بازار سرمایه طی دو سال اخیر با توجه به اقداماتی که در زمینه فرهنگ سازی و شفافیت بیشتر در این بازار صورت گرفته شاهد رشد جریان نقدینگی بوده است و به علاوه در حال حاضر حدود 80 هزار میلیارد تومان اوراق در جریان در بورس قرار داد که در این میان حذف و جایگزینی آن با تحلیل در بورس به روشنگری بیشتر در این بازار کمک کرده و این بازار با حمایت از تولید کنندگان قدم‌های موثری در زمینه حمایت از کالای ایرانی برداشته است تا از این طریق شعار سال مبنی بر حمایت از کالای ایرانی محقق شود.
همچنین میزان تخلفات در معاملات بازار بورس با توجه به افشاگری‌ها گروه‌های مختلف در سال جاری به حداقل رسیده است.
در راستای شفافیت بیشتر اقدامات انجام شده در دو سال اخیر در تالار شیشه‌ای گفت و گویی انجام دادیم با شاپور محمدی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار که در ادامه می‌خوانید.
چه اقداماتی در دو سال اخیر در سازمان بورس صورت گرفته است؟
محمدی: در دو سال گذشته در زمینه فرهنگ سازی اقداماتی از قبیل راه اندازی لیگ ستارگان بورس در بازار سرمایه صورت گرفته و در این میان تهیه کلیپ های کوتاه برای شناساندن بورس به مردم به یک شکلی غیر کلاسیک و ایجاد کلاسهای دانشگاهی موجب ماندن کلیدی موضوع در ذهن مردم می شود؛ به علاوه نمایشگاه های متعددی در کیش و تهران برگزار می شود و این موضوع مخاطبان زیادی از قشرهای مختلف از سنین مختلف دانش آموزان ، فرهنگیان و فعالان بازار سرمایه در آن شرکت می کنند و تولید اپلیکشین‌ها، فین تیک‌ها و استارت آپها در این رویداد موثر است و بحث بازار سرمایه اسلامی و همایشی که سالانه برگزار می شود جزو کارهای موثر سازمان بورس در کل بازار سرمایه است.
قراردادهای آپشن چه مزیت هایی دارند؟
محمدی: قراردادهای آپشن بعد از 49 سال فعالیت بازار سرمایه اخیرا در بازار سرمایه راه اندازی شد که در معاملات سهام و معاملات سکه استفاده می‌شود در کنار این ابزار‌های مالی اسلامی هم رشد بسیار خوبی پیدا کردند از جمله اوراق منفعت، اوراق اجاره سهام، اوراق وکالت، اوراق جعاله این‌ها همه در این مدت انجام شده است.
بروزرسانی معاملات بورس در چه مرحله ای است؟
محمدی: بروز رسانی سامانه معاملات بورس که ده سال به خاطر تحریم این سامانه به روز نشده بود و اشکال های جدی داشت و در مقاطعی فعالان بازار ابراز نارضایتی می کردند که خوشبختانه به روز رسانی انجام شد.
در زمینه اقتصاد مقاومتی چه رویکردی در بازار سرمایه پیش گرفته شده است؟
محمدی: تفکیک هسته معاملات بورس تهران از فرابورس یکی از کارهایی است که در زمره اقتصاد مقاومتی صورت گرفته است که این هسته ها جدا شد و بروز رسانی سامانه فرابورس نیز در این راستا صورت می گیرد و در سال جاری بهره برداری می شود و به علاوه مقاوم سازی مسئله ای بود که سالها در بازار سرمایه می توانست ریسک های خیلی بزرگی ایجاد کرده و خطرآفرین باشد و در این شرایط کارگزارها می توانستند در مقابل اتاق های پایاپای هر چقدر که بخواهند بدهکار بشوند و اگر ایفای تعهد نمی کردند ریسکی برای بازار سرمایه ایجاد می شد که این ریسک واقعا می توانست مشکل آفرین باشد. از این جهت که دیکلیمک یا حد اعتباری در سال 96 برای بازار تعریف شد و بازار سرمایه دیگر این اطمینان را دارد که کارگزاران در مقابل اتاق پایاپای دیگر ریسکشان به آن حد بالا نیست و هر کارگزاری در حد معینی می تواند بدهکار باشد و این یکی دیگر از اقداماتی موثر در بازار سرمایه بوده است .
