بازار ارز ایران اکنون یک معضل به تمام معنا در اقتصاد ایران شده است. بازاری که نه حجمش مشخص است و نه تقاضایش، نه مشخص است عرضه‌کنندگانش چه کسانی‌اند و نه آینده شفاف و روشنی دارد. حال هم که وقتی همه خوابند، بازار بیدار است و به حرکت خود ادامه می‌دهد.
بازار ارز در ایران چند روزی است که باز هم سودای گرانی و روند‌های نجومی در قیمت به خود گرفته است. بازاری که به موازات آن علاوه‌بر اینکه دولت به کالا‌های اساسی و مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان، ارز ۴۲۰۰تومانی می‌دهد، یک بازار ثانویه را هم تجربه می‌کند که نرخ دلار در آن حدود ۹۰۰۰تومان است و عرضه و تقاضا در آن به‌نحوی شکل می‌گیرد که بسیاری بتوانند با قیمت مناسب ارز مورد نیاز خود را البته به صورت حواله و نه اسکناس تأمین کنند.
این در شرایطی است که بانک مرکزی هم اعلام کرده که ۹۷درصد نیاز ارزی کشور را از این طریق تأمین کرده و تنها سه درصد تقاضای مورد نیاز کشور که شامل اسکناس و برای نیاز‌های خرد و غیرتولیدی و وارداتی می‌شود، از این بازار تأمین می‌شود؛ اما داستان هر چه باشد، فعلاً زور همین سه درصد بر ۹۷درصد مابقی می‌چربد و آنچه اقتصاد ایران را این روز‌ها جهت می‌دهد، همان سه درصدی است که نرخ آن حداقل تا زمان تنظیم این گزارش یعنی حدود ساعت۱۹، مرز ۱۴هزار تومانی را هم رد کرده است.
اما سؤال اساسی اینجاست که نرخ‌ها را در این بازار چه کسی تعیین می‌کند و چه فضایی برای این وجود دارد که نرخی به‌عنوان قیمت دلار در بازار تعیین شود، آن هم درست در شرایطی که بانک‌ها، صرافی‌های مجاز و بازار ثانویه تعطیل است. البته تجربه چنین روندی مدت‌های مدیدی است که در اقتصاد ایران تجربه می‌شود و درست در زمانی که اقتصاد ایران به‌دلیل شوک‌های عمدتاً بیرونی، افزایش را تجربه می‌کند، عده‌ای لیدر بازار می‌شوند و نرخ تعیین می‌کنند. همان تجربه‌ای که در سال‌های۹۰ و ۹۱با تشدید تحریم‌ها بر علیه ایران، بازار ارز ایران را به هم ریخت؛ با این تفاوت که برخی از سایت‌ها در فضای مجازی، لیدر تعیین قیمت ارز در بازار می‌شدند و گاه و بیگاه، سرشب و آخرشب قیمت‌ها را اعلام کرده و به‌نوعی در تمام بازار‌های تهران و شهرستان، قیمت را بر کرسی می‌نشاند. به همین دلیل بود که قوه‌قضاییه و وزارتخانه‌های ناظر وارد عمل شده و با انسداد درگاه آن سایت، زمینه‌ساز پایان دادن به اعلام نرخ‌های شبانه شدند؛ در‌حالی‌که اکنون عملاً با گسترش فضای مجازی و استفاده مردم از وسایل ارتباطی، دیگر عملاً چنین امکانی وجود ندارد و به همین دلیل است که وقتی همه خواب‌اند، نرخ در بازار تعیین می‌شود. در این میان البته برخی می‌گویند که هنوز هم صرافی‌های غیرمجاز نفس می‌کشند و همین امر سبب می‌شود که اگرچه ممکن است دفتر و تشکیلاتی برای خود نداشته باشند، اما عوامل و دلالان‌شان بدون هیچ برو و برگردی، نرخ در بازار تعیین کنند؛ به‌خصوص اینکه به‌هر‌حال قبل از اعلام دولت مبنی بر قاچاق بودن هر گونه خرید و فروش ارز خارج از سیستم بانکی، آن‌ها مجموعه‌ای از ذخایر را در اختیار داشتند که به درستی در یک فضای زیرزمینی و غیرشفاف وارد عمل شدند و بازار را کنترل کردند. این در حالی است که هم اکنون اگرچه دیگر بازار ارز ایران شخصیت‌هایی همچون جمشید بسم‌الله را به خود نمی‌بیند که آشکارا نرخ تعیین کرده و در فاصله میدان فردوسی تا چهارراه استانبول فریاد بزند، اما نوچه‌هایش هنوز هم مشغول به فعالیت بوده و در بازار نرخ تعیین می‌کند. نکته دیگر که باید به آن توجه شود گفته‌هایی است که بسیاری در بازار ارز شایعه می‌کنند، که «عوامل بانک مرکزی و صرافی‌های بانکی، خود لیدر‌های چنین بازار‌های شبانه‌ای هستند» که باید مراجع نظارتی در مورد صحت و سقم این ادعا نظر دهد. به هر حال داستان هر چه که باشد، اکنون نبض بازار ارز حداقل در دست دولت نیست، چراکه اگر بود نرخ نباید تا این میزان آن هم به صورت غیرمنطقی و بدون هیچ پشتوانه و دلیل عقلانی بالا رود.
