پیشنهاد ویژه کارتر برای اردوغان و عبادی

وزارت دفاع آمریکا در بیانیه‌ای در این خصوص اعلام کرد: «کارتر برای گفت‌وگو دربارۀ مسائل امنیتی متعددی از جمله آخرین تحولات سوریه و عراق با سران ترکیه دیدار خواهد کرد.»

این دیدار در حالی صورت گرفت که مناقشۀ میان آنکارا و بغداد دربارۀ عملیات موصل و حضور نظامی ترکیه در شمال عراق بالا گرفته و آمریکا در این مناقشه بی طرف مانده و از طرفین درخواست کرد تا راه حلی دیپلماتیک برای این مسأله پیدا کنند.

* سفر بی نتیجه هیأت ترک به عراق برای عملیات موصل

در همین راستا بود که برای حل و فصل اختلاف نظر موجود، طی هفته گذشته هیأتی از سوی حکومت ترکیه روانۀ بغداد شد و قرار بود که یک هیأت عراقی نیز به ترکیه سفر کند؛ اما مقامات عراقی عنوان کردند که توضیحات و پیشنهادات هیأت ترکی برای طرف عراقی چندان قابل توجه نبوده و آنها را برای حضور نظامی ترکیه در شمال عراق و نیز عملیات موصل قانع نکرده است.

وزیر دفاع آمریکا جمعه وارد ترکیه شده و با همتای خود، نخست وزیر و رئیس جمهور ترکیه دیدار و گفت‌وگو کرد.

* تاکید کارتر بر احترام به حاکمیت کشور عراق

کارتر در نشست خبری مشترک با همتای ترکیه‌ای خود خواستار حضور ترکیه در عملیات آزادسازی موصل شد.

وزیر دفاع آمریکا در ادامه خاطرنشان کرد: فعالیت تمام طرف‌های حاضر در عراق باید در چارچوب احترام به حاکمیت کشور عراق صورت گیرد. ما نیز این گونه عمل می‌کنیم و هیچ عملیاتی را بدون کسب اجازه از حیدر العبادی انجام نمی‌دهیم.

فکری ایشیک، وزیر دفاع ترکیه نیز بعد از دیدار با همتای آمریکایی خود طی مصاحبه‌ای مطبوعاتی با خبرنگاران علاوه بر موضوع شمال عراق، بحث شمال سوریه را نیز پیش کشیده و گفت: ما همچنان از آمریکا انتظار داریم همانگونه که قول مساعد داده، عناصر پ.ی.د/ی.پ.گ در منبج به شرق فرات عقب نشینی کنند. مشخص نیست که فردا ی.پ.گ به چه اقدامی دست خواهد زد.

کارتر بعد از دیدار با وزیر دفاع، به کاخ «چانکایا» رفته و در آنجا نزدیک به یک ساعت با بینعلی ییلدریرم، نخست وزیر ترکیه دیدار کرد. در این دیدار مذاکراتی در خصوص بحران کمپ بعشیقه میان عراق و ترکیه، تحولات سوریه و تحولات موصل صورت گرفت.

یلدیریم پس از آن در جمع خبرنگاران با اشاره به دیدارش با اشتون کارتر، گفت: کارتر تاکید کرد که در منبج هیچگونه نیروی یگان‌های مدافع خلق کرد سوریه نخواهد ماند. ما به آمریکایی‌ها اعلام کردیم که دادن سلاح به این نیروها از سوی واشنگتن و به کارگیری این سلاح‌ها "کاملاً اشتباه" است.

کارتر پس از ییلدیریم به دیدار رجب طیب اردوغان رفت. به گفته شبکه خبری «آناتولی»، در جریان این دیدارها از سوی مقامات ترک تاکید شد که ترکیه در قبال حوادث سوریه و عراق بی تفاوت نخواهد ماند و حوادث رخ داده در منطقه را از نزدیک پیگیری خواهد کرد.

کارتر نیز در این دیدار اظهار داشت که آمریکا طرفدار حضور و شرکت ترکیه در عملیات پاکسازی موصل از داعش است و ترکیه و عراق می‌توانند اختلاف نظرهای موجود در روش این کار را از طریق گفت‌وگو از بین ببرند.

اشتون کارتر قرار بود پس از ترکیه عازم امارات متحده عربی، فرانسه و بلژیک شود، اما به بغداد رفت تا با مقامات عراقی دیدار و گفت‌وگو کند.

*اعلام توافق عراق و ترکیه از سوی کارتر و تکذیب بغداد

ورود کارتر به عراق با بیانیه دولت عراق درباره حضور نظامیان ترکیه در خاک این کشور همزمان شد.

در حالیکه وزیر دفاع آمریکا از دستیابی عراق و ترکیه به توافقی خبر داده بود که در نهایت به ایفای نقش ترکیه در عملیات بازپس‌گیری موصل خواهد انجامید، دولت عراق توافق با ترکیه درباره عملیات موصل را تکذیب و اعلام کرد که آنکارا هیچ نقشی در این عملیات ندارد.

