بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران روز 23 جولای برای مذاکره با همتای روس خود به مسکو سفر کرد. برای مسکو، هدف از این نشست از جمله نشان دادن این موضوع بود که کرملین این تصمیم استراتژیک را اتخاذ کرده که شرکت های مهم انرژی خود را در ایران حفظ کند. دو طرف همچنین در خصوص همکاری ها در زمینه مجمع کشورهای صادر کننده گاز و طرح های روسیه برای تبدیل توافق اوپک پلاس به یک توافق دائمی رایزنی کردند.
به رغم عملکرد ناامید کننده رهبران اروپایی، ایران هنوز از این ایده دست بر نداشته که اتحادیه اروپا ممکن است به تهران در دور زدن تحریم های آمریکا یا حداقل کاهش اثرات مخرب آن یاری برساند. اما تهران در عین حال به شکلی فعالانه در حال کار بر روی یک پلان دیگر است. اگر بروکسل نتواند در این زمینه به ایران کمک کند، جمهوری اسلامی می تواند قراردادهای خود با طرف های روس را افزایش دهد. روس ها به وضوح اعلام کرده اند که قصد دارند به رغم تحریم ها حضور خود در اقتصاد ایران را ادامه دهند. در نگاه نخست، اروپا برای ایران از جذابیت بیشتری برخوردار است. اروپایی ها از نظر اقتصادی و سیاسی توانمندتر از روسیه هستند و در حافظه تاریخی مردم ایران، روابط گذشته این کشور با اروپا دارای لحظات ناخوشایند و نامطلوب بسیار کمتری نسبت به روابط تهران و مسکو است. اما در عرصه عمل وضعیت اندکی پیچیده تر از اینهاست.
اقدامات اتخاذ شده از سوی اتحادیه اروپا برای کمک به ایران در قابل یک اقدام مشترک اروپایی انجام خواهد شد. به بیان دیگر، اعضای اتحادیه اروپا ابتدا باید به یک اجماع داخلی دست یابند. اما ظاهرا اختلافات آشکاری در مورد انگیزه ها و مواضع طرف های اروپایی در قبال ایران وجود دارد که کمکی به اتحادیه اروپا برای دستیابی به یک پلان واحد نمی کند. کشورهایی نظیر ایتالیا، اسپانیا، یونان و دانمارک به دلیل انگیزه های اقتصادی واقعا علاقمند به حفظ روابط با ایران می باشند. برای آلمان، فرانسه، اتریش و انگلیس، عوامل سیاسی نیز به اندازه عوامل اقتصادی در اتخاذ رویکردی در قبال ایران تاثیرگذارند. به علاوه، برخی از اعضای اتحادیه اروپا نظیر لهستان از تصمیم ترامپ در قبال تهران حمایت می کنند. ورشو نه تنها می خواهد وفاداری خود به آمریکا را نشان دهد، بلکه معتقد است که با کمک به تشدید فشارهای آمریکا علیه ایران، این کشور می تواند متحد ایران در خاورمیانه یعنی روسیه را نیز مرعوب سازد. در کل، اروپایی ها راه درازی را برای آماده ساختن یک برنامه اقدام موثر و جدی در قبال ایران پیش رو دارند.
این گزاره ها موجب می شود تا مسکو بتواند به راحتی گزینه های خود برای همکاری های نزدیک تر با تهران را به پیش ببرد. سفر ماه جاری علی اکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبر معظم ایران به مسکو نه تنها دارای پیام های سیاسی است، بلکه با هدف رایزنی در خصوص شرایط حول برجام و گزینه های موجود رای کمک به توسعه بخش انرژی ایران و تضمین صادرات نفت ایران صورت گرفته است.
در مجموع باید گفت، هرچند توانمندی های اقتصادی و سیاسی اتحادیه اروپا بسیار بالاتر از توانمندی های روسیه است، اما مسکو بیش از اروپا آماده کمک به تهران در شرایط تشدید تحریم های آمریکاست.
