هر سال در سراسر ایران، مردم ما با شور و شوق توصیف‌نشدنی عزاداری ماه محرم را برپا میکنند. هر جایی از کشور به گونه خاصی عشق خود را به امام حسین و یارانش نشان می‌دهند. اما مردم آذربایجان شرقی و غربی، زنجان و سایر خطه‌های ترک زبان، سنت‌ها و روش‌های عزاداری متفاوتی دارند که همه را شگفت‌زده میکنند. به همین دلیل، همیشه از نوحه ترکی جور دیگری استقبال میشود. اگر در روزهای محرم به این استان‌ها مخصوصا آذربایجان شرقی سفر کنید و به هر جایی نگاهی بیاندازید، نمادهای مختلف عزاداری را مشاهده می‌کنید. در واقع تمام وجود این استان در ایام سوگواری لبریز از غم میشود و از تمام شهرهای آن صدای نوحه به گوش می‌رسد.
زیبایی زبان ترکی با نوحه ترکی درک میشود
اگر تا به حال نوحه ترکی گوش داده باشید، مطمئناً متوجه ظرافت و زیبایی اشعار و ادبیات عاشورایی این زبان شده‌اید. در واقع زبان ترکی تمام زیبایی خود را در اشعار و ادبیات نوحه‌های مداحی خرج کرده است. اگر کمی در نوحه ترکی دقت کنید، شاعر تمام تلاش خود را کرده است که به صورت کاملا حرفه‌ای احساسات را در ذهن مخاطب ایجاد کند و یک رابطه قلبی و عمیقی با واقعه تاریخی پیوند زند.
برخی تحلیلگران ادبیات عاشورایی بر این معتقد هستند که شیعیان ترک‌زبان با حادثه کربلا و امام حسین رابطه‌ای بی‌ریا و خالص برقرار میکنند و باعث شده است ادبیات غنی ترکی با آداب و رسوم عزاداری امام حسین پیوند برقرار کند.
روش عزاداری در ترک زبان ها
بد نیست با روش عزاداری و مراسم‌های ترک‌زبانان در روزهای خاص هم آشنا شوید.
۱.نوحه ترکی مراسم شاه حسین گویان، یکی از پراستقبال‌ترین نوحه‌های ترک زبانان است.
شاه حسین گویان یکی از مراسمات قدیمی و مذهبی ایام محرم است که در بیشتر نقاط آذربایجان برگزار میشود. این مراسم از چند روز مانده به محرم شروع و تا دهمین روز ماه برگزار میشود. نوحه ترکی در این مراسم همراه با واژه شاخ سی کوتاه شده واژه شاه حسین خوانده میشود. در مراسم عزاداری شاه حسین گویان نوعی چوب مخصوص در دست عزاداران است که آن را از زمین تا فرق سر خود حرکت می‌دهند و هماهنگ با این حرکت پای خود را به زمین می‌کوبند.
مردم در عزاداری شاه حسین گویان به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند که هر کدام نداهای خاصی مانند شاخسی واخسی، حیدر صفدر، مظلوم حسین و... به سر می‌دهند. دانلود مداحی مراسم شاه حسین گویان هر ساله با استقبال زیادی روبرو میشود. چرا که یکی از بهترین و منحصر به‌فرد‌ترین مراسم‌های عزاداری آذری‌ها مراسم شاه حسین گویان است.
۲.دسته خاص شاخسی واخسی
یکی از دسته‌های خاص مردم آذربایجان دسته شاخسی واخسی است که از دو گروه تشکیل میشود. این دو گروه روبروی هم می‌نشینند و عزاداری میکند. اجتماع دسته شاخسی واخسی بیشتر در جلوی مساجد یا مرکز محلات انجام میشود. همچنین گاهی اوقات با حرکت در کوچه و خیابان‌ها مراسم خود را تکرار میکنند. این دسته در ابتدای روزهای اول محرم توسط نوجوانان ۷ الی ۱۲ سال برپا میشود. اما روزهای عاشورا و تاسوعا افراد بزرگتر نیز به دسته اضافه می‌شوند.
یک نفر به نام دسته باشی جلوی دسته قرار می‌گیرد و مداحی ترکی می‌خواند تا دیگر افراد در حالی که با یک دست دامن همدیگر را گرفته‌اند، با دست دیگر سینه بزنند و به حرکت بیافتند. برپایی دسته خاص شاخسی واخسی حدود ۱ الی ۲ ساعت طول می‌کشد که در آخر، عزاداران به محل تشکیل دسته باز میگردد و در پایان دسته با گفتن یا حسین عزاداری را به اتمام می‌رساند.
