هر ساله با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال شمارش معکوس تعیین دستمزد سال آینده برای جامعه کارگری و کارکنان مشمول قانون کار آغاز می‌شود.
اما طی سه سال گذشته پیش از ورود به مذاکرات تعیین دستمزد در شورای عالی کار، میزان مخارج ماهیانه زندگی کارگران در «کمیته دستمزد» این شورا با حضور نمایندگان کارگری و کارفرمایی مورد بررسی قرار می‌گرفت تا با استخراج اعداد و ارقام مربوط به هزینه‌های زندگی، حداقل هزینه معیشت خانوار کارگری به عنوان مقدمه‌ای برای مذاکرات دستمزد مشخص شود.
کمیته دستمزد شورای عالی کار برای سال ۹۵ حداقل هزینه معیشت را دو میلیون و ۴۸۹ هزار تومان و برای سال ۹۶ این هزینه را دو میلیون و ۶۷۰ هزار تومان در ماه تعیین کرد؛ به این ترتیب در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ هزینه ماهیانه زندگی ۱۸۱ هزار تومان افزایش یافت؛ به عبارتی قدرت خرید خانوار در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ به میزان ۱۸۱ هزار تومان کاهش یافت.
در سال جاری اما هزینه معیشت خانوار - ماه دی مبنای استخراج این محاسبات بود- به میزان قابل توجهی نسبت به سال گذشته افزایش یافت. با محاسبات صورت گرفته در کمیته دستمزد شورای عالی کار، حداقل هزینه معیشت خانوار برای سال ۹۷ با احتساب نرخ تورم ۲۰.۶ درصدی دی‌ماه و میانگین هر خانواده ۳.۳ نفر، معادل سه میلیون و ۷۵۹ هزار تومان استخراج شد که این میزان افزایش هزینه نشان می‌دهد قدرت خرید جامعه کارگری در سال جاری نسبت به سال ۹۶ یک میلیون و ۸۹ هزار تومان کاهش یافته است.
از مجموع سه میلیون و ۷۵۹ هزار تومانی هزینه معیشت در سال جاری که نمایندگان کارگری و کارفرمایی در مورد آن متفق القول هستند، ۹۹۲ هزار و ۴۵۰ تومان سهم هزینه‌های اقلام خوراکی و ۲میلیون و ۷۶۷ هزار تومان سهم اقلام غیرخوراکی است؛ به این ترتیب ۲۶.۴ درصد سهم اقلام خوراکی و ۷۳.۶ درصد سهم اقلام غیرخوراکی است.
جزئیات هزینه‌های اقلام خوراکی سبد معیشت خانوار که سیزده قلم کالای دارای بیشترین سهم در سبد خوراکی‌ها را شامل می‌شوند، نشان می‌دهد که نان، برنج، ماکارونی، حبوبات، سیب زمینی، سبزیجات، میوه‌ها، گوشت قرمز، گوشت سفید، تخم مرغ، لبنیات، روغن‌های نباتی و قندوشکر مبنای تخمین هزینه‌های خوراکی خانوار بوده است.
البته به گفته نمایندگان کارگری شورای عالی کار، در محاسبه هزینه‌های اقلام خوراکی حداقل هزینه‌ها مبنا قرار گرفته است بنابراین هزینه معیشت ۳ میلیون و ۷۵۹ هزار تومانی، «حداقل هزینه معیشت ماهیانه خانوار» محسوب می‌شود.
هزینه ماهیانه خوراکی‌ها چقدر است؟
مقایسه تغییرات قیمتی هر یک از اقلام مذکور در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۷ نشان می‌دهد، در کمیته مزد شورای عالی کار، هزینه مصرف ماهیانه نان یک خانوار کارگری در سال گذشته ۷۰ هزار و ۹۹۲ تومان تخمین زده شد که در سال ۹۷ هزینه این قلم کالا تقریباً بدون تغییر ماند.
هزینه مصرف ماهیانه برنج در سال گذشته ۶۶ هزار و ۳۱۰ تومان برآورد شد که در سال جاری این هزینه ۸۵ هزار و ۶۳۲ تومان تخمین زده شد.
همچنین هزینه مصرف ماهیانه ماکارونی که در سال گذشته ۵ هزار و ۱۴۸ تومان تخمین زده شد، برای امسال ۷ هزار و ۹۲۰ تومان در سبد خوراکی خانوار تعیین شد. حبوبات مورد نیاز ماهیانه در سبد هزینه خانوار نیز از حدود ۲۱ هزار و ۴۰۰ تومان به ۲۳ هزار و ۲۰۰ تومان افزایش یافته است.
