چندی پیش، بازار آجیل و قیمت‌های مرتبط با آن به عنوان یکی از اساسی‌ترین خوراکی‌های این شب خاص مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در ذیل این گزارش تلاش می‌شود وضعیت بازار میوه در آستانه طولانی‌ترین شب سال مورد ارزیابی قرار گیرد.
اساسا میوه از نمونه اقلام و محصولاتی است که پای ثابت میزپذیرایی تمام خانوار‌های ایرانی در مجالس عروسی و عزا به شمار می‌رود.
فارغ از شب یلدا، میوه از محوری‌ترین خوراکی‌هایی است که خانوار‌های ایرانی در طول سال در سبد خرید غذایی خویش لحاظ می‌کنند، اما شب یلدا قرابت خانوارها با میوه، بیش از هر زمان دیگری ظهور و بروز می‌کند، به تعبیری می‌توان گفت: میوه از اقلامی به شمار می‌رود که تمامی قشرهای جامعه اعم از دهک‌های ضعیف، طبقات متوسط و اقشار مرفه جامعه به خرید آن مبادرت می‌ورزند و البته به فراخور قدرت خرید، انتخاب نوع میوه‌ها و کیفیت آن متفاوت خواهد بود.
شاید کاهش قدرت خرید و گرانی باعث شود، شب یلدا بدون آجیل و صرفا با خرید تخمه آفتابگردان سحر شود، اما اجتناب و امتناع از خرید میوه برای این شب، امری محال است، محالی عرفی که در صورت حصول آن، جز شرمندگی چیز دیگری برای سرپرست خانوار باقی نخواهد گذاشت.
متأسفانه قیمت میوه در این بازار به میزانی بالا رفته که خرید و تهیه آن برای بسیاری از قشرها و گروه‌های اجتماعی سخت و دشوار شده است.
سیر صعودی و افزایش قیمت میوه صرفا به روز‌ها و هفته‌های گذشته خلاصه نمی‌شود. بازار میوه، همچون بسیاری از بازار اقلام و محصولات دیگر، به‌گونه‌ای رقم خورد که افزایش قیمت‌های مرتبط با آن، حضور آن را در سبد خوراکی خانوار‌های ایرانی (حداقل قشرهای ضعیف جامعه) کمرنگ کرده است.
البته بررسی دقیق و علمی در خصوص میزان این کاهش انجام نگرفته، اما وقتی کاهش قدرت خرید مردم از یکسو و تنزل ضریب فروش واحد‌های عرضه کننده خُرد میوه ملاک ارزیابی قرار می‌گیرد، کد‌ها و پالس‌هایی به ذهن متبادر می‌شود که قاعدتا حاکی از کمرنگ‌تر شدن حضور میوه به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین کننده ویتامین‌های مورد نیاز بدن است.
طبیعتا تلاش برای ثبات و کنترل قیمت‌ها در بازار میوه در تمامی ایام سال بویژه ایام مناسبتی همچون شب یلدا که در آستانه ورود به آن هستیم ضرورتی اجتناب ناپذیر است که می‌باید با جدیت تمام در دستور کار قرار گیرد.
در این میان تلاش‌ها و اقداماتی برای حصول این امر مد نظر قرار گرفته، اما بررسی میدانی و حضور در بازار میوه به روشنی هر چه تمام‌تر نتیجه و ثمره این تلاش‌ها و کارکرد آن را به تصویر کشیده است.
اسداله کارگر، رئیس اتحادیه میوه و سبزی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت تجارت وکشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به تولید اکثریت قریب به اتفاق میوه در داخل کشور اظهار کرد: حدود ۹۵ درصد از میوه‌های موجود در بازار در داخل باغ‌ها و مزارع کشور کشت و برداشت می‌شوند، بنابراین نوسانات نرخ ارزی و کاهش نرخ دلار، تأثیر چندانی بر سیر و روند قیمت گذاری آن نخواهد داشت.
وی افزود: تعداد معدودی از انواع میوه‌ها همچون موز، نارگیل، انبه و آناناس وارداتی هستند (که تبعا نرخ ارز به دلیل وارداتی بودن آن، تأثیرمستقیمی بر نرخ آنها خواهد گذاشت)
تأثیر روانی نرخ ارز بر قیمت اجناس و محصولات موجود در بازار
یکی از موضوعات قابل توجه و تأثیرگذار در نرخ گذاری‌ها به فضا و جو روانی حاکم بر بازار معطوف می‌شود و اساسا بسیای از افزایش قیمت‌ها ریشه در این فضای کاذب یا به تعبیری ذهنی و مجازی دارد.
در ماه‌ها و حتی سال‌های گذشته گاهی اوقات دیده و شنیده شده که وقتی فضای روانی حاکم بر بازار بر افزایش نرخ ارز متکی می‌شود و بدون دلیل خاصی بالا می‌رود.
