عبدالباری عطوان سردبیر این روزنامه با اشاره به نشست «سنی-ترامپی» در ریاض این سوال را مطرح کرد: چرا با وجود روابط عربستان و ترکیه که فرض می شود مستحکم است، رجب طیب اردوغان در این نشست حضور نیافت؟
در این میان باید در نظر داشت اختلاف الازهر و ترکیه همچنان ادامه دارد و اگر چه غیر علنی مانده و رویکرد سیاسی دارد اما آرامش آن فقط بر اساس شرایط مقطعی است.
به هر حال نشست سنی- ترامپی که روز یکشنبه در ریاض با حضور 52 کشور اسلامی از جمله تعداد اندکی از سران این کشورها برگزار شد، به نوعی تنش الازهر و ترکیه را به نمایش گذاشت.
دو نکته در این نشست جلب توجه می کند:
اول عیبت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در این نشست که به جای مولود چاوش اوغلو نخست وزیر، وزیر خارجه خود را به عنوان رئیس هیئت ترک راهی آن کرد آن هم در حالی که روابط عربستان و ترکیه به ظاهر قوی است.
دوم: حضور عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر در نشست ریاض به عنوان کشوری که بنابر جایگاه سیاسی و ملی چند دهه رهبری جهان عرب و اسلام را برعهده داشت و علاوه بر آن مرجع الازهر نیز در نشست ریاض حضور یافت.
چه چیزی تردید السیسی برای حضور در نشست ریاض را از بین برد؟
السیسی برای حضور در نشست ریاض که پادشاه سعودی میزبان آن بود، تردید داشت و به نظر می رسد رهبری سعودی متوجه این تردید شد از همین رو به جای عادل الجبیر وزیر خارجه یا یکی از امیران سرشناس، یک وزیر درجه دوم را برای ارسال دعوت نامه راهی مصر کرد.
دلیل این شک و تردید این بود که السیسی نمی خواهد عربستان رهبری جهان اسلام را به دست بگیرد و علاوه بر این به دنبال طرح خاص عربستان مبنی بر شمشیر کشیدن به روی ایران و شیعیان نیست و نمی خواهد وارد جنگ های کنونی سعودی در یمن و سوریه و جنگ های آینده آن در عراق و ایران شود.
اما نکته ای که موجب تغییر موضع السیسی شد، تماس تلفنی دونالد ترامپ با وی چند روز پیش از نشست ریاض بود که در آن از وی خواست در نشست ریاض حاضر شود و به او قول داد در آینده به قاهره سفر خواهد کرد بدون اینکه زمان این سفر را مشخص کند.
تفاوت نگاه اوباما و ترامپ به مصر و عربستان
در این میان باید گفت السیسی و بیشتر مصری ها به رهبری مصر و جایگاه برجسته آن در سطح منطقه احساس غرور می کنند و باراک اوباما با درک این واقعیت بود که قاهره را به عنوان ایستگاه اصلی سخنرانی خطاب به جهان اسلام برگزید و این چیزی است که ترامپ انجام نداد و برق طلا و معاملات مالی 460 میلیارد دلاری را ترجیح داد.
به هر حال وضعیت اردوغان و یا به عبارت بهتر تحریم شخصی او علیه نشست ریاض به گونه‌ای است که بیانگر رویکرد شخصی و نیز سیاسی او در آن واحد است، زیرا اردوغان با شکست از سفر واشنگن بازگشت بدون اینکه در جریان آن هیچ یک از اهداف خود مبنی بر جلوگیری از اعتماد آمریکا به کُردها به عنوان متحد راهبردی را محقق سازد و اجازه ندهد هیچ سلاحی در اختیار آنان قرار بگیرد و مانع مقدمامت تشکیل موجودیت مستقل کُردی در شمال سوریه بشود.
علاوه بر این اردوغان در خصوص درخواست تحویل فتح الله گولن متهم به دست داشتن در کودتای نظامی در ترکیه نیز پاسخی از آمریکا نگرفت.
دیدار ناآرام و متشنج اردوغان و ترامپ
نکته قابل توجه اینکه دیدار اردوغان و ترامپ در کاخ سفید متشنج بود و فقط 22 دقیقه طول کشید و کنفرانس مطبوعاتی که پس از آن برگزار شد نیز چند دقیقه بیشتر طول نکشید تا جایی که کارشناسان سیاسی ترک این دیدار را بدترین دیدار در طول تاریخ روابط ترکیه و آمریکا برشمردند.