۳.برپایی شمع‌افروزی در بعد از ظهر تاسوعا
مراسم شمع افروزی مخصوص بعد از ظهر روز تاسوعا می‌باشد که در شهرهای مراغه، سراب، مرند و تبریز بسیار خاص و باشکوه برگزار میشود. گاهی اوقات، گروهی از عزاداران به چندین حسینیه یا مسجد می‌روند و در مقابل هر یک، تعدادی شمع روشن میکنند. این مراسم نشانه‌ای از آتش‌افروزی امام حسین هنگام وداع با یارانش برپا میشود.
۴.آیین سنتی علم‌بندی، قدیمی‌ترین روش‌های عزاداری ترکی
علم‌بندی از سنتی‌ترین روش‌های عزاداری در آذربایجان است که در سومین روز محرم برپا میشود. علم توسط پارچه‌های زیاد بسته میشود که گاهی اوقات برای نصب پارچه در نقاط بالاتر علم از بالابر استفاده میکنند. این علم تقریبا تا روز اربعین به همین صورت باقی می‌ماند.
۵.شبیه‌خوانی، بازسازی وقایع کربلا
یکی از آیین‌های رایج عزاداری حسینی در آذربایجان شبیه‌خوانی است. در این مراسم وقایع کربلا به صورت زنده به نمایش گذاشته میشود. افرادی که ایفای نقش میکنند، به شیوه‌های تجریدی به دو گروه اشقیا و امام خوانها تقسیم‌بندی می‌شوند. کسانی که در نقش اشقیا هستند با لباس سرخ و تیره و صداهای بلند و خشن و امام خوانها با صدای آرام و لباس‌های سبز نقش‌های حضرت عباس، حضرت علی اصغر، حضرت قاسم و امام حسین علیه‌السلام را علیهرا به نمایش در می‌آورند.
البته شبیه‌خوانی تنها مختص آذربایجان نیست. بلکه در مناطق بسیاری در آخرین روزهای عزاداری حسینی برپا میشود که کیفیت و نوع اجرای آن بستگی به منطقه مورد نظر دارد.
پیشنهاد ویژه، برای مداحی ترکی از آنجا که روضه‌های آذری زبان سوز خاصی دارد، خیلی‌ها این روزهای عزاداری به دنبال دانلود مداحی ترکی هستند. ما هم تصمیم گرفتیم یک پیشنهاد ویژه برای مداحی ترکی داشته باشیم. مداحی‌های حاج مهدی رسولی همیشه با استقبال زیادی روبرو است و افراد زیادی در موکب ایشان حضور همیشگی دارند.
حاج مهدی رسولی یکی از بهترین مداحان جوان اهل بیت است که اکثر نوحه‌های آن به زبان آذری خوانده شده است. او اهل زنجان و فارغ‌التحصیل مهندسی عمران از دانشگاه سراسری زنجان و لیسانس مدیریت امور فرهنگی و فوق لیسانس علوم قرآن و حدیث دانشگاه دارالحدیث می‌باشد. یکی از افتخارات حاج مهدی رسولی توفیق مداحی در محضر رهبر معظم انقلاب بوده است ، در مراسماتی که برگزار میکنند یکدسی و نظم خواستی حاکم است و از اشعار با محتوا و سبک های ساده و زیبنده استفاده میکند که باعث شده از هر سن ، جنسیت و زبانی با مداحی های او همراه شوند و به فیض برسند که این موضوع در دستگاه امام حسین علیه السلام بسیار ارزشمند است.
حال بد نیست با برخی از نوحه‌های معروف ایشان آشنا شویدز:
- مداحی مادر غمخوار
- نوحه شکوه قرآن یا حسین
- مداحی آغلامادا
- نوحه الحمدلله که نوکرتم الحمدلله که مادرمی
- نوحه هوا هوای بی قراری
- مداحی ته خوشبختی یه عاشق وقتی
- مداحی کوفه ای دیار علی
کلام آخر
نکته جالب در مداحی ترکی این است که سوز عجیبی در دل مراسم‌های عزاداری امام حسین علیه‌السلام ایجاد میکند و حتی افراد غیرترک با شنیدن مرثیه‌سرایی آذری متوجه سوز و تاثیرگذاری آن می‌شوند به نوعی عزاداری میکنند که در شان امام حسین علیه السلام هست و زمانی که مخاطب عزاداری دسته بزرگ زنجانی های عزیز را مشاده میکند چقدر زیبا و در شان اهل البیت بزگزار شده و میتوان به راحتی با آن ارتباط برقرار کرد حتی نیاز نیست که متوجه معنی آن شعر شوید به قدری با سوز خوانده میشود ناخودگاه ارتباط بین مخاطب و آن مداحی برقرار میگردد. به شما پیشنهاد می‌کنیم دانلود نوحه ترکی را از دست ندهید و یک بار هم که شده سوز مداحی‌های ترکی را در دل خود احساس کنید.