شاهین کوثری، یکی از توزیع کنندگان عمده مرغ در غرب استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت تجارت وکشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: در ایام نوسانات نرخ ارزی، قیمت سرمرغ به عنوان خوراک اصلی سگ‌های نگهبان با رشد دو و در برخی موارد سه برابری همراه شد به نحوی که برخی به خرید و انبارسازی آن در سردخانه‌ها مبادرت ورزیدند تا در زمان مقتضی آن را با ارقام بالا به فروش برسانند، قیمتی که همچنان بر همان مدار گرانی نگه داشته شده است.
کارگر رئیس اتحادیه میوه و تره بار تهران در تشریح تأثیر جو روانی برگرفته از نوسانات نرخ ارزی در گذشته در بازار میوه به خبرنگار صنعت تجارت وکشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، می‌گوید: قیمت تمام اقلام اعم از میوه و صیفی تحت تأثیر جو روانی بازار، سیر صعودی دارد، اما کاهش نرخ ارز و دلار در ذهن عموم مردم، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی افزود: با وجود آنکه با افزایش نرخ ارز، مغازه داران و توزیع کنندگان میوه، قیمت روز را پایه و مبنای بازار قرار می‌دهند، اما با کاهش نرخ ارز توجهی به آن نمی‌کنند و همچنان این موضوع مطرح می‌شود که فلان محصول با نرخ قبلی ارز، خریداری شده است.
وقتی مردم چوب صادارت را می‌خورند
بدون تردید صادارت و توسعه آن برای شکوفایی اقتصادی هر کشوری نه تنها امری لازم بلکه ضروری و حیاتی است.
اما در این میان، افزایش نرخ ارز باعث می‌شود، برخی محاسبات دلاری را مبنا قرار دهند و در واقع این واحد پولی را در ارجحیت و اولویت ریال که مبنای دخل و خرج مردم است لحاظ کنند از این رو، مردم همچنان چوب گرانی را لمس می‌کنند.
کارگر (رئیس اتحادیه میوه و سبزی) با اشاره به موضوع رونق صادرات به دلیل نوسانات نرخ ارزی می‌گوید:همین موضوع باعث گرانی و افزایش برخی اقلام و محصولات در داخل کشور شده است بصورتی که قیمت محصول بر مبنای دلار احصاء شده و در بازار عرضه می‌شود. این در شرایطی است که اساسا مقایسه دلار با ریال به هیچ عنوان درست نیست.
وی می‌گوید:علی رغم اینکه احتساب اقلام صادارتی بر مبنای دلار (در بازار داخلی) اصولی نیست مسئولان ذی ربط باید پاسخگو باشند، زیرا افزایش چشمگیر محصولات در بازار بر رکود آن دامن می‌زنند.
حسین کاویانی، یکی از توزیع کنندگان خرد میوه در استان البرز با اشاره به بالا رفتن قیمت میوه طی ماه‌های اخیر اظهار کرد: اگرچه بعضا عنوان می‌شود نرخ میوه به نسبت شش ماه نخست سال جاری کاهش یافته، اما باید در نظر داشت محاسبه و مقایسه افزایش یا کاهش قیمت میوه موجود در نیمه دوم سال (میوه‌های پاییزی و زمستانی) با میوه‌های نیمه اول سال (بهاری و تابستانی) اشتباه است بلکه باید میوه‌ها با نمونه مشابه خود در سال قبل مقایسه شوند.
وی افزود:متاسفانه افزایش قیمت میوه باعث کاهش شدید مراجعه مردم برای خرید آن شده و همین موضوع کسب و کار ما را نیز تحت الشعاع قرار داده است.
کاویانی تصریح کرد: البته همچنان هستند افراد و گروه‌هایی که با حضور در مغازه‌ها و فروشگاه‌های توزیع و فروش میوه به خرید متنوعی از میوه‌ها اقدام می‌کنند، اما این کلیت و واقعیت جامعه نیست و به ندرت در میان جامعه کارگری و کارمندی چنین خرید‌هایی انجام می‌پذیرد در صورت انجام آن نیز به دو نوع میوه خلاصه می‌شود.
گزارشات مرکز آمار ایران نیز نشان می‌دهد، میوه با تورم ۷۸ درصدی به نسبت مدت زمان مشابه سال قبل، در صدر میزان گرانی اقلام و محصولات خوراکی و غذایی بازار قرار دارد که به تبع این میزان افزایش قیمت، برای دهک‌های ضعیف و حتی طبقات متوسط جامعه دشوار بوده و امکان خرید میوه را برای این اقشار سخت می‌سازد.
در این میان، برخی از سودجویان و دلالان نیز با تحرکاتی خاص، بر میزان گرانی‌ها می‌افزایند و این تحرکات در ایام مناسبتی بیشتر از هر زمانی دیگر بروز پیدا می‌کند.