هزینه ماهیانه سیب زمینی از ۹ هزار و ۳۵۵ تومان در سال ۹۶ با رشد ۷۴.۱ درصدی به ۱۶ هزار و ۲۸۵ تومان در سال جاری رسید. هزینه ماهیانه سبزی‌ها در سبد خوراکی خانوار نیز با رشد قابل توجه ۱۱۷.۱ درصدی همراه بود و از ۵۰ هزار و ۴۹۰ تومان در سال گذشته به ۱۰۹ هزار و ۶۰۰ تومان افزایش یافت.
هزینه میوه مصرفی ماهیانه نیز از ۷۹ هزار و ۳۰۰ تومان به حدود ۱۰۸ هزار تومان در ماه افزایش پیدا کرده است.
هزینه گوشت قرمز و گوشت سفید در سبد خوراکی خانوار نسبت به سال گذشته هر کدام ۴۷.۹ درصد رشد داشته‌اند به طوری که هزینه مصرف ماهیانه گوشت قرمز در ماه ۲۲۰ هزار تومان و هزینه مصرف ماهیانه گوشت سفید نیز ۶۵ هزار و ۵۰۰ تومان تخمین زده شده است.
هزینه مصرف تخم مرغ در ماه که سال گذشته ۲۱ هزار و ۸۰۰ تومان برآورد شده بود، در سال جاری ۲۵ هزار و ۶۰۰ تومان تخمین زده شده است.
همچنین هزینه‌های مربوط به لبنیات مصرفی ماهیانه خانوار از ۱۳۷ هزار و ۷۰۰ تومان در سال ۹۶ به ۲۱۹ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته است.
روغن خوراکی و قندوشکر به عنوان دو قلم کالای مورد نیاز سبد خوراکی‌های ماهیانه خانوار به ترتیب ۴۲ درصد و ۱۸.۶ درصد نسبت به سال گذشته افزایش هزینه داشته‌اند. هزینه مصرف ماهیانه روغن‌های نباتی خانوار از ۱۷ هزار و ۳۰۰ تومان در سال گذشته به ۲۴ هزار و ۶۰۰ تومان و هزینه مصرف ماهیانه قند و شکر نیز از ۱۳ هزار و ۱۰۷ تومان در سال ۹۶، برای سال جاری ۱۵ هزار و ۵۴۰ تومان برآورد شده است.
در حالی سبد هزینه خانوار کارگری سه میلیون و ۷۵۹ هزار تومان تعیین شده است که حداقل دستمزد امسال یک میلیون و ۱۱۱ هزار و ۲۰۰ تومان است و حداقل دریافتی یک کارگر متأهل با یک فرزند (خانوار ۳ نفره) با احتساب حق مسکن، بن کارگری و حق اولاد یک میلیون و ۵۳۴ هزار و ۵۰۰ تومان است.
یک محاسبه ساده نشان می‌دهد، فاصله دستمزد دریافتی یک کارگر متأهل حداقلی بگیر حدود ۲ میلیون و ۲۲۰ هزار تومان با هزینه ماهیانه او فاصله دارد. یعنی دخل و خرج یک کارگر حداقلی بگیر، ۲.۲ میلیون تومان کسری دارد.
براین اساس، پیشنهاد نمایندگان کارگری در کمیته دستمزد شورای عالی کار این است که حداقل دستمزد برای سال ۹۸،بصورت نقدی و همراه با توزیع ماهانه کالاهای اساسی به گونه‌ای باشد که کارگران بتوانند حداقل هزینه‌های معیشت خود را پوشش دهند. این پیشنهاد مورد موافقت نمایندگان کارفرمایی در کمیته دستمزد هم قرار گرفته است.
نخستین جلسه مذاکرات دستمزد ۹۸ پنجم اسفند ماه در شورای عالی کار به عنوان تنها مرجع تصمیم گیرنده برای دستمزد کارگران برگزار شد و دومین جلسه این شورا قرار است روز سه شنبه هفته جاری با حضور وزیر کار تشکیل شود تا پس از مذاکرات نمایندگان کارگری و کارفرمایی تا پیش از پایان سال، میزان افزایش دستمزد برای سال آینده تعیین شود.
