ایران در زمینه ذخایر سنگ جزء کشورهای غنی دنیا به حساب می‌آید و این صنعت یکی از بزرگترین فرصت‌های اشتغالزایی است که علی‌رغم کارهای انجام شده توسط بخش خصوصی و دولتی، همچنان به‌صورت ناشناخته باقی مانده است.
در ایران حدود یک هزار و 400 معدن سنگ ساختمانی، 6 هزار و 100 کارخانه سنگ‌بری و 2 هزار صنایع وابسته مانند ابزارسازان، فروشندگان، ماشین‌سازان و غیره وجود دارد، اما به دلایل گوناگون جایگاه مناسبی در بازار جهان ندارد و سهم حدود 12 درصدی از صادرات جهانی سنگ موید این مهم است.
صادرات سنگ خام به صورت گسترده
مهدی معینی فعال صنعت سنگ گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت سنگ، پایین بودن استحصال محصول مناسب از معادن است، همچنین در فرآوری هر تن سنگ خام تنها ۶ تا ۷ مترمربع محصول قابل استفاده است.
وی تأکید کرد: پایین بودن بهره‌وری، نرخ تمام‌شده بالا، کیفیت پایین محصول بسته‌بندی و زمان‌بندی تولید چهار نقطه ضعف و بازدارنده اصلی صادرات است.
این فعال صنعتی افزود: دانش تخصصی و روش‌های استخراج در اکثر معادن کشور و کارخانه‌های فرآوری سنگ، از طریق تجربیات بومی حاصل شده و استفاده از روش‌های به روز و آموزش نیروی کار می‌تواند بهره وری را افزایش دهد.
معینی گفت: بهره نبردن از برخی تکنولوژی‌های مدرن از جمله اره زنجیری، بیل مکانیکی و جرثقیل در معادن و همچنین تولید عمودی آسیاب سنگ‌زنی، اره و فیلتر پرس در واحدهای فرآوری، سبب شده حدود ۸۰ درصد از سنگ ای وارداتی را گرانیت و دیگر محصولات تشکیل دهد و همین موضوع کاهش تولید و بهره وری را به همراه دارد و از طرفی باعث صادرات سنگ خام به صورت گسترده شده است.
با وجود ذخایر عظیم در جایگاه خود در صنعت معدن نیستیم
بهرامن رئیس خانه معدن با بیان اینکه امروز از نظر تنوع مواد معدنی در بین کشورهای منطقه در ردیف نخست قرار داریم، اظهار کرد: با توجه به دارا بودن این ویژگی و مزیت، سهم صادرات ایران در بازارهای خارجی پایین است و این امر به دلیل نداشتن استراتژی و مدیریت اعتقادی در بخش معدن است که نتوانسته‌ایم سهم و جایگاه واقعی خود را در بخش اقتصاد کشور در تولید ناخالص ملی نشان دهیم.
رئیس خانه معدن تأکید کرد: بخش معدن امروز می‌تواند در برخی از بخش‌ها گره‌گشا باشد و نمونه آن توانایی این بخش در صادرات غیرنفتی و سهمی است که به خود اختصاص داده است. بخش معدن در مقایسه با تمام صنایع کشور حدود 20 درصد سهم صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده که یک نگاه بهتر می‌تواند این میزان را افزایش دهد.
بهرامن گفت: در سال 96 ، 390 تن استخراج در این زمینه داشتیم اما سهم ما در صادرات در برخی از بخش‌ها با وجود اینکه جزء 5 کشور دنیا هستیم بسیار اندک است.
وی افزود: با وجود اینکه دارای یک ثروت عظیم هستیم، اما ظرفیت‌مان در معرفی این ثروت بسیار کم بوده و نتوانسته‌ایم آن را به معنای واقعی معرفی کنیم، ما باید در ابتدا برنامه‌های راهبردی خودمان را خیلی خوب تعریف کنیم تا بتوانیم سهم بیشتری در این بخش کسب کنیم.
معدن ثروتی است که نمی‌تواند زایش جدید در کشور داشته باشد
بهرامن رئیس خانه معدن در مورد بحث خام فروشی گفت: خام فروشی از جمله مباحثی است که رهبر انقلاب به صراحت بر آن تأکید دارند که نباید در کشور خام فروشی داشته باشیم و بخش معدن در اقتصاد مقاومتی نقش اساسی دارد.
رئیس خانه معدن تأکید کرد: اگر ما نگاه درستی به بخش معدن داشته باشیم، این بخش می‌تواند سهم ما را در صادرات افزایش دهد.
وی گفت: بخش معدن بخشی است که نباید در کنار تکنولوژی‌های کهنه قرار گیرد، چرا که ثروتی است که نمی‌تواند زایش جدیدی در کشور داشته باشد و ما باید با بهترین تکنولوژی‌ها و سرمایه‌ها آن را به یک ارزش افزوده بالا تبدیل کنیم.
بهرامن با بیان اینکه بخش معدن افزون بر قوانین جاری کشور، قانونی مختص به خود دارد و این امر در تمام کشورهای معدن خیز متداول است، تصریح کرد: قوانین این بخش باید مشخص و شفاف باشد به‌طوریکه ورود رانت به هیچ وجه در آن صورت نگیرد تا سرمایه‌گذار احساس ناامنی نکند و به راحتی در آن ورود کند و تسهیلاتی داشته باشد که سلیقه در آن تصمیم ساز نباشد.
ریشه کن شدن خام فروشی مستلزم ورود تکنولوژی‌های جدید است
صمدی رئیس کمیته معدن در خصوص بحث خام فروشی و نداشتن تکنولوژی مورد نیاز در این زمینه گفت: نمی‌توان به صراحت بگوییم که در این بخش تکتولوژی نداریم، چرا که به صورت مشخص دسترسی به تکنولوژی در دنیای امروز خیلی کار سختی نیست و نباید همه چیز را گردن تحریم‌ها بیاندازیم، تحریم فقط تا حدی جلوی ما را می‌گیرد.
رئیس کمیته معدن افزود: اگر نسبت به بازارهایی که برای آن تولید داریم، شناخت کافی و سرمایهگذاری هدفمندی داشته باشیم توسعه صادرات محقق می‌شود.
صمدی گفت: سنگ‌های تزئینی یکی از پتانسیل‌های خوب کشورمان است و اگر قرار است برای این محصول ارزش افزوده ایجاد کنیم، مستلزم تکنولوژی‌های جدید است. تکنولوژی‌هایی که بتواند با توجه به سلیقه خریدار و دنیا سنگ برش دهیم، ولی اگر قرار باشد با شیوه سنتی این سنگ را فرآوری و به بازار جهانی عرضه کنیم عملا قیمت خیلی بالایی ندارد و حتی خریدار نخواهد داشت.
رئیس کمیته معدن گفت: متأسفانه بخش قابل توجهی از سنگ‌بری‌های ما دارای تکنولوژی قدیمی هستند و این تکنولوژی‌های قدیمی مورد قبول بازار نیست، به همین دلیل برای ارتقای این صنعت در ابتدا باید به سمت تکنولوژی روز و در مرحله بعد خصوصی سازی واقعی گام برداریم.، چرا که در خصوصی‌سازی واقعی است که ارزش افزوده، بنگاه داری واقعی و اصلاح مدیریت به‌وجود می‌آید و در نهایت می‌توانیم جلوی خام فروشی را بگیریم.