اطلاق عنوان گران‌های سلیقه‌ای بر این گرانی‌ها واژه‌ای مناسب است که نه ارتباطی به سرمازدگی دارد و نه سود ناشی از آن به جیب باغدار و کشاورز زحمت کشی می‌رود که در کل طول سال با استرس و نگران‌های بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند.
در این میان و برای مقابله با تحرکات سودجویانه عده‌ای برنامه‌هایی مد نظر قرار دارد.
آنچنان که اسداله کارگر (رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی) به رسانه‌ها می‌گوید: مذاکره با برخی شرکت‌ها در دستور کار قرار گرفته تا میوه بصورت مستقیم از کشاورز خریداری شده و در بازار توزیع شود.
وی در ادامه می‌افزاید: قیمت هندوانه به عنوان یکی از اصلی‌ترین محصولات پر مصرف در طی روزهای گذشته کاهش قابل توجهی داشته است بصورتی که قیمت هندوانه از روز پنجشنبه روند نزولی گرفته و با کاهش ۱ هزار و ۱۵۰۰ تومان عرضه می‌شود.
کارگر در ادامه اظهار کرد: هندوانه در بازار با دو نرخ متفاوت (هندوانه انباری هر کیلو ۶۰۰ تا ۸۰۰ تومان) و هندوانه تازه هر کیلو ۲ هزار تومان عرضه می‌شود.
البته نرخ میوه‌ها در همه جا یکسان نیست و بعضا محله به محله و شهر به شهر متفاوت است . این موضوع در مناطق بالا نشین و پایین نشین شهر بصورت بسیار ملموس تری مشاهده می‌شود.
با یک بررسی کلی از سوی نگارنده، نرخ نارنگی در هر کیلو ۷ هزار تومان، آناناس ۳۳ هزار تومان، کیوی ۱۰ هزار تومان، موز ۱۳ هزار تومان، لیمو شیرین ۴ هزار تومان، یافا ۵ هزار و ۵۰۰ تومان، خرمالو ۱۱ هزار تومان، سیب سمیرم ۹ هزار تومان بود که البته تاکید می‌شود این اعداد و ارقام به نسبت کیفیت و محل عرضه کننده میوه، متغیر است.
جای هیچ گونه نگرانی مبنی بر نوسان قیمت میوه در بازار شب یلدا نیست
مجتبی شادلو نایب رئیس اتحادیه باغداران با اشاره به اینکه جای هیچ گونه نگرانی مبنی بر افزایش قیمت میوه در شب یلدا وجود ندارد، اظهار کرد: با توجه به آنکه تنها دو روز به شب یلدا زمان باقی است، از این رو بسیاری از خانوارها خریدهای خود را انجام داده اند چرا که محصولات پرطرفدار این شب همچون انار، سیب، هندوانه و خرمالو قابلیت ماندگاری دارد.
وی افزود: براساس مشاهده عینی از میدان مرکزی میوه و تره بار، ذخایر انبوهی از هندوانه، انار، سیب، خرمالو و... در حجره ها موجود است که به نظر می رسد با این وجود قیمت میوه در شب یلدا نوسانی نخواهد داشت.
شادلو با اشاره به اینکه در توزیع میوه شب یلدا کمبودی وجود ندارد، بیان کرد: با توجه به فراوانی تولید ناشی از شرایط مساعد اقلیمی و عدم بارش برف و باران سنگین در جاده ها، عرضه محصول به فراوانی در بازار صورت خواهد گرفت.
نایب رئیس اتحادیه باغداران تهران در پایان تصریح کرد: با توجه به سودجویی دلالان در ایام خاص، از دستگاه های مسئول انتظار می رود با اعمال نظارت بیشتر بر بازار، از نوسان قیمت محصولات در خرده فروشی ها جلوگیری کنند تا تمامی خانوارها بتوانند میوه مورد نیاز را با قیمت های مناسب خریداری کنند.
افزایش ۱۰ درصدی قیمت میوه در راه است
حسن صابری رئیس اتحادیه بارفروشان میدان مرکزی میوه و تره بار درباره آخرین تحولات بازار میوه در آستانه شب یلدا اظهار کرد: هم اکنون عرضه میوه طبق روال سابق در میدان مرکزی میوه و تره بار در حال انجام است و جای هیچ گونه نگرانی مبنی بر کمبود و افزایش قیمت نیست.
وی از کاهش ۲۰ درصدی قیمت هندوانه در بازار خبر داد و گفت: هم اکنون هر کیلو هندوانه با نرخ ۲ تا ۳ هزار تومان در میدان عرضه می‌شود که به سبب فراوانی تولید پیش بینی می‌شود که در روزهای باقی مانده به شب یلدا، قیمت افزایشی نخواهد یافت.
