ایران سومین کشور خاورمیانه است که بیمه بیکاری را برای افراد تحت پوشش قانون کار و قانون تأمین اجتماعی خود پیش‌بینی کرده است.به موجب قانون بیمه بیکاری، آن دسته از بیمه‌شدگانی که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده به کار باشند از مستمری بیمه بیکاری برخوردار می‌شوند.
مقرری بیمه بیکاری در صورتی به بیمه‌شده پرداخت می‌شود که اولاً به صورت غیرارادی بیکار شده باشد. به این معنا که از کار اخراج شده و یا بر اثر اتفاقات غیرمترقبه و قهریه مثل سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی و... کار خود را از دست داده باشد.
بیمه‌شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی (مانند تعدیل نیرو جهت افزایش بازدهی، استفاده از فناوری پیشرفته و یا تغییر کاربری، بازسازی خط تولید، جابه‌جایی کارگاه، و...) کار خود را به صورت موقت از دست می‌دهند با تشخیص وزارتخانه ذی‌ربط و تایید شورای عالی کار می‌توانند از مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند شوند. بنابراین کسی که با اختیار خود کار را ترک می‌کند نمی‌تواند درخواست مقرری بیمه بیکاری کند.
فرد باید حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.
برای کسانی که بر اثر حوادث غیرمترقبه کار خود را از دست می‌دهند شرط دوم لازم نیست.اینگونه افراد در صورتی که سابقه پرداخت حق بیمه آنها کمتر از شش ماه باشد مطابق مشمولینی که شش ماه پرداخت حق بیمه دارند از مقرری بهره‌مند خواهند شد.
حداکثر مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری 50ماه برای متاهلین و 36 ماه برای مجردین است
حداقل مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری 6ماه و حداکثر 50 ماه برای متاهلین و 36 ماه برای مجردین است که بر اساس دو عامل تعیین می‌شود.
مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری برای افراد متاهل یا متکفل و افراد مجرد متفاوت است. برای مثال، چنانچه دو بیمه‌شده یکی مجرد و دیگری متاهل با داشتن شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه بیکار شوند، برای بیمه‌شده مجرد شش ماه و برای بیمه‌شده متاهل یکسال مقرری تعیین می‌شود.
اما گاهی گزارش هایی از منابع رسمی مبنی بر قطع شدن مقرری بگیرانی که اشتغال پنهان داشته اند می رسد که گاهی با اعتراض هایی همراه است.
*قطع مقرری بیکاری 1350 نفر به دلیل اشتغال پنهان
محمد اکبرنیا، مدیرکل دفتر هدایت نیروی کار و کاریابی‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره آمار مقرری بگیران بیمه بیکاری می گوید:حدود 220 هزار نفر در کل کشور مقرری بیمه بیکاری می‌گیرند که 45 درصد آنها مربوط به 4 استانی است که در آنها کار از طریق کاریابی‌ها انجام می‌شود.
اکبر نیا گفت: با استفاده از سامانه الکترونیکی ثبت تقاضای بیمه بیکاری و از طریق کاریابی‌ها مشخص شد 1350 نفر از متقاضیان بیمه بیکاری، ضمن دریافت مقرری در جای دیگری اشتغال پنهان داشته‌اند.
وی گفت: از 6 ماه گذشته تا کنون 180 نفر از طریق کاریابی‌ها اشتغال مجدد داشته‌اند.
*قطع مقرری بیمه بیکاری چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
کارگرانی که از مقرری بیمه بیکاری استفاده می‌کنند در صورت اشتغال مجدد،مقرری بیمه بیکاری آنان قطع می‌شود.همچنین در صورتی که پس از برقراری مقرری بیمه بیکاری مشخص شود که بیکاری بیمه شده ناشی از اراده شخصی وی بوده یا بیمه شده بیکار اشتغال مجدد خود را اعلام نکرده و به رغم اشتغال همچنان به دریافت مقرری ادامه دهد، باید وجوه دریافتی و کمک هزینه بیکاری را به سازمان تأمین اجتماعی بازپرداخت کند.
تنها استثنا در جریان مقرری بیمه بیکاری در مورد افرادی است که در شروع بیمه بیکاری دارای 55 سال سن یا بیشتر هستند و مادامی که مشغول به کار نشده‌اند در صورت دارا بودن شرایط می‌توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بمانند.
در حال حاضر کمترین مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری شش ماه و بیشترین پرداخت50 ماه است و اداره کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار وظیفه حمایت اجتماعی و پرداخت مقرری بیمه بیکاری به افرادی را که علیرغم میل خود بیکار شده‌اند، برعهده دارد.
لازم به ذکر است که ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه کارگران به لحاظ بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت محسوب می‌شود.
بهره‌مندی نیروی کار از حمایتهای اجتماعی از جمله ویژگی‌های جوامع توسعه یافته است و اینگونه حمایت‌ها یکی از کارکردهای اصلی نظام‌های بیمه و تأمین‌اجتماعی به شمار می‌رود.
بی تردید از دست دادن غیر ارادی کار یکی از حوادثی است که نیروهای کار را تهدید می‌کند از این رو برقراری بیمه بیکاری راهکاری مناسب و مطمئن برای تأمین زندگی در چنین شرایطی است.
