرمشهر، آب شرب را به صورت بشکه ای خریداری می‌کنند، لذا از دولت محترم انتظار می رود مطابق وعده ی رئیس جمهور محترم، در درجه‌ی اول مشکل آب شرب و بهداشتی مردم این مناطق را مورد توجه قرار دهند و اعتبارات لازم برای رفع مشکل آب شرب و بهداشتی این استان ها را تأمین کنند ؛ ذکر این نکته ضروری است که اعتبارات لازم برای تأمین آب شرب با کیفیت برای این شهرها به مراتب کمتر از اعتبار سرسام آور پروژه ی “بهشت آباد” است، پروژه ای که گفته می شود علی رغم نصف شدن میزان آب قابل انتقال در طرح جدید، از حجم سد و سازه های آن چیزی کاسته نشده و این مسئله ای است که ابهام زدایی از آن بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
۶٫ کم شدن آورد آب در رودخانه های کارون بزرگ و کرخه، سبب به خطر افتادن کیفیت آب رودخانه ی کارون، خشک شدن تالاب های مهمی همچون تالاب هورالعظیم، از بین رفتن نخلستان های اطراف شهرهای آبادان و خرمشهر به واسطه ی پیشروی آب دریا و شدت گرفتن و دائمی شدن پدیده ریزگردها شده است ؛ این معضلات زندگی نزدیک به ۵ میلیون انسان را در خوزستان شدیداً تحت تأثیر قرار می دهد و بقای آینده ی خوزستان را تهدید می نماید ؛ یکی از روش‌های کاهش آثار زیان بار این معضل ملی، تأمین حقابه ی زیست محیطی برای این رودخانه ها و عدم برداشت جدید از سرشاخه ها می باشد.
۷٫ سال ۱۳۹۰ در شرایطی مانند امروز، علی رغم نظر همه ی کارشناسان، سد گتوند توسط وزارت نیرو آبگیری شد ؛ سدی که در ابتدا افتخار ملی به حساب می آمد اما اکنون می توان آن را نمادی از یک فاجعه ی ملی دانست که تفکر سازه محور بر پیکره ی منابع بسیار کم آب شیرین ایران وارد کرده است.
وجود بیش از ۹ میلیون تن نمک در آب ذخیره شده در پشت سد، به سان یک بمب ساعتی آینده ی جلگه ی خوزستان را تهدید می کند، لذا ضروری تر از هر طرح انتقال آبی، تسریع در تأمین اعتبار و شروع عملیات علاج بخشی این سد است و اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می شود که بدانیم در صورت اجرایی شدن طرح های انتقال و کم شدن آورد آب کارون بر شوری آب، بیش از پیش افزوده خواهد شد.
۸٫ کیفیت آب رودخانه های کشور و خوزستان به دلیل ورود پساب های مختلف در خطر جدی قرارگرفته است لذا توجه به مسائل زیست محیطی رودخانه ها و احداث و نوسازی تصفیه خانه های فاضلاب های کشاورزی و صنعتی از مهم ترین ضروریات حوزه ی منابع آب کشور و کارون بزرگ می باشد.
۹٫ با توجه به پیچیدگی مسائل و مشکلات آب در کشور،ایجاد وزارت آب و منابع طبیعی برای تصمیم گیری در تمامی امور آب، حوضه های آبخیز و محیط زیست وایجاد مدیریت یکپارچه بر حوضه ی آبریز رودخانه هاپیشنهاد می‌گردد.
۱۰٫ دانشگاهیان و متخصصان حوزه های مختلف مرتبط با آب استان خوزستان رسماً اعلام می دارند حاضر هستند در هر مکان و زمانی که دولت محترم و یا وزارت نیرو صلاح بدانند در مناظره ای کاملاً علمی و کارشناسی که با حضور سایر متخصصان و در پیشگاه مردم شریف ایران انجام شود حضور یابند و مدارک و مستندات علمی خود را در خصوص غیرضروری، غیرکارشناسانه و غیراقتصادی بودن طرح ” بهشت آباد” بیان کنند و قضاوت را در این خصوص به مردم شریف ایران واگذار نمایند.
گفتنی است مقررشده این بیانیه به امضای اعضای هیات علمی دانشگاه‌های استان برسد.