سعد الحدیثی، سخنگوی رسمی دولت عراق در این خصوص گفت: اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا تصریح کرد که توافق درباره جزئیات نقش احتمالی ترکیه در عملیات موصل صورت نگرفته و دولت عراق خود درباره این مساله تصمیم می‌گیرد و باید با آن موافقت کند.

وی افزود: دولت عراق تا به این لحظه با ترکیه به توافقی نرسیده است. ما مکانیسمی برای پذیرش حمایت امنیتی و نظامی از سوی کشورهای مختلف جهان از جمله کشورهای ائتلاف داریم و هر کشوری که مایل به حمایت از عراق در زمینه نظامی و جنگ علیه تروریسم باشد باید درخواست رسمی را به دولت عراق بدهد. این دولت عراق است که در این باره تصمیم می‌گیرد. این روند قانونی است که براساس آن حاکمیت عراق حفظ می‌شود.

الحدیثی درباره موافقت دولت عراق با درخواست ترکیه برای شرکت در عملیات موصل گفت: برای رسیدن به چنین توافقی هنوز زود است و دولت عراق هر درخواستی را که ارائه شود مورد بررسی قرار خواهد داد.

حیدرالعبادی نخست وزیر عراق نیز در سخنانی در کنفرانس شورای عالی بیداری اسلامی در بغداد گفت: زمانی که ما از رهبری ترکیه درخواست کمک کردیم. کمک برای ما نفرستاد. ترکیه برای منافع و گسترش نفوذ خود می‌جنگد.

در دیدار کارتر و عبادی نیز، نخست وزیر عراق بر لزوم حفظ تمامیت ارضی کشورش تاکید کرده و با تشکر از اعلام ترکیه برای کمک در آزاد سازی موصل خاطرنشان کرد: عراق برای عملیات موصل به هیچ نیروی خارجی احتیاج ندارد و نیروهای نظامی این کشور برای مقابله با داعش توانمندی کافی را دارند. زمانیکه داعش موصل را تصرف کرد از ترکیه کمک خواستیم اما این کشور کمکی نکرد.

از تحولات دو روز گذشته در ترکیه و عراق و سفر وزیر دفاع آمریکا به این دو کشور می‌توان چنین برداشت کرد که اختلافات برای حضور نیروی نظامی ترکیه در عراق عمق زیادی گرفته است؛ از یک سو اردوغان مصمم است تا در ظاهر برای دفاع از اهل سنت موصل و در واقع برای نقش آفرینی در این منطقه مهم، بعد از داعش وارد عرصه شود، از سوی دیگر دولت عراق با قاطعیت در مقابل این زیاده خواهی ایستادگی کرده و علاوه بر آن نیروهای نظامی عراقی نیز تهدید کرده‌اند که اگر نیروهای ترک دخالت کنند با مقابله آنها روبرو خواهند شد که این موضوع شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد.

* پیشنهاد وزیر دفاع آمریکا چه بود

شاید بتوان گفت که منظور کارتر از توافق برای حضور ترکیه در عراق به شکل حضور جنگنده‌های ترکیه در این عملیات آن هم در قالب نیروهای ائتلاف بوده و نه مستقل، که در این حالت علاوه بر تامین خواسته عراق مبنی بر عدم مداخله ترکیه، اردوغان نیز می‌توانست حرف خود را به کرسی نشانده باشد. اما احتمالاً این پیشنهاد کارتر با مخالفت اردوغان روبرو شده و وی خواستار حضور زمینی نیروهای ترک شده که این موضوع غیر قابل انتظار برای کارتر باعث سفر از پیش اعلام نشده‌اش به عراق برای رایزنی با عبادی شد که البته با پاسخ محکم و قاطع طرف عراقی روبرو شد.

در همین راستا بود که شب گذشته (شنبه) نخست وزیر ترکیه در اظهاراتی در یک برنامه زنده مشترک شبکه‌های مختلف تلویزیونی که پس از پایان بیست و پنجمین نشست «مشورت و ارزیابی» حزب عدالت و توسعه در استان افیون قره‌حصار برگزار شد، درباره عملیات موصل عراق، با اشاره به حضور نیروهای هوایی و زمینی در ائتلاف بین المللی، گفت: "ترکیه در بخش نیروی هوایی این ائتلاف قرار خواهد گرفت. در صورت نیاز به عملیات هوایی، جنگنده هایمان وارد عمل خواهند شد. در مورد توافق بر سر این موضوع هیچ تردیدی وجود ندارد".

پیشنهادی که نه سیخ بسوزد نه کباب

نتیجه اینکه کارتر با پیشنهادی که به قول معروف «نه سیخ بسوزد نه کباب» وارد ترکیه شد، اما طرف عراقی مصمم به عدم مداخله ترکیه در عملیات موصل است که این موضوع، سفر وزیر دفاع آمریکا به منطقه را بدون نتیجه در خور توجه روبرو کرد.