در حال حاضر چند نماد بسته در بازار سرمایه وجود دارد؟
محمدی: خوشبختانه با مطالعات خوبی که انجام شد بازار سرمایه توانست دستورالعمل های مربوط به توقف بازگشایی نمادها ، آیین نامه معاملات و دستورالعمل پذیرش را اصلاح کند و و نتیجه این شد که مشکل تاریخی برای همیشه حل و در حال حاضر تعداد نمادهای بسته به زیر 20 نماد رسیده و این نشان از اقدامات صحیح در این راستا بوده و موجب شد تا نقدشوندگی را به بازار سرمایه برگردانده شد.
تا پایان سال 96 سه بانک بزرگ نمادشان بازگشایی شد و می توانیم بگوییم در حال حاضر تمامی نمادهای بانکی به جز یکی دو مورد که مسائل مربوط به عدم ارائه صورت‌های مالی داشته اند، باز است و امیدواریم عملیاتی بازگشایی این نمادها نیز در سال جاری انجام شود.
در حال حاضر صندوق های سرمایه گذاری کنترل می شوند؟
محمدی: یکی از دغدغه های بازار سرمایه بحث کنترل صندوق های سرمایه گذاری بوده که بارها بازار پول به آن اعتراض کرده بود بعضی افراد در بازار سرمایه هم ابراز نگرانی کرده بودند که صندوق ها نرخ های مصوب شورای پول واعتباررا با همکاری شعب بانک رعایت نمی کنند و قرار شد اولا که بانکها هم در این حوزه باید توجه بیشتری داشته باشند ثانیا باید از طریق بازار سرمایه باید صندوق ها را پیگیری کنیم تا با نرخ های صحیح و قانونی معاملات صورت گیرد و در این راستا صندوق ها از صدور واحدهای سرمایه گذاری در شعب بانکها ممنوع و موظف شدند در سامانه ها یا پلتفرم های خودشان مراحل معامله را صدور یا ابطال کنند.
چه تعداد اوراق در جریان در بازار سرمایه وجود دارد؟
محمدی: در حال حاضر حدود 80 هزار میلیارد تومان اوراق در جریان در بازار سرمایه وجود دارد و نرخ هم کنترل شد و یکی اقدامات شاخص و مهم سازمان بورس کاهش کارمزد معاملات بوده که در این میان شورای عالی بورس کمک کرد و کارمزد معاملات سازمان بورس 25 درصد کاهش یافت و این به معنی کاهش درآمد برای سازمان بورس است.
سامانه کدال 36 درجه چه مزیت هایی دارد؟
محمدی: سامانه کدال 360، سامانه کدال را به یک سیستم کامل تر و جامع تر ارتقا داد و در حال حاضر کدال 360 درجه کل اطلاعاتی که یک فعال اقتصادی نیاز دارد را در اختیارش قرار می دهد و این امر به افزایش شفافیت در معاملات کمک بسزایی می کند.
حجم اوراق موجود در بازار سرمایه چقدر است؟
محمدی: در حال حاضر حجم اوراق موجود بازار سرمایه از 10 هزار میلیارد تومان به 80 هزار میلیارد تومان رسیده واین رشد قابل توجهی است؛ البته خوشبختانه این باعث نشده که بازار سهام تضعیف شود که حجم معاملات در سال 94 که در واقع 120، 30هزار میلیارد تومان بود در سال 95 به 195، 6 هزار میلیارد تومان و در سال 96، 247 هزار میلیارد تومان رسید؛ پس حجم معاملات هم رونق خوبی داشته و این نشان می دهد که بازار در کل رشد کرده است.
حذف EPS چه مقاومتی از سوی شرکت ها به دنبال داشته است؟
محمدی: خوشبختانه حذف EPS یکی از اقدامات مناسب سازمان بورس بود که گزارش تفصیلی جایگزین آن شد، EPS به علت عدم تحقق توسط سایر مدیران در دوره های بعد و نامناسب بودن بازدهی در زمان مقرر حذف شد و بعضا شرکتها در مقابل حذف این مورد مقاومت کرند و در این راستا سازمان بورس و کانون سرمایه‌گذاری جلساتی برای مخالفان حذف EPS برگزار کردند و هنوز ممکن است برخی از شرکت ها منتقد این امر باشند و سازمان بورس آمادگی پیشنهادات سرمایه گذاران در جهت بهبود روند معاملات را دارد.
