امتیازات مهمی که عربستان در برابر آمریکا از دست داد

 فوربز در مطلبی نوشت: عربستان سعودی پس از آنکه قدرت خود برای تعیین و تثبیت بهای نفت را در بازار از دست داد، اکنون با خطر از دست دادن ثبات داخلی خود روبروست تا دو امتیاز بزرگی که مبنای روابط نزدیک آن با واشینگتن به شمار می‌رفت را از دست رفته ببیند.

 

عربستان سعودی سالها از یک امتیاز بزرگ برخوردار بود. این کشور بزرگترین تولیدکننده نفت خاورمیانه و تعیین‌کننده اصلی بهای آن در بازار بود. «کوین رونی» - کارشناس نفتی - در این باره می‌گوید: "عربستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت اوپک همواره در طول این سالها با افزایش یا کاهش سقف تولید نفت، باعث تثبیت قیمتها در بازار نفت خاورمیانه و حتی بازار جهانی نفت می‌شد. این کشور در حالیکه برای تحقق اهداف سیاسی و اقتصادی موردنظر خود تلاش می‌کرد، افق‌های دوردست را نیز مدنظر داشت و با توجه به اهمیت روابطش با واشینگتن به خوبی می‌دانست که هر اقدامی در بازار نفت می‌تواند پیامدهای ژئوپولتیک یا اقتصادی سنگینی به همراه داشته باشد."

 

به همین دلیل، ریاض هرگز بهای نفت را بدون اجازه متحد نزدیک خود یعنی آمریکا تغییر نمی‌داد و این برای آمریکا امتیاز بزرگی محسوب می‌شد. در واقع، بهای نفت در خاورمیانه همواره تحت کنترل آمریکا قرار داشت و عربستان هرگز شهامت این را نداشت که بدون اجازه صریح آمریکا، تغییری در بهای نفت ایجاد کند. به بیان دیگر، نفت در طول این سالها همواره اهرم سیاسی قدرتمندی بود که از سوی آمریکا برای فشار آوردن بر کشورهایی که موافق سیاست‌های آن نبودند استفاده می‌شد.

 

از آنجا که عربستان سعودی با پادشاهی ملک عبدالعزیز پا به عرصه وجود گذاشت، نفت این کشور از ابتدا به بهای اندکی به آمریکا فروخته می‌شد تا در ازای آن، واشینگتن از خاندان پادشاهی عربستان در برابر دشمنان حال و آینده آن محافظت کند. حتی زمانیکه بهای نفت به بیش از 100 دلار در هر بشکه رسید نیز آمریکا آن را به بهای بسیار کمتری نسبت به بازار خریداری می‌کرد و مبلغی که از عربستان تخفیف می‌گرفت در واقع هزینه محافظت از خاندان پادشاهی عربستان بود.

 

تا اینکه با رشد فناوری، امکان استخراج نفت از مناطقی که پیشتر تصور آن هم وجود نداشت، فراهم شد. برخی از این مناطق در آمریکا قرار داشتند و بنابراین، استخراج نفت از آنها، آمریکا را به یک عرضه‌کننده بزرگ نفت تبدیل کرد تا نقش سنتی عربستان و اوپک به عنوان تعیین‌کننده و تثبیت‌کننده بهای نفت تضعیف شود.

 

با این حال، عربستان همچنان از یک مزیت بزرگ دیگر در میان متحدان منطقه‌ای آمریکا برخوردار بود. این کشور در منطقه ناآرام خاورمیانه که دولت‌های آن یکی پس از دیگری در حال ساقط شدن هستند، یک کشور آرام و باثبات بود.

 

اما عربستان با موج اخیر حملات تروریستی که هفته گذشته در شب عید فطر در سه شهر آن به وقوع پیوست، اکنون خطر از دست دادن این امتیاز بزرگ باقیمانده را نیز با تمام وجود احساس می‌کند.

 

از دست رفتن نقش تعیین‌کننده عربستان در بازار نفت و بر هم خوردن ثبات داخلی آن باعث شده است که برخی کارشناسان در واشینگتن قابل اطمینان بودن این کشور به عنوان یک متحد کلیدی خاورمیانه‌ای را مورد تردید قرار دهند.

 

به اعتقاد آنها، دولت ریاض در شرایط فعلی شکننده‌تر از آن است که بتواند در درازمدت به عنوان یک متحد قابل‌اطمینان برای آمریکا باقی بماند. ضمن اینکه جنگ قدرت در خاندان پادشاهی عربستان نیز امروز جدی‌تر از همیشه است و خطر فروپاشی بیش از گذشته رژیم حاکم بر این کشور را تهدید می‌کند.