صابری با اشاره به اینکه قیمت انار، خرمالو و ازگیل از ثبات نسبی دربازار برخوردار است، بیان کرد: با ازدیاد تقاضا در روزهای باقی مانده، پیش بینی می‌شود که قیمت میوه ۱۰ درصد در بازار افزایش یابد.
این مقام مسئول نرخ هر کیلو انار را ۴ تا ۱۱ هزار تومان در بازار اعلام کرد و گفت: قیمت هر کیلو خرمالو شمال یک هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار و ۵۰۰، خرمالو کن ۵ تا ۱۰ هزار، کیوی ۳ تا ۸ هزار، ازگیل ۹ تا ۱۷ هزار، نارنگی یافا ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۵ هزار و ۵۰۰، نارنگی انشو ۳ تا ۶ هزار، موز ۸ هزار و ۵۰۰ تا ۱۱ هزار، سیب لبنانی زرد ۴ تا ۹ هزار، سیب لبنانی قرمز ۳ تا ۹ هزار، لیموشیرین ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۴ هزار، انگور بی دانه زرد ۳ تا ۸ هزار، انگور بی دانه قرمز ۵ تا ۱۱ هزار و خربزه ۲ تا ۵ هزار تومان است.
وی در پایان تصریح کرد: هم اکنون هر کیلو پرتقال جنوب با نرخ ۵ تا ۹ هزار، پرتقال شمال یک هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار و ۵۰۰، خیار بوته‌ای یک هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار و ۵۰۰، خیار گلخانه‌ای ۲ تا ۴ هزار، گریپ فروت تو سرخ ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار و ۵۰۰ و آناناس کارتنی ۱۴۰ هزار تا ۲۱۰ هزار تومان در میدان عرضه می‌شود.
افزایش صد درصدی قیمت میوه نسبت به مدت مشابه سال قبل
یکی از فروشندگان میوه در شرق تهران درباره آخرین وضعیت بازار میوه می گوید: همه ساله قیمت میوه در آستانه شب یلدا به بهانه های مختلف افزایش می یابد که بسیاری از مسئولان این امر را ناشی از ازدیاد تقاضا تلقی می کنند.
وی افزود: با توجه به فراوانی تولید در اغلب محصولات انتظار می رود که دستگاه های ذی ربط با اعمال نظارت بیشتر در ایام خاص بر بازار، از سودجویی قیمت جلوگیری کنند تا خانوارها برای تامین اقلام مورد نیاز مشکلی نداشته باشند.
این فروشنده ادامه داد: با وجود آنکه قیمت محصولاتی همچون ازگیل، خرمالو، موز، سیب، پرتقال و ... طی روزهای اخیر با نوساناتی در بازار روبرو بوده است، از این رو برخی افراد تنها قیمت ها را در بازار رصد می کنند چرا که درآمد آنها با تورم میوه نسبت به مدت مشابه سال قبل تطابقی ندارد.
وی از افزایش صد درصدی قیمت میوه نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد و گفت: قیمت میوه نسبت به سال گذشته به دلایل متعددی از جمله افزایش صادرات، نوسان نرخ ارز، سرمازدگی و کاهش تولید با نوساناتی در بازار روبرو بوده است که بسیاری از خانوارها را برای خرید با مشکلاتی مواجه کرده است.
این فروشنده در پایان تصریح کرد: طبق روال همه ساله پیش بینی می شود که با افزایش تقاضا در آستانه شب یلدا قیمت محصولاتی نظیر هندوانه، پرتقال، نارنگی، انار، ازگیل و خرمالو با نوساناتی در بازار روبرو شود.
بررسی های میدانی نشان می دهد که قیمت میوه از روزهای اخیر به سبب شب یلدا در بازار خیز برداشته است به طوریکه علی رغم اظهارات مسئولان خبری از کاهش قیمت هندوانه نیست.
آخرین قیمت‌ها از سطح بازار نشان می دهد که هر کیلو هندوانه با نرخ ۳ تا ۴ هزار، ازگیل ۱۲ تا ۲۲ هزار، خرمالو ۸ تا ۱۵ هزار، نارنگی ۶ تا ۱۱ هزار، پرتقال ۳ تا ۱۰ هزار، کیوی ۸ تا ۱۱ هزار، سیب زرد ۸ تا ۱۳ هزار، سیب قرمز ۷ تا ۱۲ هزار، خیار ۴ تا ۶ هزار تومان است که به نظر می‌رسد دستگاه‌های ذی ربط و اتاق اصناف باید با اعمال نظارت بیشتر بر بازار، از سودجویی متخلفان جلوگیری کنند تا تمامی قشرهای جامعه بتوانند در شب یلدا، میوه سبد مورد نیاز خانوار خود را خریداری کنند.