البته شرایط بازار سرمایه ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد حتما به این تفاوت‌ها باید توجه شود به همین دلیل به سرمایه گذاران اجازه داده شده تا در برخی مواقع از EPS اختیاری استفاده کنند ولی در مجموع موضوع تحلیل با استقبال بیشتری روبرو شد و خوشبختانه نتیجه آن در توقف بازگشایی نمادها به چشم خورد این یکی از نتایج حذف EPS است و در آینده نیز سایر مزایای آن روشن خواهد شد.
بازار سرمایه چه نقشی در جمع آوری سرمایه خرد مردم در جامعه دارد؟
محمدی: هیچ اقتصادی در دنیا نمیتواند در بلندمدت بدون تقویت و سودآوری بنگاه‌ها و شرکتها رشد خوبی داشته باشد ،در تمام دنیا شرکتها و بنگاه‌ها در رشد اقتصادی نقش اصلی و بلندمدت دارند بنابراین با توجه به اینکه شرکت‌های بازار سرمایه مالیات دقیق پرداخت می کنند و دارای حساب های شفاف و قانونمند هستند می‌توانیم بگویم پرداخت کنندگان واقعی مالیات این شرکتها هستند و باید سودآوری آن ها تقویت شود؛ اگر بخواهیم از کالای ایرانی حمایت کنیم باید کیفیت نیز تقویت شود و برای اینکه شرکت بتواند کیفیت کالاهای خود را تقویت کند باید به نوآوری و توسعه فناوری دست یابند و بهره‌وری داشته باشند و در این زمان وظیفه سازمان بورس تامین مالی برای شرکتها با نرخ مناسب است و یکی از اقدامات سازمان بورس که در سال گذشته نیز تا اندازه‌ای انجام دادیم تامین مالی شرکت‌های بورسی از طریق انتشار اوراق با نرخ‌های مناسب است.
در این راستا باید برای تقویت و سودآوری شرکت‌های بورسی مسئله شفاف کردن صورت‌های مالی را مد نظر قرار دهیم زیرا هرقدر شفافیت بیشتر شود بهره‌وری نیز به نسبت افزایش یافته و در نتیجه سوداوری شرکت های بورسی تقویت می شود.
وظیفه دیگر سازمان بورس برای حمایت از تولید کنندگان رفع مشکلاتی چون کمبودمواد اولیه، نیروی انسانی،کنترل نرخ‌ها شرکت‌های بورسی است و باید مشکلات به دولت منتقل شود و طی مکاتبات متعدد با دولت تصمیمات خوبی از جمله مشوق‌های مالیاتی هم در حال اتخاذ است و با جدیت بسیار بالای وزیر اموراقتصاد و دارایی بعضی از این موارد در حال تصویب است امیدواریم در آینده بتوانیم به این سمت بریم اولویت تامین مالی در بازار سرمایه با غیردولتی‌ها، خصوصی و تعاونی ها باشد.
چگونه منابع معطوف به بازار سرمایه می شود؟
محمدی: برای معطوف کردن منابع به بازار سرمایه باید بازاربا ثبات همراه با امنیت ایجاد شود که خوشبختانه این اتفاقات رخ داده وبازده بورس و فرابورس در سال گذشته 25 درصد بوده که این رقم عالی نیست ولی امیدواریم در سال جاری این بازدهی تدوام و افزایش یابد و شرکتها در درون خودشون تقویت سود را شاهد باشند و ببینند که سودهاشون در حال تقویت است و شاید بتوانیم بگویم رمز شادابی یک تابلوی بورس سودآوری مستمر شرکتها و بنگاه‌های اقتصادی است؛ اگر همه به تقویت سودآوری شرکت‌های بورسی کمک کنند شاهد تابلوهای شاداب و پررونقی در بازار سرمایه خواهیم بود؛به علاوه تقویت عرضه‌های اولیه که سازمان بورس دنبال میکند با حفظ اینکه سهام شرکت‌های موجود تضعیف نشوند ولی عرضه‌های اولیه جذاب و سودآور در حدی نیاز شرکتها را تشویق کرد تا وارد بازار شوند و این امر در حال تسریع است و سازمان بورس شرایط این امر را فراهم می کند و امیدواریم عرضه‌های اولیه خوبی را درروزهای اینده شاهد باشیم که البته بتوانیم منافع سرمایه‌گذاران و حقوق سهامداران را که وظیفه اصلی سازمان بورس است بیش از پیش قوت بخشیم.
